✔ ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: 30 καινούργια βιβλία τέσσερις μέρες πριν από τα Χριστούγεννα

Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα //

Ελληνική πεζογραφία:

Ούρσουλα Φωσκόλου «Το κήτος», εκδ. Κίχλη, σελ. 88

Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια συλλογή μικρών και μεγαλύτερων κειμένων με τίτλο που παραπέμπει σε ιστορίες διάσωσης ή καταστροφής; Ανατρεπτικές αφηγήσεις γύρω από την εσωτερική ζωή που πάλλεται έτοιμη να αναλωθεί ή να ανθίσει. Ιστορίες ανθρώπων που εκδηλώνουν έντονα συναισθήματα προκειμένου να διασκεδάσουν τη φθορά και την απουσία· που φλέγονται από ερωτική επιθυμία, αλλά αδυνατούν να συναντήσουν τον άλλο· που επιθυμούν να αποδράσουν, αλλά παραμένουν εγκλωβισμένοι και άπραγοι. Ιστορίες, πρωτίστως, ενηλικίωσης, αλλά και επιστροφής στον σκληρό κόσμο της παιδικής ηλικίας, όπου κυριαρχούν η μοναξιά και η συναισθηματική στέρηση.
Στα μικρά πεζά του “Κήτους” η θαλερή φαντασία, που αγνοεί τους κανόνες της συμβατικής λογικής, η μετάπλαση του ατομικού βιώματος σε κάτι ανοίκειο ή και αλλόκοτο, οι τολμηρές εικόνες και μεταφορές φαίνεται να διατηρούν κατά έναν τρόπο το παρθένο βλέμμα με το οποίο το παιδί αντικρίζει τον κόσμο. Στα μεγαλύτερα πεζά, πάλι, η περιγραφή της καθημερινότητας, που μοιάζει εκ πρώτης όψεως οικεία, υποσκάπτεται από ένα περίτεχνο δίχτυ υπαινιγμών, αλλά και από τη διαβρωτική δύναμη του ποιητικού, ενίοτε και του μεταφυσικού στοιχείου.
Στη θαυμαστή κοιλιά του κήτους όλα μπορεί να συμβούν· χάρη στην εκφραστική τόλμη της Ούρσουλας Φωσκόλου, οι ψυχικές καταστάσεις μεγεθύνονται και προσλαμβάνουν συμβολικές διαστάσεις, ενώ οι ήρωες, αν και απλοί άνθρωποι, αποκτούν αρχετυπικό βάθος και κατορθώνουν τελικά να διαρρήξουν τα δεσμά της καθημερινότητας.

Γιώργος Κοκοτός «Το χωράφι της Μαρούλαινας», Πρόλογος: Βασίλης Βασιλικός, εκδ. Πατάκη, σελ. 456

Αιγαίο, Αύγουστος του 1989. Το Tani Blue ανοίγει πανιά για την Κρήτη, σ’ ένα ταξίδι επιστροφής προς την πατρίδα. Πάνω στο µικρό ιστιοφόρο, ο Γιώργος µε σύντροφο τον γιο του, αποτολµώντας µια γενναία κατάθεση ψυχής, ξεκινά να ξεδιπλώνει τις αναµνήσεις του από τα παιδικά του χρόνια στο χωριό του, τις Δαφνές, έως την απότοµη, τραγική “ενηλικίωσή” του.
Η αποκρουστική πραγµατικότητα του Β΄ Παγκοσµίου πολέµου αλλά και της εµφύλιας σύρραξης δοσµένη µέσα από τα µάτια ενός παιδιού… Κι η Ελλάδα που αλλάζει µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του 1960, µέσα από τα µάτια ενός νέου.
“Διαβάζοντας το βιβλίο του Γιώργου Κοκοτού, καθώς το µεγαλύτερο µέρος του αφορά την Κρήτη και κυρίως το χωριό (Δαφνές) όπου µεγαλώνει το µικρό αγόρι (ο Γιώργος της αφήγησης), µου ήρθε στον νου το θεατρικό του Κεχαΐδη “Δάφνες και πικροδάφνες” που, τονίζοντας τη λήγουσα, θα µας έδινε το “Δαφνές και πικροδαφνές”. Γιατί ο πόλεµος που ξεκινά µε τη µάχη της Κρήτης κι ο Εµφύλιος που ακολουθεί µόνο πίκρες φέραν στο νησί και στην υπόλοιπη χώρα. Ωστόσο, αυτό που καταφέρνει ο συγγραφέας είναι την “πίκρα” να τη βιώνουν µόνο οι µεγάλοι, ενώ το παιδί (πρωταγωνιστής του βιβλίου) έχει, σαν παιδί που είναι, το µερτικό του στο παιγνίδι και τη χαρά. Κατά τη διάρκεια της ενηλικίωσής του, η Ελλάδα της δεκαετίας του ’50 επιστρέφει µε συναρπαστική ενάργεια στους συνοµήλικους σήµερα -τότε έφηβους- αναγνώστες, ενώ για τους νεότερους που δε ζήσαν αυτή την εποχή, ο ταλαντούχος συγγραφέας µε σπαρταριστές περιγραφές που βασίζονται στη λεπτοµέρεια θα τους κάνει να νοµίζουν ότι βλέπουν µια ασπρόµαυρη ταινία του παλιού, καλού ελληνικού κινηµατογράφου”. (από τον πρόλογο του Βασίλη Βασιλικού)

Φωτεινή Τσαλίκογλου «Η μετακόμιση», εκδ. Καστανιώτη, σελ. 224

“Όταν μεγαλώσω, δεν ξέρω τι θα θέλω να κάνω, μπορεί να μου αρέσει να γίνω συγγραφέας και να γράφω ιστορίες. Μπορεί να θέλω να γίνω γιατρός. Μπορεί να είμαι τυχερή… Να βρω το φάρμακο που θα διώχνει μακριά τις σφαίρες, την πείνα, τα άγρια μάτια”.
Να κατασκευάζεις μια ιστορία ή πολλές διαφορετικές κι ασύμβατες μεταξύ τους ιστορίες για τον εαυτό σου και τον κόσμο. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αληθινό από αυτές τις επινοημένες ιστορίες ζωής.
Η Ευρυδίκη Ματθαίου γεννήθηκε στις 19 Απριλίου του 1937. Η μετακόμιση είναι η αληθινή ιστορία της ζωής της, όπως κατάφερε να την αναπλάσει στη μνήμη της μια νύχτα του 2019: μετά τον πόλεμο χάνει τη μικρή αδελφή της από αδέσποτη σφαίρα, δεκατεσσάρων χρόνων μέσα σε ένα περίπτερο κάνει έρωτα για πρώτη φορά, η μαμά ακούει Τένεσι Ουίλιαμς στο ραδιόφωνο, ένας εξόριστος άντρας είναι ερωτευμένος με τον πατέρα της, αργότερα ένα ξένο μωρό στην Κωνσταντινούπολη γίνεται δικό της μαζί με ένα κλεμμένο οικογενειακό άλμπουμ, μια γάτα, η Καρλότα, αδιαφορεί για τα νεκρά παιδιά στις θάλασσες του Αιγαίου.
Γερνάω, θυμάμαι, λαχταρώ, επινοώ, επισκευάζω τα κενά μνήμης, ανακαλύπτω. Γεννιέμαι ξανά.
Η Ευρυδίκη λίγο πριν από το τέλος πραγματοποιεί το παιδικό της όνειρο.

Ελένη Πριοβόλου «Μετά φόβου», εκδ. Καστανιώτη, σελ.720

Δύο κορίτσια -φίλες επιστήθιες, σχεδόν αδελφές- μεγαλώνουν στην ελληνική ύπαιθρο, σε περιβάλλον ασφυκτικό, που τις εκπαιδεύει στο κυρίαρχο μοντέλο ηθικής, εμφυσώντας τους το φόβο και την ενοχή. Η Αρίστη, φύσει ανήσυχη, ανακαλύπτει τις πηγές του φόβου μέσα από την έρευνα και τη μάθηση. Αναζητεί αλήθειες γύρω από τη θέση της σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, την ελευθερία της σκέψης, την πολιτική και τον έρωτα. Η Διαλεχτή μένει στα “αβαθή” και “σίγουρα” νερά· αθάρρευτη και αδρανής, κάνει κάθε φορά μικρά και δειλά βήματα στη ζωή. Η σχέση των δύο κοριτσιών δοκιμάζεται όταν ανάμεσά τους μπαίνει ο Διονύσης Αρχοντής, άντρας ορμητικός, το αρχέτυπο του Βάκχου. Έκτοτε, οι δύο φίλες πορεύονται με δύο εαυτούς: τον φανερό και τον κρυφό.
Οι ζωές τους περνούν από συμπληγάδες, από την εποχή του Εθνικού Διχασμού μέχρι την αρχή του Εμφυλίου, καθώς τα γεγονότα συγκλονίζουν την Ελλάδα, που πασχίζει να βγει από τις παλιές φεουδαρχικές της δομές και να αστικοποιηθεί.
Ένα βιβλίο για την αναζήτηση της ελευθερίας, για το φόβο και την υποταγή, για τα όνειρα και τις αυταπάτες.
Από τη συγγραφέα του μυθιστορήματος “Όπως ήθελα να ζήσω” (Βραβείο Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ 2010).

Σπύρος Λ. Βρεττός «Ένας αόρατος άνθρωπος», εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 160

Δώδεκα ιστορίες με μυστήριο, αγωνία, ανατροπές και χιούμορ. Σε μια καυτή Ελλάδα, σ’ έναν καυτό κόσμο. Ήρωες που προκαλούν, σχεδόν σκηνοθετούν, τα γεγονότα και συναντιούνται με τρόπους απρόσμενους. Αντιμέτωποι με τους φόνους που έκαναν ή ίσως δεν έκαναν. Αντιμέτωποι με τη ζωή και τον θάνατό τους. Μπαινοβγαίνουν με άνεση στην αλήθεια και το ψέμα, τη γνώση και την άγνοια του εαυτού τους, τη φαντασία και την αιχμηρή πραγματικότητα. Η τέχνη και η είσοδός τους στο αλλόκοτο ή το γκροτέσκο, πού θα τους οδηγήσει και τι θα φανερώσει; Ο έρωτας μπορεί να είναι μόνο ανεκπλήρωτος και φανταστικός; Πόσο αόριστα νιώθουν και κινούνται οι ήρωες στο πλαίσιο που τους ορίζει; Ζουν την καθημερινή τους ζωή σαν κατάσταση ακραία;

Χαρίκλεια Πανουτσοπούλου «montage», εκδ. ΑΩ, σελ. 74

Γυναίκα-άντρας. Δύο πρόσωπα, δύο χαλκάδες εντοιχισμένοι στην πέτρα. Η γυναίκα, περσόνα στον πυρήνα μιας παθιασμένης εμπλοκής, δεν κάνει παζάρια με τον εαυτό της και μέσα από δίνες εξιδανικεύσεων παρασύρεται σε δρόμο που είναι μονόδρομος με τυφλές αποστάσεις, χωρίς εξόδους κινδύνου. Είναι θύμα διαλεγμένο στην τύχη, η τύχη δεν είναι γαλαντόμος μαζί της.
Όταν η κρυμμένη κάμερα γυρίζει στιγμιαία στον άντρα, αυτός στέκεται μπροστά στον καθρέφτη, με αναμμένη την κάφτρα του τσιγάρου στο στόμα δένει την γραβάτα του σφίγγοντας τον κόμπο της θηλιάς της και αναρωτιέται ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός του. Αναγκασμένος να ζει με την συναίσθηση του αλυσιτελούς της χίμαιρας που καθημερινά κυνηγάει, προτιμάει οτιδήποτε βαραίνει να βυθίζεται καλύτερα παρά να βγαίνει στην επιφάνεια.
Ο τόπος δεν είναι αληθινός, ο χρόνος είναι υποθετικός, τα πρόσωπα σκιές και ομίχλες που θυμίζουν άλλα πρόσωπα και γεύσεις και τα λόγια ευγενικά ψεύδη σε ένα κόσμο λαθραίο.
Το απέραντο τίποτα έχει αρχίσει να αποκτά ορίζοντα.
Στο βάθος η πόλις σε πλήρη αστική στρέβλωση και φθορά, με τους ανθρώπους να ζουν κρυμμένοι πίσω από τοίχους και κλειστές πόρτες, περιμένοντας μετέωροι κάτι άγνωστο και τρομακτικό να συμβεί και στο τέλος να πεθαίνουν νωρίς και χωρίς λόγο, μέσα σε μονότονους και απανωτούς ήχους από αναμμένες μηχανές.

Ποίηση:

Κική Δημουλά «Άνω τελεία», εκδ. Ίκαρος, σελ. 48

Δείγμα γραφής:

ΠΡΕΠΕΙ

Τηρώ, Χρέος, 
το κατά δύναμιν τις εντολές σου 
τα δύσκολα Πρέπει σου. 

Υπάκουες δείχνουν οι σκέψεις 
αλλά όρκο δεν παίρνω 
μια και έχουν την άνεση 
να παραβαίνουν εν κρυπτώ. 

Αλλά τις πράξεις μου 
πώς να τις δαμάσω; 
Βγαίνουν έξω κόσμο συναντούν 
γείτονες πειρασμούς 
να μην κοντοσταθούν; 

Μα φταίνε κι οι εντολές σου 
ούτε πλήρεις ούτε ξεκάθαρες είναι. 

Για παράδειγμα: 
Πρέπει να είναι πιστή η αγάπη; 

Κι αν δεν είναι, εμείς τι πρέπει; 
με σταυρωμένα τα χέρια 
ν’ αγαπάμε;

Δημήτρης Φύσσας «Εμένα μου λες», εκδ. ΑΩ, σελ. 40

Δείγμα γραφής:

ΠΑΤΗΣΙΑ – ΝΕΑ ΕΛΒΕΤΙΑ

Η πόλη αυτή θα λιάζεται σα θα ‘χουμε πεθάνει.

Πάντως τα τρόλεϊ, κίτρινα, τώρα κυριαρχούν 
Μαζί με τα παλιά, κλειστά περίπτερα της κρίσης
Τα ταχυδρομικά κουτιά και τα ταξί.

Λοιπόν, στο Τέρμα του “11” οι οδηγοί καπνίζουν 
Μιλάν στο κινητό και πίνουν κόκα κόλα περιμένοντας 
Μετανάστες, γριές, νοικοκυρές, πρεζόνια
Και κάτι ξεχασμένους συνταξιούχους, κουστουμάτους
Που δεν παρέλειψαν καν τα γιλέκα τους- μα εντελώς ’50
Να πει ο σταθμάρχης “Φύγε” για την άλλη άκρη της πόλης
Κατά τα μελαγχολικά τα καφενεία Κουλών ή Κονοστάσι
Το Ντάνκαν, του Τζελέπη και το Λόφο Γερμανού
(Αχ ΛαδομάταΛαδομάτα, “δεν έβλεπα το νόημα τότε”). 

Στα τρόλεϊ, στον ηλεκτρικό, στα λεωφορεία-
Ποτέ δε νοιάστηκα για καλοπέραση και λούσα.

Βασιλική Φράγκου «Τα άνθη του κενού», εκδ. Άνεμος, σελ. 50

Δείγμα γραφής:

Τι είναι στ’ αλήθεια το κενό;
Είναι μήπως η ανυπαρξία, το μηδέν, το τίποτα;
Το κενό εδώ είναι ένας άδειος χώρος κι ωστόσο γεμάτος.
Άδειος από προσκολλήσεις, πεποιθήσεις, ψευδαισθήσεις, απαλλαγμένος από τις σκόνες του εγώ που σ’ εμποδίζουν να ζεις ελεύθερα, αρμονικά.
Γεμάτος από τη χαρά ενίοτε κι από τη λύπη μιας ζωής που κινείται κάθετα στο παρόν.

Βίκυ Δερμάνη «Ο πόνος μαύρος σκύλος που αλυχτά», εκδ. ΑΩ, σελ. 80

Δείγμα γραφής:

ΤΙΜΩΡΟΣ

Σε νύχτα μετέωρη ατσάλινος ήρθες
με χέρια ακάνθινα και ματωμένα 
φορώντας των νικητών το ένδυμα
γυμνός μέσα σε πανοπλία ηφαίστεια 
γυρνώντας το στρόβιλο των νεκρών πηγών 
έως τριγμού οστών σφίγγοντας τη μέγγενη 
με μάτι αγριεμένο πουλιών τυφλών 
φτύνοντας ψυχές εκπορνευμένες 
σαλτιμπάγκων παλουκώνοντας κρανία 
χωρίς έλεος και μύρα
μαύρος καβαλάρης και μοναχικός
εγώ ειμί ο τρόμος, δήλωσες
εγώ ειμί ο Τιμωρός

Ξένη πεζογραφία:

Μπενζαμέν Κονστάν «Αντόλφ», Μετάφραση- Επίμετρο: Μαρία Σπυριδοπούλου, εκδ. Printa, σελ. 192

Ο “Αντόλφ” (1806) του Μπενζαμέν Κονστάν αποτελεί ένα ιδιαιτέρως μοντέρνο μυθιστόρημα που αναλύει χειρουργικά την τραγική συνθήκη της αδυναμίας να αγαπήσεις αλλά και της ανικανότητας να είσαι ειλικρινής και να το ομολογήσεις θαρρετά στον άλλον. Όπως λέει χαρακτηριστικά και ο Σταντάλ, “ο συγγραφέας του σκιαγραφεί με απίστευτα αληθινό τρόπο τα βάσανα που νιώθει ένας άνθρωπος με ευαισθησία, ο οποίος θέλει να χωρίσει από μια ερωμένη που δεν αγαπά πια”. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, τυπικός ρομαντικός ήρωας, δεν ζει με πάθος μια ερωτική ιστορία – αντιθέτως, προσπαθεί να απεγκλωβιστεί από τη σχέση του.
Όταν ο Αντόλφ, μοναχικός και επιπόλαιος, χωρίς στόχους και σχέδια για τη ζωή, αποφασίζει να κατακτήσει την κατά δέκα χρόνια μεγαλύτερή του Ελενόρ, η οποία είναι ήδη δεσμευμένη και μητέρα δύο παιδιών, το κάνει απλώς ως πρόκληση προς τον εαυτό του, προσπαθώντας να ζήσει ένα συναίσθημα που “μοιάζει με έρωτα”. Η εύθραυστη και αφοσιωμένη Ελενόρ συνδέεται μαζί του εγκαταλείποντας την προηγούμενη ασφαλή ζωή της. Με τον καιρό, η αγάπη της δεσμεύει όλο και περισσότερο τον Αντόλφ, που νιώθει να πνίγεται κι επιθυμεί να ελευθερωθεί από τα δεσμά της σχέσης. Απόμακρος, άβουλος και αδρανής, όμως, δεν βρίσκει τη δύναμη να το ομολογήσει, μεταθέτει συνεχώς το πρόβλημα και, ζώντας μια ψευδεπίγραφη συνθήκη έρωτα, συνεχίζει να ζει δίπλα στην Ελενόρ υποκρινόμενος – σε κείνη, στους γύρω του, στον εαυτό του…

Jeanette Winterson «Το χάσμα του χρόνου», Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 384

Το βιβλίο εντάσσεται στη σειρά Hogarth Shakespeare Project: τα πιο αγαπημένα έργα του μεγαλύτερου δραματουργού όλων των εποχών ξαναγράφονται από τους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς. Η Jeanette Winterson ξαναγράφει το Χειμωνιάτικο παραμύθι
Σε μια ανεμοδαρμένη πόλη του αμερικάνικου Νότου, τη Νέα Βοημία, μια νύχτα ένας άγνωστος εγκαταλείπει ένα βρέφος στην είσοδο ενός νοσοκομείου. Είναι η μικρή Περντίτα, την οποία ο πατέρας της, τρελός από ζήλια, δεν αναγνωρίζει και εξορίζει για πάντα από τη ζωή του και από το Λονδίνο.
Δεκαεπτά χρόνια αργότερα η Περντίτα αγνοεί βασικά στοιχεία για την ταυτότητα και την καταγωγή της, αλλά σύντομα θα ανακαλύψει ποια είναι η οικογένειά της.
Η εκδοχή του σαιξπηρικού Χειμωνιάτικου παραμυθιού διά χειρός Jeanette Winterson αφηγείται μια σπαρακτική ιστορία για καρδιές που ράγισαν και καρδιές που γιατρεύτηκαν από τις πληγές τους, μια ιστορία για τη μανία της εκδίκησης και τη δύναμη της συγχώρεσης, μια ιστορία που αποδεικνύει πως ό,τι χάνεται δεν μένει χαμένο για πάντα.
Ένα μυθιστόρημα για τον άρρηκτο δεσμό του παρελθόντος και του μέλλοντος. Ένα θεσπέσια έξυπνο, συναρπαστικό και συγκινητικό μυθιστόρημα που του αξίζουν πολλαπλές αναγνώσεις ώστε να εκτιμήσει κανείς όλα του τα επίπεδα.

Howard Jacobson «Το όνομά μου είναι Σάϊλοκ», Μετάφραση: Νίκος Παναγιωτόπουλος, εκδ. «Μεταίχμιο», σελ. 384

Το βιβλίο εντάσσεται στη σειρά Hogarth Shakespeare Project: τα πιο αγαπημένα έργα του μεγαλύτερου δραματουργού όλων των εποχών ξαναγράφονται από τους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς. O Howard Jacobson ξαναγράφει τον Έμπορο της Βενετίας.
Η γυναίκα του χαμένη. Η κόρη του εκτός ελέγχου. Ο έμπορος τέχνης Σάιμον Στρούλοβιτς χρειάζεται επειγόντως έναν άνθρωπο για να μιλήσει. Έτσι όταν συναντά τον Σάιλοκ σε ένα νεκροταφείο, δεν διστάζει να τον προσκαλέσει στο σπίτι του. Αυτή θα είναι η αρχή μιας ασυνήθιστης φιλίας…
Ο Στρούλοβιτς προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το γεγονός ότι η κόρη του πρόδωσε την οικογένεια και την καταγωγή της, καθώς παρασυρμένη από τον ενθουσιασμό της υψηλής κοινωνίας του Μάντσεστερ έπεσε στην αγκαλιά ενός διαβόητου ποδοσφαιριστή, ο οποίος έχει χαιρετήσει ναζιστικά στο γήπεδο. Ο Σάιλοκ εναλλάσσει το πένθος του για τη σύζυγό του με την οργή του για το γεγονός ότι και η δική του κόρη απορρίπτει την εβραϊκή της ανατροφή.
Μια προκλητική και διεισδυτική ερμηνεία του Εμπόρου της Βενετιάς, γραμμένη με τη χαρακτηριστική ειρωνεία του Jacobson, με πρωταγωνιστή έναν Σάιλοκ που διαθέτει διεισδυτικό πνεύμα, πάθος και έντονους προβληματισμούς για θέματα ταυτότητας, πατρότητας, αντισημιτισμού και εκδίκησης.

Anne Tyler «Το ξιδοκόριτσο», Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 272

Το βιβλίο εντάσσεται στη σειρά Hogarth Shakespeare Project: τα πιο αγαπημένα έργα του μεγαλύτερου δραματουργού όλων των εποχών ξαναγράφονται από τους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς. Η Anne Tyler ξαναγράφει τη Στρίγκλα που έγινε αρνάκι.
Η Κέιτ Μπατίστα νιώθει εγκλωβισμένη: Δεν μπορεί να καταλάβει πώς κατάντησε οικονόμος και παραδουλεύτρα στο πατρικό της όπου ζουν επίσης ο πατέρας της, ο εκκεντρικός δρ Μπατίστα και η αρκετά μικρότερη αδελφή της, η Μπάνι.
Επιπλέον πάντα μπλέκει σε μπελάδες στη δουλειά της ως βοηθός νηπιαγωγού – ενώ τα νήπια τη λατρεύουν, οι ενήλικες δεν εκτιμούν τις ασυνήθιστες απόψεις της και τον ευθύ της τρόπο.
Ο δρ Μπατίστα έχει άλλα θέματα. Ύστερα από χρόνια ακαδημαϊκής αφλογιστίας, είναι στο κατώφλι μιας σημαντικής επιστημονικής ανακάλυψης. Η έρευνά του μπορεί να βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους. Το πρόβλημά του όμως είναι πως ο ευφυέστατος και ικανότατος βοηθός του ο Πιοτρ δεν μπορεί να παραμείνει στη χώρα. Έτσι καταστρώνει ένα σχέδιο στο οποίο εμπλέκεται φυσικά η Κέιτ.
Μια απολαυστική σύγχρονη εκδοχή της Στρίγκλας που έγινε αρνάκι για μια ανεξάρτητη γυναίκα την Κέιτ, που δεν ξέρει αν θα πρέπει να θυσιαστεί για έναν άντρα.

Αστυνομικά- θρίλερ:

Χίλντα Παπαδημητρίου «Η συχνότητα του θανάτου», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 416

Το φθινόπωρο του 2009, η λαμπερή βιτρίνα της Αθήνας έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει, αλλά οι άνθρωποι συνεχίζουν να δουλεύουν με αφοσίωση, να ερωτεύονται με πάθος, να αγαπούν τη μουσική, να διασκεδάζουν και να… σκοτώνουν. Αυτό θα διαπιστώσει ο αστυνόμος Χάρης Νικολόπουλος όταν κληθεί να εξιχνιάσει τη δολοφονία μιας γυναίκας στις παρυφές του οδού Αθηνάς. Τα στοιχεία θα τον οδηγήσουν στην MP3, μια εταιρεία που ειδικεύεται στη μουσική και τη διασκέδαση. Εκεί θα γνωρίσει τον μικρόκοσμο των ανεξάρτητων ροκ ραδιοφωνικών σταθμών, θα συγκρουστεί με παλιούς γνώριμους και ανθρώπους της νύχτας και θα συναντήσει μια γυναίκα, μοιραία κι επικίνδυνη, σαν ηρωίδα παλιομοδίτικου νουάρ. Κάθε τόσο, στα πόδια του θα μπλέκει ένας εκκεντρικός άστεγος, ο οποίος γνωρίζει πάντοτε περισσότερα απ’ όσα λέει. Ποια φαντάσματα του παρελθόντος καταδιώκουν αυτούς τους διαφορετικούς ανθρώπους; Τι τους φοβίζει και γιατί κρατούν το στόμα τους κλειστό;
Στην καινούργια περιπέτειά του, ο Χάρης Νικολόπουλος και η αφοσιωμένη ομάδα των συνεργατών του θα εμπλακούν προσωπικά στην υπόθεση που καλούνται να διαλευκάνουν. Στην πορεία της εξιχνίασης, ο Χάρης θα αναζωπυρώσει παλιές έχθρες, θα διευρύνει τις μουσικές του γνώσεις και θα δει τη ζωή του να παίρνει μια τελείως ανεξέλεγκτη τροπή.

Πέτρος Μαρτινίδης «17 ώρες», εκδ. Πατάκη, σελ. 208

Πόσες λέξεις γράφει κανείς σε μία ώρα και για πόσες συνεχόμενες ώρες, ώστε να σώσει μια ζωή;
Όχι τη δική του. Κάτι σαν το πρόβλημα της Χαλιμάς.
Τι παραμύθια να επινοεί από νύχτα σε νύχτα και για πόσες νύχτες;
Αλλά εκείνη είχε να σώσει τη δική της ζωή.
Το επίτευγμα της Χαλιμάς είναι γνωστό – χίλιες και μία νύχτες. Το επίτευγμα του ήρωα σε αυτό το θρίλερ ανακοινώνεται επίσης στον τίτλο: 17 ώρες. Το ζήτημα είναι πώς δένουν μεταξύ τους τα “παραμύθια” που σκαρώνει κάθε ώρα και τι γίνεται με τη ζωή που κρίνεται από τις αντοχές και την επινοητικότητά του.
Όπως οφείλεται σε κάθε θρίλερ, το τελευταίο παραμύθι, εκείνο που συναιρεί όλα τα προηγούμενα, είναι γεμάτο ανατροπές.

Harlan Coben «Ο ξένος», Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 400

Ο Ξένος εμφανίζεται από το πουθενά, ίσως σε ένα μπαρ ή στο πάρκινγκ ή στο σούπερ μάρκετ. Δεν ξέρεις την ταυτότητά του ούτε τα κίνητρά του. Οι πληροφορίες του όμως είναι απολύτως βάσιμες. Σου ψιθυρίζει λίγα λόγια στ’ αυτί και εξαφανίζεται, ο κόσμος σου όμως γίνεται κομμάτια…
Ο Άνταμ Πράις έχει πολλά να χάσει: έναν άνετο γάμο με μια όμορφη γυναίκα, δύο υπέροχα παιδιά και όλα τα απαραίτητα χαρακτηριστικά του Αμερικάνικου Ονείρου – μεγάλο σπίτι, καλή δουλειά.
Τότε εμφανίζεται ο Ξένος και το συγκλονιστικό μυστικό που του αποκαλύπτει για τη γυναίκα του διαλύει για πάντα την ψευδαίσθηση της τέλειας αυτής ζωής… Όμως ο Άνταμ θα κληθεί να αναμετρηθεί με κάτι πολύ μεγαλύτερο από τη συζυγική προδοσία για να σώσει κάτι πολύ περισσότερο από την οικογενειακή του ευτυχία – την ίδια του τη ζωή.

James Patterson & Marshall Karp «Το καρουζέλ του τρόμου», Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 386

NYPD RED: Οι σκληρότεροι ντετέκτιβ της Νέας Υόρκης στις δυσκολότερες υποθέσεις. Μια συναρπαστική περιπέτεια στην οποία πρωταγωνιστεί μια ειδική ομάδα αστυνομικών που αναλαμβάνει την προστασία των πλούσιων, διάσημων και ισχυρών της Νέας Υόρκης. Τίποτα δεν έχει προετοιμάσει τους σκληρότερους ντετέκτιβ της Νέας Υόρκης για το θέαμα που αντικρίζουν όταν καλούνται στον τόπο του εγκλήματος, στην καρδιά του Σέντραλ Παρκ. Μια άγρια δολοφονημένη γυναίκα είναι δεμένη σε ένα από τα αλογάκια του καρουζέλ το οποίο γυρίζει τρελά μες στο λυκαυγές. Πρόκειται για μια από τις ισχυρότερες προσωπικότητες της νεοϋορκέζικης κοινωνίας και η δολοφονία της είναι η τέταρτη κατά σειρά…

Ιστορία, Πολιτική

Λύντρια Τρίχα «Χαρίλαος Τρικούπης», εκδ. Πόλις, 624

Φέτος συμπληρώνονται 120 χρόνια από τον θάνατο του Χαρίλαου Τρικούπη, του σημαντικότερου Έλληνα πολιτικού του 19ου αιώνα. Ποιος ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης; Ο ανήσυχος αρθρογράφος του “Τις πταίει;”, ο προβληματισμένος πρωθυπουργός του “Δυστυχώς επτωχεύσαμεν”, αλλά και ο αισιόδοξος πολιτικός του “Η Ελλάς προώρισται να ζήση και θα ζήση”. Ο θεμελιωτής του ελληνικού κοινοβουλευτισμού, ο πρωθυπουργός του εκσυγχρονισμού και ο πατέρας των ελληνικών σιδηροδρόμων. Η βιογραφία αυτή έρχεται να φωτίσει το πολιτικό του προφίλ, τη σταδιοδρομία του, το έργο που άφησε και εκείνο που δεν πρόλαβε να κάνει, τα επιτεύγματά του και τα λάθη του. Τοποθετώντας τον μέσα στον πολιτικό και κοινωνικό περίγυρό του, περιγράφει την πραγματικότητα της εποχής του και την προσπάθειά του να την υπερκεράσει. Μέσα από την προσωπική του αλληλογραφία, τον Τύπο της εποχής και τις συζητήσεις στη Βουλή, αναδεικνύεται η στιβαρή του προσωπικότητα και η εκσυγχρονιστική του πολιτική. Συγχρόνως αναπλάθεται η καθημερινότητά του και εξερευνάται η ιδιωτική του ζωή, με στοιχεία που συχνά μας εκπλήσσουν.
Μέσα από την αφήγηση της ζωής του Χαρίλαου Τρικούπη, από τη γέννησή του το 1832 μέχρι τον θάνατό του το 1896, προβάλλουν ολοζώντανα οι εικόνες της ιστορίας της Ελλάδας, από την ανεξαρτησία της και τη μοναρχία του Όθωνα μέχρι τη συνταγματική βασιλεία του Γεωργίου Α΄. Και έτσι εξιστορείται παράλληλα η σταδιακή ανάπτυξη και εξέλιξη της χώρας, που ο ίδιος πάσχισε να τη φέρει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο Τρικούπης υπήρξε ένας από τους προνομιούχους της εποχής του, καθώς πέρασε πολλά χρόνια της νεότητάς του στο Παρίσι και στο Λονδίνο, αποκτώντας ευρωπαϊκή εμπειρία και κοσμοπολίτικη νοοτροπία, που τον έκανε να διαφέρει από τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς του 19ου αιώνα. Βουλευτής στα 33, υπουργός στα 34, αρχηγός κόμματος στα 40 και πρωθυπουργός στα 43, δέσποσε στην πολιτική ζωή της χώρας από το 1875 μέχρι το 1895, με χαρές, ικανοποιήσεις και αναγνωρίσεις, αλλά και με λύπες και απογοητεύσεις. Έζησε μια ζωή γεμάτη, που απεικονίζεται και ζωντανεύει στη βιογραφία αυτή. Πλαισιώνοντας την εξιστόρηση των σημαντικών γεγονότων με την αναγραφή μικρών λεπτομερειών, το βιβλίο υποβοηθά τον αναγνώστη να αναπλάσει στη φαντασία του όχι μόνο την εικόνα και την προσωπικότητα του Τρικούπη, αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής του.

Βασίλης Ι. Τζανακάρης «Η Ελλάδα φλέγεται», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 736

18 Δεκεμβρίου 1940. Μπέργκχοφ. Πάνω σ’ έναν τεράστιο χάρτη της Ευρώπης, ο Αδόλφος Χίτλερ σημαδεύει με το δάχτυλό του τα Βαλκάνια και στη συνέχεια τη Σοβιετική Ένωση. Στις 9 Απριλίου, και ύστερα από τη σκληρή και άνιση μάχη των οχυρών, τα γερμανικά πάντσερ κατηφορίζουν στη Μακεδονία και τη Θράκη και από εκεί στην υπόλοιπη Ελλάδα κομματιάζοντας την ελληνική άνοιξη. Πίσω τους για ακόμα μια φορά θα ξεχυθεί ο βουλγαρικός ζόφος με τη μορφή ενός ανεκδιήγητου συρφετού από στρατιώτες διψασμένους για εκδίκηση. Για τους Έλληνες της Μακεδονίας και της Θράκης άνοιγαν οι πύλες μιας επίγειας κόλασης.
Ένα βιβλίο ντοκουμέντο για τη βαριά βουλγαρική κατοχή· για την προσπάθεια αφελληνισμού των κατοίκων της Μακεδονίας και της Θράκης (τα πρώτα λίκνα της Εθνικής μας Αντίστασης)· για τα γεγονότα της Δράμας και το πογκρόμ φρίκης που ακολούθησε· για το ολοκαύτωμα των Κερδυλίων και τη Θεσσαλονίκη της Κατοχής, του Τσιτσάνη, των καζίνων, των δωσίλογων και των παρακρατικών, μέχρι τις μέρες της απελευθέρωσης του ΕΑΜ και της λαοκρατίας.
Ένα βιβλίο μνήμης για εκείνους που έπεσαν στα κράσπεδα ενός ονείρου για μια Ελλάδα της ελευθερίας, της αναγέννησης, της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ο συγγραφέας, μέσα από ανέκδοτα ημερολόγια, επιστολές, αφηγήσεις και συνεντεύξεις, συνθέτει με τον γλαφυρό τρόπο γραφής του την τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής, την καθημερινότητα των ανθρώπων και τις συνθήκες επιβίωσής τους.
Στο βιβλίο περιλαμβάνονται αφηγήσεις των Γιώργου Ιωάννου, Ντίνου Χριστιανόπουλου, Θεολόγη Παρλαμπά, Φίλιππου Φυλακτού, Ευαγγελίας Φωτογράφου-Φυλακτού και πολλές φωτογραφίες και σπάνια τεκμήρια ιστορίας.

Marc Van De Mieroop «Ιστορία της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής», Μετάφραση: Κωνσταντίνος Κοπανάς, εκδ. Πατάκη, σελ. 522

Η “Ιστορία της αρχαίας Εγγύς Ανατολής” είναι µία από τις πιο προσιτές εισαγωγές στο σύνθετο θέµα της ιστορίας των πολιτισµών της αρχαίας Εγγύς Ανατολής που διαθέτουμε σήμερα. Το βιβλίο προσφέρει στον αναγνώστη µία ευσύνοπτη επισκόπηση της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, όπου ήκµασε µία πληθώρα πολιτισµών. Ξεκινά µε την εµφάνιση της γραφής γύρω στο 3000 π.Χ., συνεχίζει µε την εµφάνιση των πρώτων πόλεων στη Μεσοποταµία, την ανάπτυξη του βαβυλωνιακού και του χεττιτικού βασιλείου και καταλήγει στην περίοδο ακµής της ασσυριακής και της περσικής αυτοκρατορίας. Τα καταληκτήρια κεφάλαια πραγµατεύονται τις αλλαγές που επέφεραν στην αρχαία Εγγύς Ανατολή οι εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ σε ειδικό κεφάλαιο παρουσιάζονται το διοικητικό σύστηµα και η συνέχεια στις κρατικές δοµές κατά την περσική περίοδο. Γίνεται εκτενής αναφορά στα πολυάριθµα πολιτικά γεγονότα, τις στρατιωτικές εκστρατείες, καθώς και τις κοινωνικές και πολιτισµικές εξελίξεις σε ολόκληρη την Εγγύς Ανατολή για πάνω από τρεις χιλιετίες. Η παρούσα µετάφραση βασίζεται στην τρίτη έκδοση του βιβλίου, στην οποία ο συγγραφέας ενσωµάτωσε τα νεότερα πορίσµατα της έρευνας και πρόσθεσε ένα χρονολόγιο γεγονότων καθώς και πλαίσια µε τα Κύρια Θέµατα Συζήτησης στο τέλος κάθε κεφαλαίου, όπου παρουσιάζονται οι διάφορες επιστηµονικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί για µία σειρά από κρίσιµα ζητήµατα.
“Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο σηµαντικό για µας να κατανοήσουµε τον τρόπο που διαµορφώθηκε η σύγχρονη Μέση Ανατολή. Αυτό το εµβριθές και ευανάγνωστο βιβλίο µάς επιτρέπει να προσεγγίσουµε τα σηµαντικότερα θέµατα της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, αλλά και να γνωρίσουµε τους διάφορους λαούς και τις κοινωνίες που υπήρξαν σ’ εκείνη την περιοχή ακόµη και πριν από την αρχή της ιστορίας. Αυτό το βιβλίο αποτελεί απαραίτητο ανάγνωσµα για όσους επιθυµούν να κατανοήσουν τις απαρχές της σηµερινής Μέσης Ανατολής”.
Roger Matthews, Πανεπιστήµιο του Reading

Eric Lichtblau «Οι ναζί της διπλανής πόρτας: Πώς η Αμερική έγινε ο ασφαλής παράδεισος των Χιτλερικών», Μετάφραση: Αριάδνη Λουκάκου, εκδ. Ποταμός, σελ. 448

Ο ηλικιωμένος άντρας αργοπέθαινε σ’ ένα γηροκομείο της Καλιφόρνιας μέχρι τη μέρα που ο γιος του έλαβε ένα αναπάντεχο τηλεφώνημα από την Ουάσιγκτον: “Γνωρίζατε πως ο πατέρας σας ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος των Ναζί και στενός συνεργάτης του Άντολφ Άιχμαν;”
Χιλιάδες Ναζί -από φύλακες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης μέχρι υψηλόβαθμους αξιωματούχους του Γ΄ Ράιχ- κατέφυγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κι εγκαταστάθηκαν εκεί φτιάχνοντας, διακριτικά, από την αρχή τη ζωή τους. Δεν αντιμετώπισαν ιδιαίτερες δυσκολίες για να μπουν στη χώρα. Χωρίς να καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες, πολλοί εξασφάλισαν την είσοδό τους στη νέα τους πατρίδα ως “πρόσφυγες πολέμου”, έσβησαν μ’ ευκολία το παρελθόν τους, και τα εγκλήματα που διέπραξαν σύντομα ξεχάστηκαν. Όμως κάποιοι από αυτούς είχαν τη βοήθεια και την προστασία της αμερικανικής κυβέρνησης. Η CIA, το FBI και ο στρατός χρησιμοποίησαν τα πρωτοπαλίκαρα του Χίτλερ ως κατασκόπους, μυστικούς πράκτορες και κορυφαίους επιστήμονες και μηχανικούς, βοηθώντας τους να “ξεπλύνουν” το παρελθόν τους.
Για πρώτη φορά, τα κάποτε απόρρητα αρχεία της κυβέρνησης και συνεντεύξεις αποκαλύπτουν ολόκληρη την ιστορία όχι μόνο των Ναζί επιστημόνων που έφτασαν στην Αμερική, αλλά και των Γερμανών κατασκόπων που τους ακολούθησαν κι έζησαν για δεκαετίες ως αξιοσέβαστοι πολίτες. Έπρεπε να περάσουν χρόνια από την άφιξή τους για να ξεκινήσουν έρευνες από ιδιώτες ερευνητές και κρατικούς εισαγγελείς με σκοπό να ανακαλυφθούν τα ίχνη των κρυμμένων Ναζί. Όμως ακόμα και τότε, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες προσπάθησαν παρασκηνιακά να προστατεύσουν από την έκθεση ένα μεγάλο αριθμό των πολύτιμων κατασκόπων τους. Σήμερα, κάποιοι Ναζί παραμένουν ακόμα στη χώρα.
Ο ερευνητής-δημοσιογράφος Έρικ Λίχτμπλαου χρησιμοποιεί ένα θησαυρό από πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα απόρρητα έγγραφα και αναρίθμητες συνεντεύξεις από διάφορους εμπλεκόμενους στην υπόθεση γι’ αυτό το ελάχιστα γνωστό κομμάτι της μεταπολεμικής ιστορίας και αποκαλύπτει την επαίσχυντη και σοκαριστική ιστορία τού πώς η Αμερική έγινε ένα ασφαλές καταφύγιο για τους άντρες του Χίτλερ.

Μελέτες, δοκίμια

Ερβέ Τις, Πιέρ Γκανιαίρ «Η Μαγειρική είναι αγάπη, τέχνη, τεχνική», Μετάφραση: Αιμίλιος Βέζης, εκδ. Πόλις, σελ. 376

H “Μαγειρική είναι αγάπη, τέχνη, τεχνική”. Nά ένας ενδιαφέρων τίτλος για ένα βιβλίο μαγειρικής που έχει γραφτεί από δύο αναμφισβήτητα κορυφαίους σταρ παγκοσμίως, στον τομέα της μαγειρικής: τον Πιερ Γκανιαίρ και τον Ερβέ Τις.
Ο πρώτος, διάσημος σεφ με εστιατόρια στο Παρίσι, το Λονδίνο, το Βερολίνο, το Τόκιο, το Χονγκ Κονγκ και αλλού, αναδείχθηκε το 2015 ως ο μεγαλύτερος μάγειρας του κόσμου από 512 σεφ που απάντησαν σε μια έρευνα του περιοδικού Le Chef. Στον ιστότοπό του (http://www.pierregagnaire.com/) γράφει: “Η μαγειρική δεν μετριέται με όρους της παράδοσης ή του μοντερνισμού. Θα πρέπει σ’ αυτή να διαβάσουμε το ισχυρό συναίσθημα του μάγειρα”. Αυτό μας δίνει την πεμπτουσία της διαδικασίας που ακολουθεί ο Πιερ Γκανιαίρ: αγάπη γι’ αυτό που φτιάχνει και γι’ αυτόν που θα το γευτεί.
Ο Ερβέ Τις, χημικός ο ίδιος, είναι ο δημιουργός το 1988, μαζί με τον Νικολά Κυρτί, της μοριακής γαστρονομίας, την οποία και προσδιόρισαν ως επιστημονικό κλάδο. Σήμερα υπάρχουν πολλά βιβλία του ίδιου και άλλων πάνω στη μοριακή γαστρονομία.
Ένα βιβλίο με έναν τέτοιο τίτλο είναι πράγματι ένα βιβλίο μαγειρικής; Η απάντηση είναι και ναι και όχι. Όχι, αν περιμένετε να βρείτε ένα ακόμη βιβλίο συνταγών, όπου για κάθε φαγητό έχουμε έναν κατάλογο υλικών, με τις ακριβείς δοσολογίες τους και έναν λεπτομερή τρόπο εκτέλεσης. Ναι, αν, για σας, το πρόβλημα της μαγειρικής συνίσταται στο πώς θα φτιάξετε ένα φαγητό, πώς θα το τοποθετήσετε στο πιάτο, με τι θα το συνοδεύσετε. Δηλαδή, αν θέλετε να ξεπεράσετε τη μαγειρική και να φτάσετε στον τομέα της γαστρονομίας. Έτσι, το πρόβλημα της μαγειρικής μετασχηματίζεται και καταλήγει να είναι ένα πρόβλημα αισθητικής.
Για ν’ ασχοληθούμε με τη γαστρονομία, θα πρέπει να συνδυάσουμε
– την τεχνική, που θα χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων, και επιστημονικά αποτελέσματα
– την τέχνη, που θα δίνει ωραία όψη σε κάθε έδεσμα, το οποίο πρέπει απαραιτήτως να είναι νόστιμο, και
– την αγάπη προς τους συνδαιτυμόνες που προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε και -γιατί όχι;- να συγκινήσουμε.
Στις συνταγές αυτού του βιβλίου δεν υπάρχει ούτε κατάλογος των υλικών, ούτε η ακριβής δοσολογία τους, ούτε μια λεπτομερής μέθοδος εκτέλεσης. Πρόκειται περισσότερο για ιδέες συνταγών. Εδώ ακριβώς έγκειται η μεγάλη αξία του βιβλίου. Δεν στριμώχνει τον μάγειρα στα στενά καλούπια μιας κλασικής συνταγής, του στυλ «3 λεπτά και 10 δευτερόλεπτα βράσιμο». Αντίθετα, τον αφήνει ελεύθερο και τον προτρέπει να δοκιμάσει παραλλαγές της συνταγής, αλλάζοντας τα υλικά ή/και τον τρόπο εκτέλεσης. Μπορεί έτσι να καταλήξει σε κάτι ακόμη πιο ωραίο, δηλαδή πιο νόστιμο.
Ο στόχος, λοιπόν, του βιβλίου είναι να δώσει στη μαγείρισσα και στον μάγειρα, με τη βοήθεια σκέψεων για την τέχνη της μαγειρικής και με απλά παραδείγματα, τη μέθοδο που θα τους επιτρέψει να δημιουργήσουν νόστιμα πιάτα τα οποία θα φέρουν την προσωπική τους σφραγίδα. Καταφέρνουν έτσι να γίνουν καλλιτέχνες, ή σχεδόν καλλιτέχνες, της μαγειρικής.

Κωστής Παπαγιώργης «Ο εαυτός», εκδ. Καστανιώτη, σελ. 178

“Ουσιαστικά δεν έχουμε καμιά δυνατότητα να αλλάξουμε στο παραμικρό το σώμα μας. Το αποδεχόμαστε όπως είναι, όσο κι αν οι εγχειρήσεις, οι παρεμβάσεις των αισθητικών, οι ατυχίες της ζωής ενδέχεται να αφήσουν ανεξάλειπτα ίχνη. Ισχύει, με άλλα λόγια, ένα αόρατο συμβόλαιο ανάμεσα στη συνείδησή μας και τη σαρκική ύπαρξη που αποδεικνύεται μοίρα, ιδιωτικό πεπρωμένο και γρίφος αμετάθετος. Άλλωστε πρόκειται για ένα περικαλλές συγκρότημα που ταχέως μπολιάζει τον ψυχισμό, συνταυτίζεται μαζί του καταλήγοντας άθροισμα άνευ προσθέσεως. Πάσα ψυχική κατάσταση ενδοπροβάλλεται στη σωματικότητα με τα γνωστά επαμφοτερίζοντα συμπτώματα. Ο νέος που εμφανίζεται στην ομήγυρη έχει ερυθροφοβία, γίνεται παντζάρι από την αμηχανία του, τρέμει σχεδόν αποφεύγοντας να κοιτάξει τους παρισταμένους. Τι διαβάζουμε τότε στο πρόσωπό του;” Κ.Π.
Η αφοσίωση του Κωστή Παπαγιώργη στο “πώς μπορούμε να σκεφτούμε το εγώ” εκδηλώνεται ήδη από τις πρώτες αναζητήσεις του, γίνεται καταφανής ή υποφώσκει σε πολλά από τα βιβλία του και κορυφώνεται στο τελευταίο μεγάλο αλλά απεράτωτο έργο του, στο οποίο έδωσε τον τίτλο Ο εαυτός. Η έκδοση αυτή μνημειώνει ένα τέλος που απέμεινε ατελές – μια βασανιστική μελέτη εν προόδω που μας ξεναγεί στον προθάλαμο της σχέσης με το “εγώ”, στη συμβίωση με το σώμα.
Η πολύχρονη και διαρκής ενασχόληση του Παπαγιώργη με τον εαυτό επιβεβαιώνεται και από δύο ανέκδοτα, πρωτόλεια κείμενα της δεκαετίας του ’70, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο παράρτημα του βιβλίου μαζί με δύο πρώιμα σχεδιάσματα του παρόντος μελετήματος, καθώς και με μια γραμματολογικής έμπνευσης πραγμάτευση του δίπολου “εγώ-εσύ”.

Γιώργος- Ίκαρος Μπαμπασάκης «Το φαινόμενο Bob Dylan», Φωτογράφιση: Μαρίλη Ζάρκου, εκδ. Μεταίχμιο, σελ.96

Ο Bob Dylan τραγούδησε και τραγουδάει στη γλώσσα του Μεγάλου Βάρδου, του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, και του Χένρι Μίλερ, και του Άλεν Γκίνσμπεργκ, και όσων αγαπήσαμε μες στα ερείπια μιας εποχής. Ο Dylan, τραγουδώντας και δημιουργώντας στη γλώσσα του Μεγάλου Βάρδου, άλλαξε τη ζωή μας, άλλαξε τη ζωή χιλιάδων αντρών και γυναικών. Είναι κάτι περισσότερο από εκφραστής της εποχής μας, και φυσικά είναι κάτι πολύ περισσότερο από τραγουδοποιός: ο Dylan είναι ποιητής, είναι ένας από τους σπουδαιότερους χρονικογράφους του δεύτερου ημίσεος του εικοστού αιώνα. Η φωνή του Dylan είναι η φωνή των καιρών μας, είναι η μνήμη όσων γεγονότων στιγμάτισαν μιαν ολόκληρη εποχή.

Γιάννης Κατσίκης «Εν Αιγύπτω», εκδ. ΑΩ, σελ.368

[…] Χρέος του Βασιλιά να υπηρετεί το κράτος. Ακόμη και μετά θάνατο.
Στην αίθουσα του Αιγυπτιακού Μουσείου με τον υποβλητικό, χαμηλό φωτισμό δε στολίζουν το χώρο τα χιλιάδες κομψοτεχνήματα που συνόδευαν τους Φαραώ στα περίλαμπρα μνήματα, μα σήμερα το ανθρώπινο πνεύμα γνωρίζει πως τούτα δεν είναι απαραίτητα στη μελλοντική ζωή. Κανείς δεν παρατηρεί την έλλειψή τους.
Μες στις σαρκοφάγους από κέδρο και κρύσταλλο, μισοσκεπασμένοι με τις γάζες και τα υφάσματα των ιερέων της Δυτικής Όχθης, μ’ ακουμπισμένους δίπλα-τους λιγοστούς μαγικούς σκαραβαίους κι ελάχιστα άλλα μικροαντικείμενα, με τα χέρια σταυρωμένα ψηλά στο στήθος -ένδειξη βασιλικής καταγωγής- οι συγκεντρωμένοι Φαραώ προσφέρουν ύψιστη υπηρεσία στην Αίγυπτο τρεις και τέσσερις χιλιάδες χρόνια μετά το θάνατό τους. Την δοξάζουν προσφέροντας τα νεκρά σώματά τους στη θέα υπηκόων από ολόκληρη την οικουμένη πλέον, όχι μονάχα απ’ τη Χώρα του Νείλου. Στο ημίφως της αίθουσας-κρύπτης, καθώς οι επισκέπτες παρελαύνουν στους ξύλινους διαδρόμους, οι νεκροί Φαραώ διαιωνίζουν το κλέος της βασιλικής εξουσίας. Κανείς δεν το επιβάλλει, οι προσκυνητές ωστόσο σιωπούν με δέος τιμώντας τους νεκρούς ηγεμόνες· ελάχιστοι ψίθυροι ακούγονται.[…]

Χρήστος Γιανναράς «Αόριστη Ελλάδα», εκδ. Ιανός, σελ. 240

“Κοιτάξτε γύρω σας εδώ στην Αμερική: μόλις ο Έλληνας αποκτήσει χρήματα, θα φωνάξει αμερικάνο αρχιτέκτονα να του χτίσει “μοδέρνα” εκκλησιά και αμερικάνο ζωγράφο να τη ζωγραφίσει. Δεν έχει μάτια να δει, ποια θέση έχουν οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες στις μεγάλες γκαλερί και στα μουσεία της Αμερικής – εικόνες κλεμμένες ίσως από το χωριό του πατέρα του, για το οποίο ντρέπεται ο σημερινός Έλληνας. Ούτε υποψιάζεται, ποια θέση έχει η βυζαντινή μουσική στις μουσικές ακαδημίες του κόσμου σήμερα – θεωρεί υπέρτερο πολιτισμό το αρμόνιο και την τετραφωνία. Είναι τόσο βαθιά ποτισμένος από τον ραγιαδισμό της μειονεξίας απέναντι στους Δυτικούς, ώστε δεν καταλαβαίνει ποια υψηλή αρχιτεκτονική έσωζε ο εξαθλιωμένος Ελληνισμός της Τουρκοκρατίας, ποια ποίηση, ποια μουσική, ποιαν αρχοντιά αμφίεσης”.

Στέλιος Ράμφος «Πολιτική από στόμα σε στόμα», εκδ. Αρμός, σελ. 288

Με την “Πολιτική από στόμα σε στόμα” ο Στέλιος Ράμφος αποτυπώνει με τρόπο σύντομο έως αποφθεγματικό τις προσωπικές αντιδράσεις του στην σειρά των γεγονότων που καλύπτουν την περίοδο 2014 – 2016. Τον ενδιαφέρει να αναδείξει την βαθύτερη ουσία και ροπή αυτού που ονομάσαμε “πρώτη φορά Αριστερά” και αναζητεί τις πνευματικές προϋποθέσεις μιας πολιτικής η οποία δεν θα αφήνει τους ανθρώπους υπαρξιακά ακάλυπτους και θα τους ωθεί να μετέχουν υπεύθυνα.
– Να αφήσουμε την σφαίρα της κοινής γνώμης, εάν μας ενδιαφέρει η αλήθεια.
– Δεν γίνεται να θρηνείς ούτε να χαίρεσαι προτού να καταλάβεις τι συνέβη.
– Είμαστε λαός που αρπάζεται με το παραμικρό και τα καταπίνει όλα. Όλα!
– Ανάταξη και ελπίδα δεν θα φέρει τόσο η “ανάπτυξη” όσο η υπέρβαση του αρνητικού μας εαυτού.
– Είμαστε υπεύθυνοι για τον τρόπο και όχι για το τέλος.
– Άλλο να στηρίζεις τους αδυνάτους και άλλο να βασίζεσαι επάνω τους.
– Λέμε εύκολα: “Δεν βλέπω φως”. Η απάντηση είναι: “Να το φτιάξεις!”…
– Οι ιδεολογίες τελείωσαν. Ζήτω οι ιδέες!

Νικόλας Κάλας «Υπερρεαλισμός και η δημιουργία της Ιστορίας», Μετάφραση: Ανδρέας Παππάς, εκδ. Άγρα, σελ. 152

Για να μπορέσει και πάλι να ανθήσει, το υπερρεαλιστικό κίνημα θα πρέπει να συνθέσει τα οράματά του με τα γεγονότα της εποχής μας [της δεκαετίας του 1970], και όχι να παραμένει καθηλωμένο στη δεκαετία του 1920.
N.K.
Τριανταπέντε χρόνια μετά την προσχώρησή του στο υπερρεαλιστικό κίνημα το 1935, και τώρα πια μόνιμος κάτοικος στη Νέα Υόρκη, ο Ελληνοαμερικανός τεχνοκρίτης και ποιητής Ν. Κάλας, “ασκώντας τη διαγνωστική και την πολεμική”, αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα για μια επανεξέταση του κινήματος. Έχοντας την πεποίθηση ότι η συνεχής ανανέωση του υπερρεαλισμού είναι απολύτως απαραίτητη, εξέφραζε πολλές φορές την ιδέα ότι ένα κίνημα σαν τον υπερρεαλισμό θα έπρεπε να μεταμορφώνεται και να εξελίσσεται με τον χρόνο για να μην αποβαίνει ούτε στατικό, νεκρό επιφαινόμενο της ιστορίας, ούτε απλώς ένα αντικείμενο των μουσείων η των βιβλιοθηκών. Με βάση αυτό το σκεπτικό, διατυπώνοντας μια πρόταση νέου βιβλίου το 1971, έγραψε ότι “αυτό που λείπει είναι ένα βιβλίο το οποίο να αναθεωρεί το κίνημα απ’ την άποψη της σύγχρονης κοινωνίας”. Σύμφωνα με τον Κάλας, ο υπερρεαλισμός είναι, όπως η ιστορία, συνεχώς “εν τω γίγνεσθαι” και γι’αυτό δεν δεχόταν ποτέ τον όρο “ορθόδοξος υπερρεαλισμός”.
Ο Κάλας έγραφε κριτική που έμοιαζε με ποίηση και ποίηση που ήταν σκληρή σαν κριτική, ανακατεύοντας επίτηδες τα κομμάτια ενός παζλ που συνεχίζει να μας ξαφνιάζει με τη φρεσκάδα του και να μας διαφωτίζει ακόμα και τώρα.
Στον τόμο περιέχονται μεταξύ άλλων τα κείμενα : “Υπερρεαλισμός και η δημιουργία της ιστορίας”, “Η συνείδηση της γλώσσας”, “Μύθος και ουτοπία”, “Το ανδρείκελο”, “Ο υπερρεαλιστής ανδρόγυνος”, “Ο Υπερρεαλισμός και το υπαρξιστικό ιντερλούδιο”, “Η περιπέτεια του Υπερρεαλισμού”, “Ο Βίττγκενσταϊν και ο Υπερρεαλισμός”.

Βιογραφίες- Μαρτυρίες

Κατερίνα Ζηροπούλου «Γιώργος Σεβαστίκογλου: αγωνιστής του θεάτρου και της ζωής», εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 488

Από την Τασκένδη ως το Παρίσι κι απ’ το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και τον Λυκαβηττό ως τη Μόσχα και το θέατρο Βαχτάνγκοφ, η ζωή του σκηνοθέτη, θεατρικού συγγραφέα, μεταφραστή και δασκάλου ηθοποιών Γιώργου Σεβαστίκογλου αποτελεί ένα οδοιπορικό στην Ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Ίχνη, φωνές και τεκμήριο της γεμάτης περιπέτειας διαδρομής του διαπιστώνονται στο κατακερματισμένο λογοτεχνικό του έργο, που περικλείει όμως τη δύναμη ιστορικών γεγονότων. Ενδεικτικοί σταθμοί: προσφυγιά από την Κωνσταντινούπολη στην Αθήνα· συμμετοχή στην Αντίσταση από τις γραμμές του ΕΑΜ και συμμετοχή στον εμφύλιο· διαφυγή στη Σοβιετική Ένωση μετά το τέλος του Εμφυλίου· επαναπατρισμός, απριλιανή δικτατορία, αυτοεξορία στη Γαλλία και πάλι πίσω στην περιπέτεια του επαναπατρισμού.
Η Κωνσταντίνα Ζηροπούλου ανασυνθέτει τη θεατρική διαδρομή του Γιώργου Σεβαστίκογλου, συνδέοντάς τη με την Ιστορία και τον απόηχό της, φωτίζοντας παράλληλα τη ζωή του, που υπαγορεύτηκε από μια βαθιά και ακέραιη πίστη σε ιδανικά και αξίες, απαλλαγμένη από σκοπιμότητες και συμφέροντα.
Αξιοποιείται πλούσιο δημοσιευμένο και αδημοσίευτο αρχειακό υλικό, πολλά φωτογραφικά ντοκουμέντα, και καταγράφονται πληροφορίες για αδιερεύνητες μέχρι σήμερα πτυχές του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου.
Επίσης, στο βιβλίο αποτυπώνονται αφηγήσεις συνοδοιπόρων, συνεργατών και φίλων του, πλούσιες σε βιωματικό και ανεκδοτολογικό υλικό αλλά και συναισθηματικά γοητευτικές, που ταξιδεύουν τον αναγνώστη στην ατμόσφαιρα μια ολόκληρης εποχής. Ιδιαίτερα πολύτιμες για όλα αυτά υπήρξαν βέβαια οι μαρτυρίες της γυναίκας του Γιώργου Σεβαστίκογλου, Άλκης Ζέη, που διατρέχουν όλα τα κεφάλαια του βιβλίου.