Fractal

Νικήστε τις φοβίες σας

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

 

fear

 

Αν έχετε τη… μανία να πλένετε συνεχώς τα χέρια σας, πιστεύοντας πώς ό,τι πιάνετε είναι γεμάτο μικρόβια, αν στους κλειστούς χώρους σας πιάνει πανικός ή αισθάνεστε άβολα ανάμεσα σε κόσμο με τη σκέψη ότι οι άλλοι σας κριτικάρουν, τότε  παραδεχθείτε τις φοβίες σας και μάθετε με ποιους τρόπους θα απαλλαγείτε από αυτές.

 

Υπάρχει κανείς που να μην έχει νιώσει ποτέ έστω μια ανησυχία στο αεροπλάνο την ώρα της προσγείωσης ή της απογείωσης; Που να μην έχει αισθανθεί κάποια αγωνία μπρος στο κενό; Άσχετα με την αιτία που μας κάνει τη ζωή «δύσκολη» -είτε πρόκειται για κάποιο ζώο ή έντομο, είτε για κάποιο αντικείμενο ή για κάποια ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η αστραπή, όλοι μας περνάμε στιγμές πίεσης, στη διάρκεια των οποίων η καρδιά μας χτυπάει σαν τρελή και το στομάχι μας δένεται…κόμπος. Κοινός παρανομαστής όλων των παραπάνω; Ο φόβος!

Ένα συναίσθημα αντανακλαστικό, φυσιολογικό αλλά και χρήσιμο, κυρίως γιατί μας επιτρέπει να συνειδητοποιούμε την παρουσία ενός υπαρκτού κινδύνου και μας βοηθά να προστατευόμαστε και να αμυνόμαστε. Μερικές φορές, όμως, ο φόβος γίνεται παράλογος, φτάνει σε ανεξέλεγκτα επίπεδα και είναι δυσανάλογoς με την αιτία που τον προκαλεί. Τότε έχουμε να κάνουμε με φοβίες, που σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, παρουσιάζονται σε ένα στα δέκα άτομα.

 

Οι φοβίες και το άγχος πάνε μαζί

Όπως επισημαίνουν από την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία (ΕΨΕ): οι φοβίες, είναι από τα πιο συχνά ψυχιατρικά προβλήματα στο δυτικό κόσμο. Ανήκουν στις νευρώσεις και συνήθως δεν εμφανίζονται μόνες τους, αλλά συνοδεύονται από άγχος ή και κατάθλιψη. Επίσης χαρακτηρίζονται από διαφορετικά επίπεδα έντασης. Mια φοβία π.χ μπορεί να είναι απλώς ενοχλητική («Ανησυχώ όταν μπαίνω σε αεροπλάνο και την ώρα της πτήσης έχω ταχυπαλμία και άγχος»), ενδέχεται όμως να αποδειχτεί και πραγματική τροχοπέδη για τη ζωή μας («Δεν μπορώ να ταξιδέψω με αεροπλάνο, με ό,τι επιπτώσεις κι αν έχει αυτό στην προσωπική ή επαγγελματική μου ζωή»). Έτσι, αντίθετα με τις μικρές δόσεις άγχους και φόβου που μπορεί να φανούν χρήσιμες, αφού μας βοηθούν να επαγρυπνούμε ώστε να ανταπεξέλθουμε στις δύσκολες καταστάσεις, ο υπερβολικός φόβος μας παραλύει και εμποδίζει συστηματικά την αποτελεσματικότητά μας.

 

Υπάρχουν μέθοδοι «αυτοβοήθειας»;

«Ο καλύτερος τρόπος για να απαλλαγεί κανείς από τους παράλογους φόβους του είναι να τους κοιτάζει κατάματα και ν’ αντιμετωπίζει αυτό που φοβάται», υποστήριζε ο Ζιγκμουντ Φρόιντ στις αρχές του αιώνα. «Όταν οι φόβοι σας φτάνουν στο σημείο να επηρεάζουν την ομαλή πορεία της καθημερινής σας ζωής, το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνετε, είναι να προσπαθήσετε να καταγράψετε το πρόβλημα και να ανακαλύψετε τι ακριβώς συμβαίνει», συμβουλεύουν και σήμερα οι ειδικοί. «Σκεφθείτε π.χ, -λέει ο Raymonde Cluydts, διευθυντής προγράμματος ερευνών στο Εργαστήριο Νευροψυχολογίας του πανεπιστημίου των Βρυξελών- ποιος είναι ο κίνδυνος που διατρέχετε, αν βγείτε ψηλά σ’ ένα μπαλκόνι ή τί μπορεί να σας κάνει μια αράχνη ή ποιος είναι ο πραγματικός κίνδυνος σε ένα αεροπορικό ταξίδι; Δώστε μια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα και θα διαπιστώσετε γρήγορα πως η κατανόηση του πανικού σας θα σας επιτρέψει να αντιμετωπίσετε καλύτερα και τις φοβίες σας. Ένα άλλο βήμα «αυτοβοήθειας» είναι να φτιάξετε έναν κατάλογο με τις καταστάσεις που σας τρομάζουν, κατατάσσοντάς τις -σύμφωνα με τη γνώμη σας- από την πιο απλή έως την πιο δύσκολη. Μετά, αντιμετωπίστε τις προοδευτικά, καθημερινά, για να εξοικειωθείτε μαζί τους. Θα διαπιστώσετε ότι ο φόβος σας θα αρχίσει να μειώνεται σταδιακά.. Αν, όμως, δε βλέπετε αποτέλεσμα, μην επιμένετε. Σε τέτοια περίπτωση είναι καλύτερο να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού».

 

Πως θα βοηθήσει ο ειδικός

Υπάρχουν διάφορες θεραπείες για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων και ο ειδικός θα είναι σε θέση να επιλέξει την καταλληλότερη για την περίπτωσή σας. Και βέβαια στόχος όλων των μορφών θεραπείας είναι η διάλυση των δεσμών μεταξύ των τρομακτικών συναισθημάτων και του αντικειμένου ή της κατάστασης που τα προκαλεί. «H ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και συνίσταται σε θεραπείες τροποποίησης συμπεριφοράς όπως π.χ στις κρίσεις πανικού. Ωστόσο, αν οι κρίσεις πανικού είναι πολύ έντονες, τότε πιθανό να χρειαστείτε και φαρμακευτική υποστήριξη με αγχολυτικά ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Μπορεί, επίσης, να σας προσφερθεί εναλλακτική ή και συμπληρωματική βοήθεια με διάφορα παρασκευάσματα φυτοθεραπείας που δεν έχουν παρενέργειες, ενώ μέσα από ειδικές ασκήσεις και τεχνικές χαλάρωσης, ο «ασθενής» μαθαίνει προοδευτικά να αντιμετωπίζει το αντικείμενο του φόβου του», λέει ο νευρολόγος – ψυχίατρος δρ. Δημήτρης Κουντούρης.

 

fear2

 

Με βάση τις στατιστικές οι πιο συχνές φοβίες είναι:

H αγοραφοβία

Είναι η ο φόβος της «αγοράς», εκεί δηλαδή που συγκεντρώνεται πολύς κόσμος. Πρόκειται για μια ακραία κατάσταση που στέκεται εμπόδιο στην κοινωνική και προσωπική λειτουργία του ατόμου, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε πλήρη κοινωνικό αποκλεισμό. Τα συμπτώματα της αγοραφοβίας είναι: ταχυπαλμίες, δύσπνοια, κρύος ιδρώτας σε ολόκληρο το σώμα, πόδια που τρέμουν ζαλάδα και πόνοι στο στήθος. Ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής, βοηθά σημαντικά τη μεγάλη πλειοψηφία των πασχόντων.

 

H κλειστοφοβία

Τα κλειστοφοβικά άτομα δεν μπαίνουν σε καμία περίπτωση σε κλειστούς, μικρούς χώρους γιατί φοβούνται ότι θα «εγκλωβιστούν». Το πρώτο πράγμα λοιπόν που κάνουν όταν μπαίνουν μέσα σε ένα χώρο είναι να κάθονται κοντά στην έξοδο για να μπορούν να «διαφύγουν» όποτε το επιθυμήσουν. Επίσης, δεν χρησιμοποιούν τρένο, μετρό, ή ασανσέρ, ενώ συχνά νιώθουν κλειστοφοβία ακόμη και όταν οδηγούν σε μεγάλους αυτοκινητόδρομους. Τα συμπτώματα της κλειστοφοβίας είναι τα ίδια με εκείνα της αγοραφοβίας, δηλαδή ταχυπαλμίες, κρύος ιδρώτας, έντονο στρες κ.λ.π..

Η αναζήτηση βοήθειας σε έναν ψυχοθεραπευτή είναι γενικά πολύ αποτελεσματική και συχνά, συνδυάζεται και με κάποια υποστηρικτική θεραπεία.

 

H κοινωνική φοβία

Τα άτομα με κοινωνική φοβία έχουν ένα χρόνιο, έντονο και επίμονο φόβο ότι παρακολουθούνται και κρίνονται από άλλους. Φοβούνται συνεχώς ότι οι πράξεις τους θα τους φέρουν σε αμηχανία, σε δύσκολες καταστάσεις και ότι θα εξευτελιστούν για αυτό. Ταυτόχρονα νιώθουν ζαλάδα, τάση για εμετό, έντονη εφίδρωση ακόμη και ταχυκαρδία. Αντιμετωπίζεται συνήθως με ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή.

 

Η μικροβιοφοβία

Τελευταία αυξάνονται οι φοβίες για σκόνες, μικρόβια κλπ Τα άτομα με μικροβιοφοβία (όπως ονομάζεται) έχουν τη… μανία να πλένουν συνεχώς τα χέρια τους, επειδή πιστεύουν πώς ό,τι πιάνουν μπορεί να είναι μολυσμένο ή γεμάτο μικρόβια. Επίσης, μπορεί να σκουπίζουν τα παπούτσια τους πάνω από 10 φορές, στο χαλάκι που βρίσκεται στην είσοδο της πολυκατοικίας και να ξαναρχίζουν την… ιεροτελεστία στο χαλάκι του διαμερίσματός τους, μην αντέχοντας στην ιδέα ότι θα μπορούσαν να μεταφέρουν μικρόβια από έξω. Η μικροβιοφοβία είναι από τις πιο σοβαρές νευρώσεις και συνήθως αντιμετωπίζεται με ψυχοθεραπεία και με αντικαταθλιπτικά φάρμακα .

 

Η κρίση πανικού

Κρίση πανικού είναι η ξαφνική εμφάνιση μίας περιόδου έντονου φόβου ή άγχους σε ένα άτομο, κατά την οποία εμφανίζονται μέσα σε δέκα λεπτά, τέσσερα ή και περισσότερα συμπτώματα που περιλαμβάνουν: ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρόμο, αίσθημα ασφυξίας, πόνο στον θώρακα, ναυτία ή τάση για εμετό, ζαλάδα ή τάση για λιποθυμία, φόβο απώλειας του ελέγχου, μουδιάσματα ή ακόμη μία αίσθηση «μη πραγματικού». Μέσα από την ψυχοθεραπεία, το άτομο εκπαιδεύεται ώστε να διαχειρίζεται τις κρίσεις του και να αναπτύξει πιο λειτουργικές αντιδράσεις. Η θεραπεία έχει δύο στόχους: την ανακούφιση του συμπτώματος, δηλαδή τον πανικό, και παράλληλα την διερεύνηση της γενικότερης συναισθηματικής κατάστασης που τρέφει αυτό το σύμπτωμα.

 

Και τα παιδιά έχουν τις φοβίες τους…

Mέχρι την ηλικία των 12 χρόνων, όλα τα παιδιά μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπα με ορισμένους φόβους που συνήθως είναι ευμετάβλητοι και διαφοροποιούνται καθώς αυτά μεγαλώνουν. Oι φόβοι για τα ζώα, π.χ., είναι πιο συνηθισμένοι στην ηλικία μεταξύ 3-4 ετών, ενώ από τα 4-6 τους χρόνια τα παιδιά φοβούνται κυρίως το σκοτάδι, τα δημιουργήματα της φαντασίας (όπως τα φαντάσματα) αλλά και τα ατυχήματα ή τις φυσικές καταστροφές. Oι φόβοι μειώνονται σταδιακά μεταξύ 9-12 ετών. Όμως και η δική σας συμπεριφορά, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο να ξεπεράσει το παιδί γρηγορότερα το πρόβλημα, λένε οι ειδικοί .

 

Τι πρέπει να κάνετε:

Σύμφωνα με τους παιδοψυχιάτρους της Γραμμής –Σύνδεσμος 801-801- 1177 της ΕΨΥΠΕ (είναι η πρώτη συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή στην Ελλάδα για θέματα ψυχικής υγεία παιδιών και εφήβων):

• Ζητήστε από το παιδί να σας εξηγήσει με κάθε λεπτομέρεια τι ακριβώς φοβάται.
• Aκούστε το με προσοχή, αποφεύγοντας την αυστηρή κριτική και τα ειρωνικά σχόλια, που όχι μόνο θα το πληγώσουν, αλλά θα φέρουν και αντίθετο αποτέλεσμα.
• Προτείνετε του κάποιες λύσεις πάνω στο πρόβλημα που το απασχολεί.
• Εξομολογηθείτε του και τους δικούς σας παιδικούς φόβους (έτσι θα το κάνετε να νιώσει καλύτερα).
• Διαβάστε μαζί του βιβλία γύρω από το θέμα που φοβάται.
• Εξηγήστε του τι είναι φανταστικό και τι πραγματικό για να μπορέσει να απομυθοποιήσει το φόβο του (π.χ., για τους δράκους ή τα φαντάσματα).
• Αν φοβάται το σκοτάδι, αφήστε ένα μικρό φως αναμμένο στο δωμάτιό του. Tο φως θα το κάνει να νιώθει καλύτερα.

 

Ανθοϊάματα vs φοβίες

Πολλά από τα ανθοϊάματα Μπαχ (τα οποία είναι 38 συνολικά) χορηγούνται για την αντιμετώπιση διάφορων ειδών φοβίας. Για παράδειγμα:

* Αν πρέπει να αντιμετωπίσετε ένα γνωστό, συγκεκριμένο φόβο, χρησιμοποιήστε mimulus. Αν οι αιτίες του φόβου σας είναι ασαφείς (π.χ αν, για παράδειγμα, δεν ξέρετε τι είναι αυτό που σας προκαλεί φόβο (το ύψος, ένας κλειστός χώρος η συνύπαρξη πολλών ατόμων ή όλα αυτά μαζί), μπορείτε να δοκιμάσετε το aspen.

Αν η ένταση με την οποία εκδηλώνεται η φοβία σας είναι τόσο μεγάλη που σας προκαλεί κρίσεις πανικού, χρησιμοποιήστε cherry plum ή rock rose. Αν χρειάζεστε επειγόντως βοήθεια το Rescue remedy, ένας συνδυασμός ανθοϊαμάτων, είναι ιδιαίτερα δημοφιλές και διαδεδομένο.

 

Πώς να τα χρησιμοποιήσετε

• Μπορείτε να παίρνετε 4 σταγόνες το πρωί και 4 το βράδυ ή -αν το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε είναι λιγότερο έντονο- 2 το πρωί και 2 το βράδυ, κατευθείαν στη γλώσσα ή διαλυμένες στο νερό.
• Μπορείτε να αναμείξετε περισσότερα του ενός ανθοϊάματα, όχι όμως περισσότερα από 4-5. Μπορείτε να ζητήσετε να σας φτιάξουν το μείγμα στο φαρμακείο.
• Ο μέσος όρος χρήσης είναι 2-3 μήνες, αλλά μπορεί κανείς να τα παίρνει για όσο καιρό νομίζει ότι τα χρειάζεται.

 

Να θυμάστε

* Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα από τους άνδρες,( όπως και στις περισσότερες άλλωστε ψυχικές παθήσεις), ενώ η ηλικία εμφάνισης είναι συνήθως τα 20 – 30 έτη.

* Περίπου το 1-2% των αντρών και το 2-3% των γυναικών πάσχουν από κάποια μορφή κοινωνικής φοβίας.

 

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αρμονία» 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top