Νέες ταινίες: Παιχνίδια της μνήμης

Γράφει ο Παύλος Θ. Κάγιος //

Η νέα χειμερινή κινηματογραφική σεζόν άρχισε δυναμικά και παρουσιάζουμε πέντε από τις νέες ταινίες.

«Nymphomaniac director’s cut»
Παίζουν: Σαρλότ Γκένσμπουργκ, Στέλαν Σκάρσγκαντ
Η ιστορία της νυμφομανούς Τζο ξετυλίγεται μπροστά μας για πρώτη φορά με τα δυο της σκέλη ενωμένα και «αλογόκριτα», όπως ακριβώς τα οραματίστηκε το ιδιοφυές -και «σαλεμένο»- μυαλό του Δανού Λαρς Φον Τρίερ που το «Δαμάζοντας τα κύματα» είναι μια από τις αγαπημένες μου ταινίες.
To «Nymphomaniac» απευθύνεται στους μπουχτισμένους σινεφίλ της μετά πορνό εποχής που έχουν χορτάσει από «τσόντα» ανατριχιαστικών λεπτομερειών και η «διαστροφή» κάθε είδους είναι στο καθημερινό πιάτο του Δυτικού πολιτισμού.
Η ιδιοφυία του Λαρς φον Τρίερ, «πατάει» στο πορνό που είναι, πια, τρόπος ζωής μας, και αναζητεί τη χαμένη αθωότητα στη σεξουαλικότητα, στο σώμα, στην αγάπη, στον θάνατο, στην επιστήμη, στη φιλοσοφία, έτσι ώστε να από-ενοχοποιηθεί η κάθε μορφής εξουσίας που είναι σύμφυτη με την ύπαρξη .
Στην director’s cut εκδοχή της «Νυμφομανίας» -θα προβληθεί σε δύο μέρη- έχει προστεθεί και η μισή ώρα που «λογόκριναν» οι παραγωγοί που μπορεί, όμως, κι αυτό να είναι ένα κόλπο για να γίνει ντόρος πάνω στο φιλμ. Άλλωστε ο Λαρς Φον Τρίερ ξέρει πολύ καλά τους νόμους της καπιταλιστικής αγοράς και τους παίζει με… σεβασμό.
Ο Λαρς Φον Τρίερ είναι παράλληλα και ο συνιδρυτής της Δανέζικης εταιρίας παραγωγής Zentropa, καθώς κι ένας από τους ιδρυτές του Δόγματος, τη δεκαετία του ’90 που κατάφερε να δώσει νέα πνοή στην κινηματογραφική τέχνη και να απελευθερώσει την ανεξάρτητη παραγωγή ταινιών από τα μεγάλα γραφεία παραγωγής. Ο Τρίερ έχει βραβευτεί πολλάκις για το έργο του: με Χρυσό Φοίνικα για το «Χορεύοντας στο Σκοτάδι» (Dancer in the Dark), με το Μέγα Βραβείο της Επιτροπής για το θρυλικό «Δαμάζοντας τα Κύματα» (Breaking the Waves), Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας για τη Σαρλότ Γκαίνσμπουργκ στον «Αντίχριστο» (Antichrist), καθώς και με το Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας για τη Κίρστεν Ντανστ στο «Melancholia».

«Ο φύλακας της μνήμης»

Σκηνοθεσία :Φίλιπ Νόις
Τζεφ Μπρίτζες, Μέριλ Στριπ, Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ, Κέιτι Χολμς, Τέιλορ Σούιφτ και Μπρέντον Θουέιτς .
Αν είσαι διαφορετικός και νομίζεις ότι αυτό που βλέπεις γύρω σου δεν είναι πραγματικό, το πληρώνεις πολύ ακριβά… Αυτή η ξεχωριστή «άποψη» με την οποία ξεκινάει «Ο Φύλακας της Μνήμης» -βασισμένος στο βιβλίο «Ο Δωρητής» της Λόις Λόουρι, το οποίο βραβεύτηκε το 1994 με το βραβείο Newbery Medal- γίνεται, δυστυχώς, στο φινάλε της κινηματογραφικής εκδοχής της ένα φιλμ αλά «Χάρρυ Πότερ». Κρίμα τις πολύ καλές ερμηνείες όλων των ηθοποιών. Μετά από πολλά χρόνια ο Αυστραλός σκηνοθέτης Φίλιπ Νόις σκηνοθετεί μια ταινία επιστημονικής φαντασίας «με μυαλό» που θέλει να ξεφύγει από τα φαστ φουντ χολυγουντιανά προϊόντα, αλλά δεν τα καταφέρνει –ή, δεν τον άφησαν;
Σ’ έναν φαινομενικά ουτοπικό κόσμο, λοιπόν, όπου όλοι οι κάτοικοι μοιάζουν απόλυτα ευτυχισμένοι, συναντάμε τον νεαρό Τζόνας. Γύρω του επικρατεί παντού μια ανησυχητική αίσθηση αρμονίας, η οποία προκύπτει τεχνητά από έναν μηχανισμό που εξασφαλίζει τη διαγραφή της μνήμης απ’ όλους τους ανθρώπους. Η συγκεκριμένη κοινότητα δεν έχει καμία αντίληψη της πείνας, της βίας, ή του πόνου. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, δεν υπάρχει ούτε η έννοια της ελευθερίας, της επιλογής και της ατομικότητας.
Λαμβάνοντας καθημερινά μια υποχρεωτική ένεση, οι πολίτες της συγκεκριμένης ιδιόμορφης κοινωνίας είναι γενετικά σχεδιασμένοι έτσι ώστε να μην βιώνουν συναισθήματα και να μη βλέπουν τα χρώματα στη φύση. Την ίδια στιγμή το επιστημονικά ελεγχόμενο περιβάλλον στο οποίο ζουν αποτρέπει οποιαδήποτε οπτική ιδιαιτερότητα η οποία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση συναισθήματος ή να αλλάξει την ακολουθία του αρμονικού ουτοπικού περιβάλλοντος. Ζουν όλοι σε συνθήκες προστατευμένης ομοιομορφίας, με πανομοιότυπα σπίτια, πανομοιότυπα ρούχα και μια ενιαία οικογενειακή δομή.
Οι οικογένειες, σε τούτη την ολότελα ασυνήθιστη κοινωνική δομή, καθορίζονται αυστηρά από την Επιτροπή των Πρεσβύτερων και αποτελούνται, υποχρεωτικά, από ένα ανδρόγυνο και δυο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, τα οποία ωστόσο δεν έχουν γεννηθεί από το ζεύγος. Η εκάστοτε τυποποιημένη οικογενειακή μονάδα παύει να υπάρχει από τη στιγμή που θα εκπληρώσει τον προορισμό της, να μεγαλώσει δηλαδή τα παιδιά της προκειμένου να ενταχθούν ομαλά στον κοινωνικό ιστό του ελεγχόμενου περιβάλλοντος. Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν, ξεχνούν πλέον τους γονείς τους. Η Μέριλ Στρίπ ως αρχιπρεσβυτέρα είναι– άλλη μια φορά- μοναδική.
Ο Τζόνας, πέραν της αξιοσημείωτης ευφυΐας και της ακεραιότητας του χαρακτήρα του, έχει και κάτι ακόμη που τον καθιστά «ξεχωριστό» και διαφορετικό: τα ανοιχτόχρωμα μάτια του. Κατά την τελετή στην οποία ανατίθεται σε όλους τους νέους το επάγγελμά τους και ο προορισμός τους, η Αρχιπρεσβύτερη (Μέριλ Στριπ) επιλέγει τον Τζόνας για τη μοναδική θέση του Αποδέκτη Αναμνήσεων, αντικαθιστώντας τον προκάτοχό του, τον οποίον υποδύεται ο Τζεφ Μπρίτζες. Σ’ αυτό το υψίστης σημασίας πόστο για την κοινωνία, ο Τζόνας θα πρέπει να γίνει ο φύλακας όλων των αναμνήσεων που κατέχει η ανθρωπότητα από την περίοδο πριν την εποχή της Ομοιομορφίας.
Υπέροχη, ασπρόμαυρη, εφιαλτική ομοιομορφία στο πρώτο μέρος και αποκρουστική «τάξη και ασφάλεια», αλλά, μέχρι εδώ καθώς το δεύτερο μέρος μετατρέπεται σε αφελές παραλήρημα υπέρ του κόσμου που ξέρουμε. Και– εσκεμμένα ή μη- λειτουργεί προβοκατόρικα: καθίστε όπως είστε γιατί η αναζήτηση ενός τέλειου κόσμου οδηγεί στη … δικτατορία (πρώτη προβολή στις αίθουσες 9/10)

«Ένα γενναίο ψέμα»

Σκηνοθεσία: Φιλίπ Φαλαντρό. Παίζουν: Ρις Ουίδερσπουν, Άρνολντ Οσένγκ, Γκερ Ντουανί , Εμμάνουελ Τζαλ.
Σε σκηνοθεσία του υποψήφιου για Όσκαρ, Φιλίπ Φαλαρντό («Moniseur Lazhar») η εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα, συγκλονιστική, ιστορία του «The Good Lie» ακολουθεί μια ομάδα νεαρών Σουδανών προσφύγων, από την κόλαση του πολέμου μέχρι τη γη της επαγγελίας, τις ΗΠΑ. Καλογυρισμένο προπαγανδιστικό φιλμ για τον «αμερικάνικο παράδεισο» των εκατομμυρίων ανέργων και ανασφάλιστων.
Εκεί, αντιμετωπίζοντας τις δυσκολίες του δυτικού πολιτισμού για πρώτη φορά, καταφέρνουν να αναπτύξουν μια δυνατή φιλία με μία παράτολμη Αμερικανίδα (η βραβευμένη με Όσκαρ, Ρις Ουίδερσπουν) η οποία αναλαμβάνει να τους βοηθήσει. Κι ενώ οι ταλαιπωρημένοι πρόσφυγες προσπαθούν να προσαρμοστούν στη νέα τους ζωή, τα συναισθήματα ενοχής για τον αδερφό που έχουν αφήσει πίσω τους κυριεύουν ολοένα και περισσότερο… Άλλη μια οικογενειακή εκδοχή της «αγίας Αμερικής» που όχι μόνο δίνει γη και ύδωρ στους δυστυχείς του πλανήτη, αλλά όλοι τους γίνονται μέχρι και …επιστήμονες ! Αδιαφορείστε (πρώτη προβολή στις αίθουσες 9/10)

«Xenia»

Παίζουν: Κώστας Νικούλι, Νίκος Γκέλια, Χρήστος Στάνκογλου
Μετά τη «Στρέλλα» ο Πάνος Χ. Κούτρας επιστρέφει με την τέταρτη ταινία του με τίτλο «Xenia» που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο 67ο Φεστιβάλ Καννών.
Το «Xenia» θέλει –και το καταφέρνει – να είναι ένα παραμυθένιο road movie. Μια περιπέτεια που ανατρέπει με χιούμορ και πολλά ιταλικά τραγούδια-σουξέ της δεκαετίας του ΄60,τις κλασικές «ταινίες με μετανάστες». Και το κυριότερο: Ανατρέπει το είδος των ταινιών με «πρωταγωνιστές – μάτσο» βάζοντας στη θέση τους ένα γκέι–και… ξεφωνημένο αγοράκι- που σηκώνει όπλο στη ξεφτίλα κοινωνία, τη φτύνει και της γυρίζει την πλάτη προχωρώντας στο άγνωστο «γιατί έτσι είναι η ζωή» και να πάει τα γα…… αυτός που μας έσπειρε!

Το στόρι ξεκινάει με τη ξέφρενη συνάντηση ανάμεσα σε δύο αδέλφια, τον Ντάνυ και τον Οδυσσέα –γεννημένα στην Ελλάδα από μάνα Αλβανίδα και Έλληνα πατέρα- οι οποίοι μετά τον θάνατο της μητέρας τους ταξιδεύουν από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη για να εντοπίσουν τον πατέρα τους, που τους εγκατέλειψε πριν χρόνια. Στην πορεία, θα αντιμετωπίσουν εχθρούς και φίλους, θα κυνηγήσουν μια καλύτερη ζωή και θα ενηλικιωθούν χωρίς όμως ποτέ να σταματήσουν να ονειρεύονται!
Στα συν της ταινίας οι σκηνές «μαγικού ρεαλισμού» που δεν έχουν να ζηλέψει τίποτα από τα ανάλογα πλάνα του Αλμοδοβάρ. Το μεγάλο πρόβλημα της ταινίας είναι οι ρεαλιστικές σκηνές και οι διάλογοι που, δυστυχώς , είναι άτεχνες και ψεύτικες. Σαφώς και η «Στρέλλα» ήταν σκάλες ανώτερη. Αυτό δεν πάει να πει ότι το φιλμ είναι κακό. Κάθε άλλο. Αν ήταν ξένη ταινία όλοι θα την αποθεώναμε… Το ελληνικό σινεμά ξεκίνησε τη σεζόν πολύ καλά.

«Ιστορίες για αγρίους»

Σκηνοθεσία: Ντάμιαν Σιφρόν, Παίζουν: Ρικάρντο Ντορίν, Μαρία Ονέτο.
Μια ταινία που σίγουρα θα είναι μια από τις καλύτερες της φετινής σεζόν. Μαύρη κωμωδία του Αργεντινού Νταμιάν Σιφρόν -δεν είναι τυχαίο ότι είναι παραγωγή της εταιρείας του Αλμοδοβάρ- που διεκδίκησε το φετινό Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Μία συλλογή από έξι φαινομενικά ασύνδετες ιστορίες, οι οποίες όμως βρίσκουν κοινό παρανομαστή στο πώς η σημερινή πραγματικότητα, συχνά, μας καλεί να απευθυνθούμε σε άγρια ένστικτα για να τα βγάλουμε πέρα, αποκαλύπτοντας συγχρόνως μία κοινωνία σε κρίση.
Αγγίζοντας τις έννοιες της απιστίας, της αδικίας, της ανισότητας και τις ακραίες απαιτήσεις της καθημερινότητας, οι ιστορίες του «Ιστορίες για Αγρίους» μιλούν για αυτούς τους ανθρώπους που αποφασίζουν να ξεπεράσουν τα πολιτισμένα όρια συμπεριφοράς, να εκραγούν και να αφεθούν στην αδιαμφισβήτητη ευχαρίστηση της απώλειας ελέγχου!
Φιλμ που θυμίζει τις καλύτερες ιταλικές σάτιρες της δεκαετίας του ‘70 και ‘80 και διαθέτει πολύ περισσότερο μυαλό, προβληματισμό και ταλέντο. Μη το χάσετε.