✔ Νέες εκδόσεις: ένα κι ένα!

Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα //

Ελληνική πεζογραφία

Σταύρος Κρητιώτης «Δολοφόνος ο κύριος Ροΐδης;», εκδ. The Athens Reviw of Books, σελ. 104

Ένας ερευνητής ανακαλύπτει μια σειρά ιδιογράφων σημειωμάτων του Εμμανουήλ Ροΐδη, του συγγραφέα της Πάπισσας Ιωάννας. Ένα από αυτά επικρίνει μια κλεψίτυπη ανατύπωσή της· σ’ ένα άλλο, ο Ροΐδης τονίζει ότι παρά να ιδεί έναν φίλο του αχάριστο, καλύτερα να τον κλάψει πεθαμένο. Το πιο μυστηριώδες σημείωμα φαίνεται να σχολιάζει μια επικείμενη ιδιωτική εκτέλεση, υπονοώντας μάλιστα ότι ο Ροΐδης θα εμπλεκόταν κάπως σε αυτήν, χωρίς όμως να προσδιορίζεται ποιος θα ήταν το θύμα.
Η ανεύρεση ενός ακόμα σημειώματος του Ροΐδη, στο οποίο περιγράφονται οι συνθήκες του θανάτου του δημοσιογράφου και λογίου Παναγιώτη Πανά, μεταφραστή ενός ιταλικού μυθιστορήματος τιτλοφορούμενου Πάπισσα Ιωάννα, επιβεβαιώνει στο μυαλό τού ερευνητή ότι στόχος όλων αυτών των σημειωμάτων πρέπει να ήταν ο Πανάς, ίσως επειδή ήταν κι εκείνος δημιουργός μιας Πάπισσας Ιωάννας. Ο ερευνητής ανακαλύπτει μάλιστα πως ο Ροΐδης είχε μαχαιρώσει με λύσσα σχεδόν κάθε σελίδα του αντιτύπου αυτής της μετάφρασης.
Ο θάνατος του Πανά ήταν παράξενος. Αρχικά είχαν γράψει ότι αυτοκτόνησε· έπειτα όμως έγραψαν ότι έπαθε αποπληξία ενώ ετοιμαζόταν ν’ αυτοκτονήσει! Ο ερευνητής διερωτάται λοιπόν μήπως ο Ροΐδης ήταν τελικά αυτουργός στην “αυτοκτονία” αυτή.
Είναι όμως τούτο δυνατόν; Δολοφόνος ο κύριος Ροΐδης;

Ξένη πεζογραφία

Χουάν Χαθίντο Μουνιόθ Ρένχελ «Η μυστική εταιρεία του ονείρου», Μετάφραση: Μαρία Μπεζαντάκου, εκδ. Opera, σελ. 144

“Κύριε, λυπόμαστε αλλά έχουμε κλείσει”.
“Πώς; Τέτοια ώρα”;
“Ναι, ανοίγουμε μόνο το πρωί, κύριε”.
“Τι παράξενο. Εγώ είδα κόσμο να μπαίνει εδώ» λες, ακουμπώντας το χέρι σου στην πόρτα.
“Αυτό είναι αδύνατον, κύριε. Είστε ο τελευταίος πελάτης. Κανείς άλλος δεν είναι εδώ”.
“Τους είδα” διαβεβαιώνεις. Οι άντρες κοιτάζονται και μετά στρέφονται συγχρονισμένα προς το μέρος σου και σου χαμογελούν με συγκατάβαση.
“Όχι, κύριε, θα ήταν κάποια υπηρέτρια ή καμιά σκιά. δεν είναι κανείς εδώ”.
“Θέλετε να με κάνετε να αμφισβητήσω τις αισθήσεις μου;”
“Ποτέ δεν θα τολμούσαμε, κύριε…” σου λένε σοβαροί και καρφώνουν κάτι μοχθηρά μάτια μες στα δικά σου. Τα πρόσωπά τους δείχνουν να αλλοιώνονται, για μια στιγμή παύουν να είναι ανθρώπινα, διογκώνονται και παραμορφώνονται, μια κατσίκα, ένα κόκκινο γυαλί, μια αστραπή, η τραχιά φωνή της μητέρας σου, εκείνο το μέρος που έμεινες παγιδευμένος όταν ήσουν παιδί, μικραίνεις, αμφιβάλλεις για όλα, νιώθεις να λιποθυμάς και παύεις να επιμένεις.
Λονδίνο, 19ος, 20ός και 21ος αιώνας. Αυτό είναι το γεωγραφικό πλάτος και οι χρονικές συντεταγμένες των ανησυχητικών ιστοριών τον Χ.Χ.Μ. Ρένχελ. Σε πραγματικούς δρόμους, στάσεις του μετρό, καφετέριες, βαγόνια και βιβλιοπωλεία του άλλοτε ή του σήμερα, οι ήρωες οδηγούν τον ανυποψίαστο αναγνώστη σε ένα περιβάλλον που μοιάζει οικείο, καθημερινό, ακίνδυνο και προβλέψιμο. Ένα ιδανικό σκηνικό για να χαλαρώσουν οι άμυνες και να ανοίξει η χαραμάδα από την οποία τρυπώνει πάντα το αναπάντεχο.

Λεόν Μπλουά «13 ιστορίες για παλιοχαρακτήρες», σε μετάφραση-επίμετρο Αλέξανδρου Τσαντίλα, εκδ. Βακχικόν

13 διηγήματα μαύρου χιούμορ, λεπτής ειρωνίας και… ατίθασων χαρακτήρων από τον μετρ της “παρακμιακής” γαλλικής λογοτεχνίας των αρχών του 20ου αιώνα, ο οποίος -παραδόξως- έχει μεταφραστεί ελάχιστα στα ελληνικά.
Oι 13 ιστορίες για παλιοχαρακτήρες του Λεόν Μπλουά θα μπορούσαν να διαβαστούν ως δείγματα υποδειγματικής ανατομής όχι μοναχά του εσωτερικού ψυχισμού αλλά και του εξωτερικού κόσμου -ο οποίος, όπως και να το κάνουμε, συμβάλλει στη διαμόρφωση του πρώτου- μιας ανατομής έμπλεης χιούμορ, που διατηρεί τη γοητεία της και τη δύναμή της παρά την κτηνωδία του περικειμένου, εντός του οποίου και συντελείται.

Τζέφρι Ρέναρντ Άλλεν «Η ωδή του λεπιδιού», Μετάφραση: Παναγιώτης Τομαράς, εκδ. Αίολος, σελ. 580

Η “Ωδή του λεπιδιού” βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, που η γραφίδα του Τζέφρι Ρέναρντ Άλλεν τα συνταίριαξε με φανταστικά και μας έδωσε ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που κέρδισε κοινό και κριτικούς και βραβεύτηκε επανειλημμένα. Κεντρικό πρόσωπο στην αφήγηση είναι ο Τόμας Γκριν Γουίγκινς, ένας αφροαμερικανός πιανίστας, συνθέτης και ερμηνευτής, του 19ου αιώνα, που έδινε κοντσέρτα με το προσωνύμιο Τυφλός Τομ. Είχε γεννηθεί στην Τζόρτζια το 1849 και ήταν πράγματι τυφλός. Από έξι ετών έδινε ρεσιτάλ πιάνου. Είχε γίνει διάσημος όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη, και ήταν ο μοναδικός Αφροαμερικανός που έδωσε ρεσιτάλ στον Λευκό Οίκο. Παρέμεινε, όμως, στην αφάνεια για τον λόγο ότι οι μουσικολόγοι τον αντιμετώπιζαν ως αυτιστικό και επομένως όχι πραγματικό μουσικό ταλέντο. Ο Τομ ανέπνεε, ξυπνούσε και κοιμόταν με τη μουσική. Δεν τον ένοιαζε αν τον πλήρωναν, ούτε για ποιον έπαιζε, ούτε αν τον θεωρούσαν ιδιοφυή ή περίεργο ον. Ο πιανίστας, που πληρωνόταν περισσότερο κι απ’ τον Ρουμπινστάιν, που είχε τακτικούς ακροατές διάσημους καλλιτέχνες όπως τον Μαρκ Τουέιν και που τον ξανάφερε στη δημοσιότητα ο Όλιβερ Σακς με το βιβλίο του “Ένας ανθρωπολόγος οτον Άρη”, ήταν μαύρος, τυφλός και αυτιστικός.
Ο Τζέφρι Ρέναρντ Άλλεν με την ιδιαίτερη λογοτεχνική του γραφή καταφέρνει να σκιαγραφήσει τον Τομ και να αναδείξει την εποχή των έντονων συγκρούσεων μέσα στις οποίες έζησε.

Ντούλτσε Μαρία Καρντόζο «Ο γυρισμός», Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Καστανιώτης, σελ. 158

Λουάντα, 1975. Στην Αγκόλα μαίνεται για χρόνια ο πόλεμος της ανεξαρτησίας, αλλά η κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος επιταχύνει την αποχώρηση των Πορτογάλων. Εκατοντάδες χιλιάδες λευκοί υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν την αποικιοκρατούμενη χώρα. Μόνο έτσι θα ξεφύγουν από τα ανεξέλεγκτα αντίποινα των ανταρτών. Ο δεκαπεντάχρονος Ρούι, ο αφηγητής του βιβλίου, δεν έχει πατήσει ποτέ το χώμα της μακρινής μητρόπολης, αλλά έχει ακούσει πολλά γι’ αυτήν. Ο ίδιος και η οικογένειά του ετοιμάζονται να επαναπατριστούν, γεγονός που τού προκαλεί ανάμικτα συναισθήματα. Η απροσδόκητη σύλληψη του πατέρα του σε έναν τυχαίο έλεγχο επισπεύδει την αναχώρηση. Χωρίς να γνωρίζουν τι τού έχει συμβεί, αν είναι ζωντανός ή νεκρός, ο Ρούι με τη μητέρα και την αδερφή του φεύγουν για τη Λισαβόνα δίχως αυτόν. Η πρωτεύουσα, που στα μάτια τους είχε το χρώμα της νοσταλγίας, αποδεικνύεται καχύποπτη και εχθρική. Για περισσότερο από έναν χρόνο ζουν στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου πέντε αστέρων που στεγάζει τους επαναπατρισμένους, ένα απρόβλεπτο καθαρτήριο χωρίς εξασφαλισμένη σωτηρία. Στον αλησμόνητο Γυρισμό της Ντούλσε Μαρία Καρντόζο η εφηβεία μετατρέπεται σε μια τρομαγμένη αναμονή της ενηλικίωσης, σε μια συγκινητική αναζήτηση της ελπίδας και της αγάπης.
“Η γλώσσα του Γυρισμού έχει τέτοια ακρίβεια που καθίσταται λυρική και ευαίσθητη μέσα στην απολυτότητά της, συγχρόνως όμως είναι μια γλώσσα σκληρή και στεγνή, ένας εκκρεμές μεταξύ διαφορετικών συναισθημάτων, με μια λεπτότητα που μόνο οι μεγάλοι συγγραφείς διαθέτουν. Το σύμπαν της ιστορίας είναι τόσο καλά δομημένο που ο αναγνώστης γελάει, κλαίει και νιώθει να έλκεται από τους χαρακτήρες σαν να τους γνωρίζει. Η ζωή η ίδια, με τον πόνο και την χαρά της, πλημμυρίζει στις σελίδες, δυνατή κι αληθινή”.
Tatiana Salem Levy, O Globo
“Είναι εξαιρετικά σπάνιο να βρούμε ένα βιβλίο με την ικανότητα να μας σαστίσει και να μας συγκινήσει τόσο πολύ. Με τον Γυρισμό η Ντούλσε Μαρία Καρντόζο ασφαλώς μπαίνει στο πάνθεον των μεγάλων συγγραφέων”.
Joao Bonifacio, Publico
“Η πιο σημαντική συγγραφέας της γενιάς της”.
Jose Rico Direitinho, Publico
“Ένα σαγηνευτικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης, εμπνευσμένο από την προσωπική ιστορία της συγγραφέως”.
Livres Hebdo

Φρήντριχ Ντύρρενματτ «Ερεθίσματα», Μετάφραση: Βασίλης Πατέρας, εκδ. Ροές, σελ. 192

Ο Φρήντριχ Ντύρρενματτ υπήρξε γνωστός για το κριτικό, ανήσυχο, συχνά δηκτικό πνεύμα του – κάτι που επιβεβαιώνει το μικρό δείγμα στοχασμών του που προσφέρει το εν λόγω τομίδιο. Η επιλογή αυτή απόψεων, κρίσεων, ρήσεων του Ντύρρενματτ έγινε από τον Daniel Keel, ο οποίος άντλησε υλικό από το σύνολο του έργου του συγγραφέα (τα άπαντα του οποίου έχουν εκδοθεί σε 37 τόμους).  Ο ανθολογούμενος Ντύρρενματτ αποφαίνεται, απαντά, στοχάζεται σχετικά με μια ποικιλία θεμάτων: τον Θεό και τον κόσμο, το χρήμα και το πνεύμα, την πολιτική και τη φιλοσοφία, τις διεθνείς σχέσεις, τον Ψυχρό Πόλεμο και την πυρηνική απειλή, τη συγγραφή ως επάγγελμα, το θέατρο και την κριτική, την πίστη και τη γνώση, το χιούμορ και την ανεκτικότητα, και πολλά άλλα.
Όπως έγραψε η ελβετική εφημερίδα “Berner Zeitung”: “Όποιος θέλει να στοχαστεί μαζί με το συγγραφέα Φρήντριχ Ντύρρενματτ, να καταπιαστεί με τους συχνά δαιδαλώδεις συλλογισμούς του στην πιο συνοπτική τους μορφή, δεν έχει παρά να δοκιμάσει με τούτον το μικρό τόμο”· ενώ το περιοδικό ενώ το περιοδικό “Tages-Anzeiger Magazin” σημείωνε, με αφορμή τη συγκεκριμένη ανθολογία: “Η ασυγκράτητη διάθεση του Ντύρρενματτ να αναλύει και να επιχειρηματολογεί, ο δραματικός-δραματουργικός τρόπος σκέψης του, ο οποίος εκφράζεται με αντιθέσεις, αντιφάσεις και μεταφορές, έχει υφάνει έναν ιστό αφηγηματικής και παραστατικής πρόζας, ένα σύστημα δίχως σύστημα, ένα λαβύρινθο που διατρέχει και συνενώνει όλα τα κείμενά του…”.
Εξυπακούεται πως τα αποσπάσματα που συγκροτούν αυτή την ανθολογία, τούτα τα ερεθίσματα για σκέψη, δεν είναι παρά “αφορμές”, “εναύσματα”, που προϋποθέτουν την ενεργό συμμετοχή του αναγνώστη σε μια διαδικασία που -όπως κάθε ωφέλιμη ανάγνωση- δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι παθητική.

Τσακ Πολάνικ «Πνιγμός», Μετάφραση: Παναγιώτης Τομαράς, εκδ. Αίολος», σελ. 352

Ο Βίκτορ Μανσίνι είναι εθισμένος στο σεξ, αλλά έχει και πολύ πιο σοβαρά προβλήματα. Πασχίζει να τα βγάλει πέρα με τα έξοδα της νοσηλείας της ηλικιωμένης μητέρας του, που πάσχει από Αλτσχάιμερ, δουλεύοντας τα πρωινά σ’ ένα μουσείο-χωριό της Αμερικής του 18ου αιώνα, υποδυόμενος τον άποικο. Αυτή του η δουλειά, όμως, δεν αρκεί, και γι’ αυτό έχει καταστρώσει ένα δαιμόνιο σχέδιο: συχνάζει σε ακριβά εστιατόρια και προσποιείται πως πνίγεται από το φαγητό, καθιστώντας στη συνέχεια τους “σωτήρες” του να νιώθουν υπεύθυνοι για κείνον σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Ο Πόλανικ με βιτριολικό χιούμορ, σαρκασμό και διορατικότητα στήνει έναν υπαρξιακό εφιάλτη, με βασικό άξονα τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου σ’ έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει.

Ντάνιελ Κέλμαν «Έπρεπε να είχες φύγει», Μετάφραση: Κώστας Κοσμάς, εκδ. Καστανιώτη, σελ. 112

Ένας στενός δρόμος με απότομες στροφές, δέντρα χαμένα στην ομίχλη, βράχια, χειμώνας. Ένα νεαρό ζευγάρι με παιδί αποφασίζει να περάσει μερικές ήσυχες μέρες σ’ ένα απομονωμένο εξοχικό στο βουνό. Όμως δεν καταφέρνουν ν’ αφήσουν πίσω τις έγνοιες της καθημερινότητας: η μικρή τούς λέει διαρκώς κάτι ακατανόητες ιστορίες από τον παιδικό σταθμό, η γυναίκα στέλνει συνεχώς μηνύματα στο κινητό και ο άντρας, ένας συγγραφέας που πρέπει να παραδώσει το σενάριο για το δεύτερο μέρος μιας επιτυχημένης κωμωδίας, καταγράφει σ’ ένα μπλοκ ιδέες και σκηνές. Έτσι τουλάχιστον ισχυρίζεται. Γιατί οι περισσότερες σημειώσεις του αφορούν οικογενειακές στιγμές, συζυγικές εντάσεις και κάποια παράξενα πράγματα που συμβαίνουν γύρω του. Κάτι δεν πάει καθόλου καλά με αυτό το κατά τα άλλα μοντέρνο σπίτι. Ο κόσμος που δημιουργεί ο Ντάνιελ Κέλμαν στην καινούργια του νουβέλα, η οποία αγγίζει την ατμόσφαιρα μιας ιστορίας φαντασμάτων, είναι ένας κόσμος απόκρημνος, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το ανοίκειο και το παράδοξο συνθέτουν την άλλη όψη της πραγματικότητας, καραδοκούν στις παρυφές της και ασκούν μια απόκοσμη έλξη, όπως ακριβώς το χάος που περιμένει μετά τον γκρεμό. Κανένα δράμα δεν είναι μικρό στο ανθρώπινο μυαλό.

Βιβλία για παιδιά

Μπόμπι Πιρς «Ο Ουίλιαμ Ουέντον και ο κλέφτης του λουριδίου», Μετάφραση: Δέσπω Παπαγρηγοράκη, εκδ. Κέδρος

Αυτός είναι ο Ουίλιαμ Ουέντον. Έχει την ικανότητα να σπάει μυστικούς κώδικες καλύτερα από κάθε άλλον στον κόσμο. Μόνο που δεν το γνωρίζει… ακόμα. Προς το παρόν, ο Ουίλιαμ αναρωτιέται πώς εξαφανίστηκε ο παππούς του, ένας σπουδαίος επιστήμονας, γιατί η οικογένειά του μετακόμισε ξαφνικά από το Λονδίνο στη Νορβηγία και γιατί άλλαξαν όλοι το όνομά τους.

Ώσπου ο Ουίλιαμ λύνει με ευκολία το Ανέφικτο, τον πιο δύσκολο γρίφο του κόσμου, και βρίσκεται μαθητευόμενος στο Ινστιτούτο Μετα-ανθρώπινων Ερευνών. Εκεί μαθαίνει τα μυστικά του παππού του. Ανάμεσά τους βρίσκεται και η ανακάλυψη του λουριδίου, ενός «έξυπνου» στοιχείου που όμως μπορεί να γίνει και θανατηφόρο όπλο αν πέσει σε λάθος χέρια. Και κάποιοι το έχουν κλέψει… Ο Ουίλιαμ καταλαβαίνει πως έχει μπλέξει σε μια πολύ επικίνδυνη ιστορία. Και πως τώρα πρέπει να αξιοποιήσει όλο του το ταλέντο στην αποκρυπτογράφηση κωδίκων και στη λύση περίπλοκων προβλημάτων. Μια συναρπαστική τεχνολογική περιπέτεια γεμάτη κώδικες, στοιχεία ρομποτικής, κυβερνητικής και βιοτεχνολογίας, και έναν ήρωα με ασυνήθιστες δυνάμεις. Μεταφράζεται ήδη σε 37 χώρες.