Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Είμαστε εν δυνάμει ναυαγοί μεσοπέλαγα της ζωής
20/12/2017, 12:18 μμ

Είμαστε εν δυνάμει ναυαγοί μεσοπέλαγα της ζωής

Γράφει η Πωλίνα Γουρδέα //

 

 «Ναυάγιο με θεατή», Χανς Μπλούμενμπεργκ, Μετάφραση: Θοδωρής Δρίτσας, εκδ. Αντίποδες, σελ. 168

 

Η μεταφορά του ναυαγίου εμπεριέχει μέσα της την αρχή της ζωής, την πορεία αλλά και το τέλος της. Ο λόγος για το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο Ναυάγιο με θεατή του Χανς Μπλούμενμπεργκ, σε μετάφραση Θοδωρή Δρίτσα, από τις εκδόσεις Αντίποδες. Όπως ο ναυαγός ξεβράζεται στη στεριά, έτσι και η φύση παίρνει το παιδί από τα σπλάχνα της μητέρας και το πετά στο φως. Η πορεία του ταξιδιού μπορεί να είναι μακρά ή και σύντομη, έως ότου ο ναυαγός μας βρεθεί στις ξέρες μιας άγνωστης γης.

Κατά την επιλογή μεταξύ σανίδας και πνιγμού, υπερτερεί χωρίς αμφιβολία η σανίδα. (σελ. 110)

Ο Χανς Μπλούμενμπεργκ (1920-1996) υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους Γερμανούς φιλοσόφους. Το Ναυάγιο με θεατή είναι το πρώτο του βιβλίο που μεταφράζεται στα ελληνικά. Σε αυτό του το έργο ο στοχαστής Μπλούμενμπεργκ δεν διευκολύνει καθόλου τον αναγνώστη, δεν τον τροφοδοτεί με εύπεπτη τροφή. Αντίθετα, τον βυθίζει μέσα στον πλούτο των λέξεων και της σκέψης του με φάρο την προβληματική του ναυαγίου. Χρησιμοποιεί λοιπόν, μία απόλυτη μεταφορά της ανθρώπινης ύπαρξης για να μιλήσει για το ανοίκειο στη διαχρονία του. Η ζωή είναι «μια θάλασσα γεμάτη σκοπέλους και δίνες» και ο άνθρωπος στέκει μετέωρος μέσα στο σύνολο μιας πραγματικότητας που πολλές φορές αδυνατεί να συλλάβει.

Στους ανθρώπους, τα πάθη είναι οι άνεμοι που είναι απαραίτητοι για να θέτουν τα πάντα σε κίνηση, παρότι πολλές φορές προκαλούν θύελλα και αναταραχή. (σελ. 46)

Το θαλασσινό ταξίδι υπήρξε πάντοτε μια απόπειρα ανοίγματος προς το άγνωστο. Επιθυμία για υπέρβαση των ορίων του περιορισμένου και κλειστού βίου του ανθρώπου. Όμως, η πορεία στα ανοιχτά εμπεριέχει μέσα της το ενδεχόμενο του ναυαγίου. Είμαστε εν δυνάμει ναυαγοί μεσοπέλαγα της ζωής. Ο Μπλούμενμπεργκ με κέντρο το πεδίο αναφοράς αυτής της απόλυτης μεταφοράς, ερμηνεύει τις εκάστοτε μορφές που έλαβε το ναυάγιο σε ιστορικές στιγμές στην πορεία της ανθρώπινης σκέψης. Το βιβλίο αυτό είναι ένα θεωρητικό πόνημα που διέρχεται από την ποίηση της αρχαιότητας και μεταμορφώνεται μέσα στον χρόνο περνώντας από τον Μονταίν, τον Βολταίρο, τον Γκαίτε, τον Σοπενχάουερ, τον Νίτσε και τον Μπούρκχαρτ.

Χάρη στο Λόγο ο άνθρωπος δύναται να είναι θεατής όσων ο ίδιος υφίσταται. Κατορθώνοντας να είναι απλός παρατηρητής της συνεχούς εμπλοκής του με την πραγματικότητα, αποκτά μια «ολόπλευρη επόπτευση της ζωής εν γένει». (σελ. 90)

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο από τη βιογραφία του Χανς Μπλούμενμπεργκ είναι ότι ήταν Εβραίος κατά το ήμισυ. Έζησε τις φρικτές εμπειρίες των στρατοπέδων της ναζιστικής περιόδου και μετά τον πόλεμο, ποσπαθώντας να κερδίσει τον χαμένο χρόνο, επέλεξε να μην κοιμάται μία ημέρα την εβδομάδα. Έγραφε με πάθος και πολλά από τα κείμενά του έρχονται στο φως μετά θάνατον, μεταφρασμένα σε αγγλικά και γαλλικά. Το ναυάγιο με θεατή αποτελεί ένα από τα κορυφαία έργα του Γερμανού φιλοσόφου σε μια εύστοχη και αισθητικά άρτια ελληνική μετάφραση του Θοδωρή Δρίτσα.

Η μεταφορά της επιβίβασης στο πλοίο εμπεριέχει την ιδέα ότι η ζωή σημαίνει πως βρισκόμαστε ήδη στην ανοιχτή θάλασσα, όπου εκτός από τη σωτηρία ή τον πνιγμό δεν υπάρχει άλλη έκβαση, δεν υπάρχει η δυνατότητα της αποχής. (σελ. 30)

 

 

Ο Χανς Μπλούμενμπεργκ (1920-1996) υπήρξε μία από τις σημαντικότερες φιλοσοφικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης Γερμανίας. Είναι γνωστός κυρίως για το θεμελιώδες έργο του Νομιμοποίηση της νεωτερικότητας (Legitimität der Neuzeit, 1966), για τις επιστημολογικές του έρευνες για την ιστορία της αστρονομίας (Die Genesis der kopernikanischen Welt, 1975), καθώς και για τη συμβολή του στη θεωρία της μεταφοράς και του μύθου. ΤοΝαυάγιο με θεατή είναι το πρώτο έργο του που μεταφράζεται στα ελληνικά.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top