Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Nicholas Vachel Lindsay – Σκέψεις του κ. Λίντζι για το “Αρχέτυπο Άσμα”
16/01/2019, 11:02 πμ

Nicholas Vachel Lindsay – Σκέψεις του κ. Λίντζι για το “Αρχέτυπο Άσμα”

Επιλογή & Μετάφραση: Βερίνα Χωρεάνθη //

 

 

Ο Nicholas Vachel Lindsay (Νίκολας Βέιτσελ Λίντζι, 1879-1931) ήταν ένας ιδιοφυής, χαρισματικός και πρωτοπόρος ποιητής, πεζογράφος και ιδιότυπος τραγουδοποιός, ο οποίος είχε συλλάβει μια ιδιαίτερα μοντέρνα και ριζοσπαστική για την εποχή του μέθοδο παρουσίασης των ποιημάτων του, απαγγέλλοντάς τα σε δημόσιους χώρους με ύφος και ερμηνεία που παρέπεμπαν σε θεατρικό δρώμενο. Επιπλέον συνήθιζε να εικονογραφεί τα έργα του με οραματικά σχέδια που ζωγράφιζε ο ίδιος. Το κείμενο που ακολουθεί είναι ένα μικρό δοκίμιο που δημοσίευσε στο ιστορικό Αμερικανικό περιοδικό Poetry, A Magazine of Verse, στο τεύχος 4 του τέταρτου τόμου (1914), “απαντώντας” σε ερώτημα του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς. Στο ίδιο τεύχος είχε δημοσιευτεί και το εκτενές ποίημά του “Ο Χορός των Πυροσβεστών”, στο οποίο αναφέρεται στο δοκίμιο. Ένα μικρό αλλά πολύ χαρακτηριστικό κομμάτι από την ποιητική αυτή σύνθεση έχω συμπεριλάβει εδώ. Όπως φαίνεται και στο απόσπασμα, υπάρχουν σκηνοθετικές οδηγίες για την ερμηνεία των στροφών και των ενοτήτων. Τα σχέδια που συνοδεύουν τη μετάφραση είναι επιλεγμένα από τις εικονογραφήσεις του, χαρακτηριστικά του ύφους και της μοναδικής τεχνοτροπίας του.

 

 

Πρόσφατα στο Σικάγο, ο κ. Γέιτς με ρώτησε: “Τι να κάνουμε για να φέρουμε ξανά στην ποίηση το αρχέτυπο άσμα;” Βρίσκω τον ορισμό αυτού που ο κ. Γέιτς χαρακτηρίζει “αρχέτυπο άσμα στην ποίηση”, στον τελευταίο τόμο του Καθ. Έντουαρντ Μπλις Ριντ για την Αγγλική στιχουργική. Στο κεφάλαιό του για τον ορισμό του στίχου αναφέρει: “Σύμφωνα με τους Έλληνες, το ‘Άσμα’ ήταν ένας καθολικά περιεκτικός όρος. Συμπεριελάμβανε το σιγοτραγούδισμα της παραμάνας προς το παιδί, … το μισοτραγουδιστό μουρμουρητό του ναύτη, την επίσημη ωδή του ποιητή. Σε όλα τα Ελληνικά ποιήματα, ακόμα και στις χορωδιακές ωδές, η μουσική ήταν η θεραπαινίδα του στίχου… ο ίδιος ο ποιητής συνέθετε τη συνοδεία. Ο Ευριπίδης είχε επικριθεί γιατί ο Ιοφών… τον είχε βοηθήσει να επενδύσει κάποιες από τις τραγωδίες του”.

Περιγράφεται εδώ ένας τύπος της Ελληνικής τεχνικής που επιβιώνει στο Αμερικανικό βοντβίλ, όπου στον κάθε στίχο τα δύο τρίτα είναι μιλητά και το ένα τρίτο τραγουδιστό, ενώ η συνολική παρουσίαση, συμπεριλαμβανομένων της μουσικής και της απαγγελίας, εξαρτάται κατά πολύ από την αυτοσχεδιαστική ικανότητα και το ένστικτο του ερμηνευτή.

 

 

Υποβάλλω με σεβασμό τον “Χορό των Πυροσβεστών” σαν ένα πείραμα κατά το οποίο επιχειρώ να συνδέσω αυτή τη μορφή του βοντβίλ με τον πρόγονό της: τον αρχετυπικό Ελληνικό μισο-τραγουδιστό στίχο. Σε αυτή την περίπτωση, το ένα τρίτο της μουσικής πρέπει να το προσθέσει, ακούγοντας το ένστικτό του, ο αναγνώστης. Πρέπει δηλαδή να γίνει κι αυτός ένας Ιοφών. Και μπορεί εύκολα να γίνει Ιοφών αν αντιμετωπίσει το κομμάτι με αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε την Υψηλότερη Φαντασία του Βοντβίλ. Τα καίρια σημεία είναι: μεγάλη προσοχή στο κρίσιμο γύρισμα στη μέση του κομματιού, και λεπτοδουλεμένη απόδοση του πρώτου μισού της δεύτερης ενότητας, για να τονιστεί η ξαφνική αντίθεση με το δεύτερο μισό, όπου ο επιθανάτιος ψίθυρος του Αληθινού Έρωτα – και, αν θέλετε, όλων των ωραίων πραγμάτων – πνίγεται μέσα στον θόρυβο των πνευστών: “Αλλά η κραυγή του πνίγεται από τον περήφανο μαέστρο.”

Το πρώτο μισό της τρίτης ενότητας, μαζί με την παράθεση, μπορεί να απαγγελθεί σε έναν ημιεπίσημο τόνο. Στη συνέχεια έρχεται η τελική κλαγγή των μηχανών.

Το “Μονοπάτι της Σάντα Φε” είναι άλλο ένα παρεμφερές πείραμα.

Οι μεγάλες γενικές αντιθέσεις ανάμεσα στις βασικές ενότητες θα πρέπει να είναι ο κανόνας αυτών των πρώτων προσπαθειών για αυτοσχεδιασμό. Ο συγγραφέας ελπίζει ότι μετά από δύο ή τρεις αναγνώσεις, ο κάθε στίχος θα υποβάλλει τη δική του ξεχωριστή προσθήκη μελωδίας στον ερμηνευτή, ο οποίος θα έχει πλέον συνηθίσει τις ρυθμικές εναλλαγές. Αφήστε τον να επιλέξει αυθόρμητα τι θέλει να απαγγείλει και τι να τραγουδήσει.

Ο πραγματικός Χορός των Πυροσβεστών έλαβε χώρα στο Σπρίνγκφιλντ του Ιλινόις στις 13 Νοεμβρίου του 1913. Το απλόχωρο Οπλοστάσιο της Εθνοφρουράς του Ιλινόις γέμισε με πυροσβέστες και τις συνοδούς τους.

 

 

Ο Χορός των Πυροσβεστών (Απόσπασμα)

ΙI

(Αργά και απαλά – με τον τρόπο μιας ληθαργικής, υπαινικτικής μουσικής)

Παιχνιδιάρικα, χαρούμενα,

Λικνίζεται ο μαέστρος

Αλλάζοντας την ένταση

Του ρυθμού της άγριας μπάντας.

Με μια κόκκινη, βασιλική

Ευθυμία,

Ένα κουβάρι ήχων

Και μια συγκοπή,

Με κύκλους και στροφές

Απ’ άκρη σ’ άκρη,

Μάστορας των ονείρων,

Περήφανος σαν παγώνι.

Σαν άρχοντας των εύθραυστων

Ανθών της απόλαυσης,

Οδηγεί τη συνείδηση

Πίσω μέσα στη νύχτα.

Ονειρεύεται πως είναι στρατιώτης

Με τα φτερά και τα σπιρούνια του,

Και λεβέντες νέοι

Υπακούν στις διαταγές του,

Μαστιγώνοντας τις λογικές

Σκέψεις που μισεί,

Ενώ τους οδηγεί πίσω

Στις πύλες της ονειρούπολης.

Πώς μπορούν οι βαριεστημένοι

Χορευτές να ξέρουν

Ότι τα κόκκινα όνειρα έρχονται

Όταν τα καλά όνειρα φεύγουν;

“Αυτή είναι η νύχτα του έρωτα”

Χτυπήστε τις ασημένιες καμπάνες της χαράς,

“Η νύχτα του έρωτα,”

Χτυπήστε τις ασημένιες καμπάνες της χαράς.

Μέλι και κρασί –

Μέλι και κρασί:

Παίξτε σιγανά τώρα, βιολιά,

Παίξτε, παίξτε σιγανά:

Φύσα απαλά, ξύλινη φλογέρα,

Γλυκά και αργά.

Σαν παπαρούνες του μεσονυχτίου

Ανθίζουν οι αγαπημένες.

Τα μάτια τους αστραποβολούν δύναμη,

Τα χείλια τους είναι άλαλα.

Όλο και πιο γρήγορος

Γίνεται ο παλμός τους

Αν και τώρα πιο απαλά

Το τύμπανο χτυπά:

“Μέλι και κρασί,

Μέλι και κρασί.”

Είναι ο χορός των πυροσβεστών –

Είναι ο χορός των πυροσβεστών.

 

(Να ακουστεί σαν ψίθυρος)

 

“Με σφάζουν,”

Φωνάζει ο Αληθινός-Έρωτας,

Εκεί στη σκιά.

“Και πεθαίνω,”

Φωνάζει ο Αληθινός-Έρωτας,

Εκεί που κουρνιάζει.

“Όταν έρχονται τα όνειρα της φωτιάς,

Τα σοφά όνειρα χάνονται.”

 

“Αλλά η κραυγή του πνίγεται

Από τον περήφανο μαέστρο.

Και τώρα ηχούν μεγάλα γκονγκ

Διαπεραστικά, δυνατά,

Και τα τύμπανα κροτούν,

Και κρύβουν την ντροπή

Με έναν συριγμό και ένα στροβίλισμα

Στο όνομα του νεκρού Έρωτα.

Κόκκινο και βυσσινί

Και άλικο και τριανταφυλλί,

Μαγικές παπαρούνες

Ανθίζουν οι αγαπημένες.

Το άλικο μένει

Όταν φεύγει το τριανταφυλλί κοκκίνισμα,

Και ο Έρωτας κουρνιάζει

Σε έναν μαρμάρινο τάφο.

“Είναι η νύχτα της καταστροφής,”

Χτυπήστε τις καμπάνες της καταστροφής,

“Νύχτα της καταστροφής,”

Χτυπήστε τις καμπάνες της καταστροφής.

Αφουγκραστείτε τα φλάουτα, ακόμα παίζουν χαρούμενα –

“Είναι μια φεγγαρόλουστη βραδιά μέσα στην άνοιξη του χρόνου.”

 

 

 

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top