Nicci French: Δυο μαζί μπορούν να κάνουν καλύτερα εγκλήματα απ’ ό,τι ο καθένας μόνος

Η Νίκι Τζέραρντ και ο Σον Φρεντς, οι Νίκι Φρεντς μιλούν στην Ελένη Γκίκα

Τους διαβάζαμε ανελλιπώς. Τα βιβλία τους με τις «οργισμένες» μέρες και με την ψυχαναλύτρια Φρίντα Κλάιν που εκδίδονται από την «Διόπτρα» έχουν γίνει μπεστ σέλλερς. Γνωρίζαμε ήδη πως πίσω από το διάσημο ψευδώνυμο Νίκι Φρεντς κρύβεται η Νίκι Τζέραρντ και ο Σον Φρεντς και είναι ζευγάρι. Βρετανοί συγγραφείς και δημοσιογράφοι και οι δυο με μεγάλη δημοσιογραφική και συγγραφική πορεία προτού αποφασίσουν να ενώσουν δυνάμεις και να δανείσουν όνομα εκείνη (Νίκι), επίθετο αυτός (Φρεντς), για να δημιουργήσουν και να συνυπογράψουν ως ένας πια (Νίκι Φρεντς) τα καινούργια κοινά θρίλερ και αστυνομικά τους βιβλία.

Τους συναντήσαμε στην Αθήνα προ ημερών όταν ήρθαν προσκεκλημένoi από τον εκδότη τους Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο και την «Διόπτρα», τον εν Ελλάδι, δικό τους εκδοτικό. Οι απορίες πολλές, πώς γίνονται κατ’ αρχάς οι δυο συγγραφείς, ένας. Και φυσικά, πώς σκοτώνει κατά μόνας ο… καθένας! Ήταν ένα υπέροχο, εντελώς νουάρ  πρωϊνό. Εκείνοι ήταν έξοχοι, με χιούμορ, ατμόσφαιρα, παραστατικοί και αρκούντως… σκοτεινοί όσον αφορά την πλοκή και τις υποθέσεις των ηρώων.

-Νίκι Τζέραρντ και Σον Φρεντς, Νίκι Φρεντς, εκείνα που γράφετε οι δυο σας ως ένας είναι, και γιατί είναι, διαφορετικά απ’ εκείνα που γράφει ο καθένας σας μόνος του;

Σον Φρεντς: Είναι σχεδόν σαν θαύμα το να μπορούν δυο άνθρωποι να σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο ειδικά όταν έχουν διαφορετικές καριέρες, διαφορετικές διαδρομές, διαφορετική φαντασία, διαφορετικά ύφη. Έτσι όταν είμαστε μαζί είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο το πώς αφήνει ο καθένας τον δικό του κόσμο και γινόμαστε ένα.

Νίκι Τζέραρντ: Αν είμαστε ίδιοι δεν θα γράφαμε μαζί. Ακριβώς επειδή είμαστε διαφορετικοί αποτελεί μια σημαντική εμπειρία. Μαζί ανακαλύπτουμε καινούργιους κόσμους. Είναι μεγάλη χαρά να γράφει κανείς μυθιστόρημα και πρέπει να φαντάζεται πάντα τη ζωή κάποιου άλλου. Για να το πετύχουμε πρέπει να υιοθετήσουμε τη ζωή των άλλων και με τη φαντασία μας να την αναπλάσουμε. Έτσι μαζί, σπρώχνει ο ένας τον άλλον προς δρόμους που από μόνοι μας δεν θα σκεφτόμαστε να ακολουθήσουμε. Έτσι ο ένας προκαλεί τον άλλον να δοκιμάσει καινούργια πράγματα για να δοκιμάσει τις δυνάμεις του.

-Πριν από την συνεργασία σας, όμως, είχε προηγηθεί ήδη η συγγραφική και δημοσιογραφική πορεία του καθενός, γράφετε διαφορετικά όταν δεν υπογράφετε μαζί;

Σον Φρεντς: Όταν ξεκινήσαμε να γράφουμε το 1995 δεν περιμέναμε ότι θα είχαμε αυτή την εμπειρία. Ήταν κάτι καινούργιο για μας, ένας καινούργιος κόσμος ανοιγόταν μπροστά μας και αυτή ήταν η μαγεία της υπόθεσης. Δυο μαζί μπορούν να κάνουν μεγαλύτερα εγκλήματα απ’ ότι ο ένας μόνος του.

-«Σκοτώνει» διαφορετικά η γυναίκα συγγραφέας απ’ ότι ο άνδρας;

Νίκι: Τι ωραία ερώτηση: Κανείς δεν μας έχει κάνει ποτέ αυτή την ερώτηση.

Σον: Υπάρχουν δυο πτυχές στο δικό σας ερώτημα, το πρώτο αν οι γυναίκες γίνονται οι τέλειες δολοφόνοι και το πώς αντιδρά το αναγνωστικό κοινό σε μια γυναίκα δολοφόνο, εκεί η αντίδραση είναι πολύ πιο δυνατή.

Νίκι: Την εποχή που δημοσιογραφούσα, έτυχε να καλύψω τρεις τεράστιες δίκες, η πρώτη που ίσως την έχετε ακούσει είναι η δίκη Φρέγκουεστ. Μια υπόθεση όπου ένα ζευγάρι σκότωσε πάνω από 20 γυναίκες σε νεαρή ηλικία και τα παιδιά τους τα οποία βασάνισαν σεξουαλικά και τους έθαψαν κατακόρυφα. Ήταν μια φρικτή εμπειρία για μένα. Και το θέμα είναι ότι και οι δυο είχαν φρικτή παιδική ηλικία. Αν εκείνη δεν είχε συναντήσει τον Φρέγκουεστ το πιθανότερο είναι ότι δεν θα είχε σκοτώσει κανένα. Θα ήταν απλά μια γυναίκα με πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Αλλά επειδή τον συνάντησε την οδήγησε σε μια τέτοια αποτρόπαιη κατάληξη.

Έπειτα ακούστηκε ότι αυτός αυτοκτόνησε μέσα στη φυλακή. Και έτσι αυτή δέχτηκε την ποινή μόνη της. Στα μάτια της πολιτείας ήταν ένα τέρας. Θεωρήθηκε δε τόσο αφύσικη με έναν τρόπο που κανένας άνδρας δεν έχει ποτέ κατηγορηθεί. Όταν ο άνδρας σκοτώνει μπορεί με κάποιον τρόπο να το δεχτούν, αλλά όταν μια γυναίκα σκοτώνει την θεωρούν τρομακτική.

Και μετά η δεύτερη υπόθεση ήταν ενός Ρίαν Χάνλεϋ που σκότωσε δυο μικρά κοριτσάκια. Ήταν τόσο έντονη η όλη υπόθεση που έπρεπε να κάνω ψυχοθεραπεία μετά τη δίκη. Συνεργός του ήταν η γυναίκα και του έδωσε άλλοθι. Δεν είχε άμεση σχέση με τα εγκλήματα, όμως τον κάλυψε και βέβαια βρέθηκε κι εκείνη ένοχη για συνέργεια. Όταν βγήκε απ’ τη φυλακή έπρεπε να κρύβεται ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα. Την μίσησαν περισσότερο απ’ ότι τον ίδιο τον δολοφόνο. Κι αυτό είναι πολύ σοκαριστικό αλλά έχει να κάνει με το πώς στεκόμαστε εμείς απέναντι στον άνδρα ή στη γυναίκα δολοφόνο.

Σον: Γι’ αυτό και στη μυθολογία το τρομακτικό τέρας έχει θηλυκή μορφή. Παρ’ όλα αυτά πάντα δικαιολογούν μια γυναίκα δολοφόνο. Ότι, δηλαδή, κάπου, κάπως, έπεσε στα δίχτυα ενός άντρα.

-Αλήθεια, πώς γεννήθηκε η ηρωίδα σας η Φρίντα Κλάιν; Ψυχαναλύτρια και ντεντέκτιβ μαζί, ξέρετε η Κλάιν με τον Πουαρό, ενδεχομένως, είναι οι πιο εγκεφαλικοί ντεντέκτιβς στην αστυνομική συγγραφική ιστορία…

Σον: Είναι και οι δυο ντετέκτιβ του μυαλού. Αλλά υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Ο Πουαρό δεν επηρεάζεται στην πραγματικότητα από τις εγκληματικές ενέργειες. Ενώ εκείνη τραυματίζεται. Γι’ αυτό γράψαμε μόνο οκτώ βιβλία και την αφήσαμε μετά ήσυχη γιατί εκείνη δυσκολεύεται πολύ και ενώ ο Πουαρό είναι πάντα φρέσκος, η δική μας Φρίντα φαίνεται να απορροφά όλη αυτή τη μαυρίλα.

-Ποιος απ’ τους δυο σας την σκέφτηκε;

[Η Νίκι υποδεικνύει με νεύμα τον Σον]

Σον: Η δική μας ντεντέκτιβ δεν είναι όπως οι άλλοι, ενδιαφέρεται για την ψυχανάλυση όπως κι εμείς, γιατί- ξέρετε- κι ο ψυχαναλυτής είναι λίγο σαν ντετέκτιβ.

Έτσι λοιπόν μας ενδιέφερε πολύ η ιδέα μιας γυναίκας που ασχολείται με τον εσωτερικό κόσμο των δολοφόνων για να μπορεί να λύσει τις υποθέσεις της.

Νίκι: Μετά σκεφτήκαμε ότι αυτή η γυναίκα πρέπει να είναι πολύ μοναχική αλλά και πολύ δυνατή, έντιμη. Κι ύστερα αποφασίσαμε να τη βάλουμε σε περισσότερα από ένα βιβλίο γι’ αυτό γράψαμε τη σειρά απλώνοντας και τα δικά της μυστικά σε όλα τα βιβλία.

-Την σημειολογία των ημερών πώς την σκεφτήκατε; «Blue Monday», «Της Τρίτης Gone», «Σκοτεινή Τετάρτη», «Σημαδεμένη Πέμπτη», «Οργισμένη Παρασκευή»…

Νίκι: Αυτό είναι ένα από τα σημεία που διασκεδάσαμε πολύ. Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ ο χρόνος και θέλαμε να έχουμε τίτλους σχετικούς με τον χρόνο που περνά. Ξέρετε, όταν ασχολείσαι με τη ζωή του ανθρώπου για δέκα χρόνια, οι μέρες που περνούν έχουν μεγάλη σημασία. Κι έπειτα σκεφτήκαμε και τη μουσική σαν ένα στοιχεία που ταιριάζει με την θεματολογία μας. Έτσι οι τίτλοι μοιάζουν με τίτλους ή είναι τίτλοι τραγουδιών. Αλλά ταυτοχρόνως διαθέτουν και μια αίσθηση τρόμου, παραπέμπουν σε κάτι δυσοίωνο.

-Ο τρόπος συγγραφής; Ακολουθείτε ένα αρχικό οργανόγραμμα κατά γράμμα; Γνωρίζετε από την αρχή τα γιατί και τα πώς του δολοφόνου;

Σον: Όταν γράψαμε το πρώτο βιβλίο είχαμε μεγάλη αγωνία για το πώς δυο άνθρωποι θα συντονιστούν κι έτσι είχαμε κάνει μια λεπτομερή περιγραφή των στοιχείων με τα οποία θα ασχοληθούμε. Σχεδόν κεφάλαιο προς κεφάλαιο ξέραμε τί θα κάνουμε. Επίσης φτιάξαμε και χάρτη. Έτσι πριν ξεκινήσουμε το βιβλίο ήδη γνωρίζαμε ακριβώς πώς θα τελειώσει. Και κάποιες φορές η ιστορία ξεκινάει με το τέλος. Ξέρουμε τα πάντα γι’ αυτό πριν το γράψουμε.

-Ωστόσο, είχατε εκπλήξεις σε κάποια απ’ τα βιβλία σας; Υπήρξε κάποιος ανυπάκουος ήρωας, κάτι αναπάντεχο στην πλοκή;

Νίκι: Έχετε απόλυτο δίκιο, μερικές φορές οι χαρακτήρες δεν ακολουθούν τις οδηγίες σου, κάνουν ό,τι θέλουν αυτοί. Αρκεί μια σκηνή, μια στιγμή για να αλλάξει εντελώς την ροή των πραγμάτων.

Σον: Ή ξεκινάς με έναν χαρακτήρα που θα παίξει μικρό ρόλο και, τελικά, καταλήγει να είναι σχεδόν πρωταγωνιστής. Υπάρχουν και κάποιοι χαρακτήρες που σε εμπνέουν να τους… σκοτώσεις! Ακόμα κι αν δεν είναι δίκαιο για τον χαρακτήρα, αισθάνεσαι ότι πρέπει να το κάνεις! Αλλά εμείς αγαπάμε τους χαρακτήρες μας και η Φρίντα είναι πια μέλος της οικογένειάς μας. Και συνήθως στενοχωριόμαστε που πρέπει να δημιουργήσουμε χαρακτήρες που πρέπει να υποφέρουν αλλά έτσι πρέπει να γίνει. Πρέπει, όμως, να προσέχεις όταν είναι να επιλέξεις για το τι θέμα θα τους κάνεις να υποφέρουν.

-Απ’ ό,τι καταλαβαίνω το αστυνομικό μυθιστόρημα για τους συγγραφείς του ενέχει και μεγάλη δόση παιχνιδιού.

Νίκι: Ναι αλλά είναι ένα πολύ σοβαρό παιχνίδι! Κατ’ αρχάς πρέπει να έχουμε μια ιστορία να αφηγηθούμε. Κι ένα ταξίδι που θα οδηγήσει τους χαρακτήρες εκεί όπου πρόκειται να καταλήξουν. Επίσης, πρέπει να ξέρουμε τί θα ανακαλύψουν οι χαρακτήρες για τους ίδιους τους εαυτούς κι όχι μόνο η Φρίντα που είναι ο κεντρικός χαρακτήρας, αλλά κι όλοι οι ήρωες όσοι εμπλέκονται.

-Το αστυνομικό μυθιστόρημα, επειδή κατά κάποιον τρόπο εκφράζει την εποχή του, θεωρείτε ότι στις μέρες μας ειδικά αποτελεί το σύγχρονο κοινωνικό ή πολιτικό μυθιστόρημα; 

Νίκι:  Όταν γράφουμε ένα βιβλίο για τη σημερινή εποχή, φανταζόμαστε για το πώς είναι να ζει ένας άνθρωπος με τους φόβους και τις αγωνίες τις σημερινές, πώς είναι να είναι μοναχικός και πώς μπορεί όλα αυτά να τα εξελίξει σε θρίλερ.

Σον: Κάθε μυθιστόρημα όντως εκφράζει την εποχή του κι μαθαίνουμε πολλά πράγματα για την εποχή απ’ αυτό. Τα βιβλία δεν είναι μόνο το αστυνομικό αίνιγμα, αλλά ταυτοχρόνως και το κοινωνικό, το πολιτικό το πολιτιστικό τους υπόβαθρο. Πάντα, όμως, αναδεικνύουν τον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων. Τη σκοτεινή και φωτεινή πλευρά τους. Για τούτο και η ψυχανάλυση είναι απαραίτητη, γιατί μπορείς να περιγράψεις καλύτερα τους χαρακτήρες. Οι ψυχαναλυτές βλέπουν τη ζωή με ένα διαφορετικό μάτι και το ίδιο κάνουμε κι εμείς ως συγγραφείς. Αυτό είναι το σημαντικό. Νομίζουμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο ομαλότητας αλλά ο καθένας μας κρύβει μια μη ομαλή πτυχή τουλάχιστον. Μας ρωτάνε από πού παίρνουμε τις ιδέες μας, αρκεί να κοιτάξεις γύρω σου και θα βρεις, ακόμα και μέσα από την οικογένειά σου. Όλοι μας είμαστε ένα αίνιγμα.

-Η εποχή μας ευνοεί το αστυνομικό μυθιστόρημα; Βρίσκετε να έχουν κάπως μετατοπιστεί σήμερα τα όρια ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό;

Σον: Κατ’ αρχάς, πριν 50 χρόνια οι άνθρωποι δεν θεωρούσαν το αστυνομικό μυθιστόρημα καν λογοτεχνία! Αυτό δεν ισχύει πια, σήμερα θεωρείται πολύ σοβαρή υπόθεση το να γράφει κανείς ένα τέτοιο βιβλίο και πολλοί έχουν αναθεωρήσει την παλιά τους αντίληψη. Υπάρχουν πολλοί σπουδαίοι μυθιστοριογράφοι όπως ο Χάμμετ που θα μπορούσε να συγκριθεί και με τον Χέμιγουέι ή ο Σιμενόν με τον Καμύ.

Νίκι: Και εμείς δεν χρησιμοποιούμε τις λέξεις Καλό και Κακό, δεν μπορούμε να χωρίσουμε τους ανθρώπους ή τα πράγματα σε καλά και κακά γιατί όλοι μας διαθέτουμε κι εμπεριέχουμε και τα δυο. Κι αυτή είναι η θέση μας γιατί όλοι είμαστε άνθρωποι και η ανθρώπινη φύση τα διαθέτει όλα. Πολλοί καλοί άνθρωποι μπορούν να διαπράξουν κάτι κακό και πολλοί κακοί να κάνουν κάτι καλό.

-Η Ελλάδα της κρίσης θα μπορούσε να αποτελέσει φόντο για μια αστυνομική ιστορία;

Σον: Όταν ερχόμαστε εδώ, συζητούσαμε ακριβώς αυτό το θέμα! Και πιστεύω ότι πρέπει κάποιος να έχει κάνει ήδη  μια αρχή. Έτσι όπως έχουν φερθεί οι Ευρωπαίοι στην Ελλάδα και έτσι όπως αντιμετωπίζουν τα προβλήματά σας,  δίνουν αρκετό υλικό για μια τέτοια ιστορία. Θα μπορούσαν να γραφτούν οικονομικά ή ψυχολογικά θρίλερ και απορώ πώς οι έλληνες δεν το έχουν σκεφτεί, αν δεν το έχουν σκεφτεί, γιατί καλό είναι να γράψουν έλληνες συγγραφείς ένα τέτοιο βιβλίο.

Νίκι: Εμείς θα το γράφαμε αλλά όχι από την πλευρά του έλληνα. Στο Λονδίνο έχουμε πανσπερμία ανθρώπων και πολλές φορές σκεφτόμαστε αυτούς τους ανθρώπους να τους εντάξουμε και στα δικά μας βιβλία. Να ασχοληθούμε με ανθρώπους που περνούν δύσκολα ή είναι άστεγοι και τώρα στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί τέτοιου τύπου άνθρωποι, όπως και παντού εξάλλου, στον κόσμο. Εμείς προσπαθούμε να γράφουμε για ανθρώπους που υποφέρουν αλλά και γι’ αυτούς που δεν υποφέρουν. Αυτό έκανε ο Στιγκ Λάρσον, επειδή ήταν δημοσιογράφος και είχε έρθει σε επαφή με τέτοια πρόσωπα και είχε το υλικό του. Έτσι και ένας έλληνας δημοσιογράφος θα έχει, σίγουρα, ένα πλούσιο υλικό.