Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το παιδί που πετούσε: Το έδαφος ήταν μια ψευδαίσθηση, μια γκρίζα ζώνη
21/12/2016, 12:59 μμ

Το παιδί που πετούσε: Το έδαφος ήταν μια ψευδαίσθηση, μια γκρίζα ζώνη

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

mr-vertigoΠολ Όστερ «Mr Vertigo», Μετάφραση: Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 244

 

«Ο Δάσκαλος Γεχούντι ήταν ο τελευταίος της ράτσας του, κι έκτοτε δεν ξανασυνάντησα ποτέ όμοιό του, έναν άντρα που να αισθάνεται απολύτως σαν στο σπίτι του μες στη ζούγκλα. Ίσως να μην ήταν ο βασιλιάς της, μα καταλάβαινε τους νόμους της καλύτερα απ’ τον καθένα. Ας του ‘ριχνες γροθιά στο στομάχι, ας τον έφτυνες κατάμουτρα, ας του ράγιζες την καρδιά, εκείνος ξανάστεκε πάλι στα πόδια του, έτοιμος να παλέψει ενάντια σε κάθε καινούργια επίθεση. Ποτέ μην εγκαταλείπεις τη μάχη. Δεν ζούσε απλώς σύμφωνα με αυτό το απόφθεγμα, ήταν ο άνθρωπος που το επινόησε».

Και αγαθή τύχη το θέλησε να έχει για δάσκαλο τον Δάσκαλο Γεχούντι ο Γουόλτερ Ρόουλι δωδεκαετής, ένα ορφανό χαμίνι που έβριζε και ξυλοφόρτωνε ο θείος του διαρκώς, τόπος συνάντησης φυσικά ο δρόμος. Στην Αμερική του ’20 όπου όλοι οι δρόμοι [και οι ουρανοί] έμοιαζαν ανοιχτοί.

Η υπόσχεση του Δασκάλου ήταν και η πρόγνωση: θα τον μάθαινε να πετάει. Και τον έμαθε. Αφού πρώτα έκανε «τα απαραίτητα βήματα» σε ένα αγρόκτημα στη μέση του πουθενά συμβιώνοντας με ένα κακοφορμισμένο μαύρο αγόρι και μια χοντρή ινδιάνα. Στην δική τους ιδιότυπη οικογένεια προστέθηκε και μια γοητευτική γυναίκα την οποία ο Δάσκαλος κέρδισε κάποτε μαζί με το αγρόκτημα στα χαρτιά αλλά και η Κου Κλουξ Κλαν. Στο μεταξύ θυσιάζοντας το μικρό του δάκτυλο ο μικρός Γουόλτερ έμαθε να πετά και μετά στην καταστροφή στο αγρόκτημα έγινε ο Γουόλτερ – το Παιδί Θαύμα.

Η μεγάλη πορεία με τον Δάσκαλο ξεκινά και για εκείνο το ιδιότυπο δίδυμο όλα είναι δρόμος. Αγώνας και πέταγμα, σε κάθε πόλη και γωνιά της Αμερικής, βιώνοντας το δικό τους ξεχωριστό και αλλόκοτο Αμερικάνικο Όνειρο.

Κόντρα σε όλους και όλα Δάσκαλος και Παιδί- Θαύμα συνέχιζαν την περιοδεία τους με πίστη θρησκευτική και προσήλωση ασκητική, κάνοντας δική τους καθημερινότητα αυτό που για τον περισσότερο κόσμο ήταν παράδοξο ή άπιαστο όνειρο.

«Πίστευαν ότι ο κόσμος ήταν φτιαγμένος με έναν συγκεκριμένο τρόπο, και ότι μέσα του δεν υπήρχε χώρος για κάποιον με τα δικά μου ταλέντα. Κάνοντας αυτό που ήμουν ικανός να κάνω, συγκρουόμουν με όλους τους κανόνες. Αντέκρουα την επιστήμη, ανέτρεπα την κοινή λογική, έκανα σκόνη εκατοντάδες θεωρίες, κι αντί ν’ αλλάξουν τους κανόνες ώστε να χωρέσουν το νούμερό μου, οι μεγαλόσχημοι και οι καθηγητάδες αποφάσισαν ότι ήμουν απατεώνας». Έχοντας επίγνωση της ιδιαιτερότητάς του ο Γουόλτερ εντούτοις τα κατάφερε κάνοντας καθημερινότητά του αυτό που όλοι θα θεωρούσαν ως «άπιαστο όνειρο».

Μέχρι που η απληστία του θείου του αποφασίζει διαφορετικά. Αλλά γνήσιος μαθητής του Δασκάλου θα γνωρίσει την πτώση έχοντας ταυτόχρονα και την πεποίθηση κατά συνέπεια και την δυνατότητα για άνοδο.

«Ρίχτηκα στη δουλειά μου όπως ποτέ άλλοτε, γιορτάζοντας την ελευθερία και την προστασία που μου προσέφερε. Κάτι είχε μετατοπιστεί μες στην ψυχή μου και καταλάβαινα ότι αυτός ήμουν πια: όχι ο Γουόλτερ Ρόουλι, ο μικρός που μετατρεπόταν σε Παιδί Θαύμα για μια ώρα την ημέρα, αλλά ο Γουόλι το Παιδί Θαύμα  μέχρι τον πυρήνα της ύπαρξής μου, ένα άτομο που δεν υπήρχε παρά μόνο όταν αιωρούνταν στον αέρα. Το έδαφος ήταν μια ψευδαίσθηση, μια γκρίζα ζώνη ναρκοθετημένη με παγίδες και σκιές, και καθετί που συνέβαινε εκεί κάτω ήταν ψεύτικο».

Πτώση και άνοδος ξανά και ξανά. Για όσο υπήρχε ο Δάσκαλος και του επέτρεπε να είναι ο Μαθητής του, μέχρι το τέλος δηλαδή του Δασκάλου. Και μέχρι το Τίμημα που θα σημάνει και το τέλος για την πορεία του ως μετεωριστής, ποιος είπε ότι το πέταγμα γίνεται αβρόχοις ποσί, όσο μεγαλύτερο και τολμηρότερο το εγχείρημα τόσο μεγαλύτερο το τίμημα. Στο μεταξύ, όμως, ο μικρός Γουόλτερ είχε μάθει να επιβιώνει και να περπατά.

 

Paul Auster

Paul Auster

 

«Όσο το μυαλό μου δεν επέστρεφε στα παλιά, μπορούσα να ξεγελώ τον εαυτό μου ότι είχα μέλλον […] Το καλύτερο κομμάτι του εαυτού μου είχε μείνει κάτω από το χώμα μαζί του, σ’ εκείνη την καλιφορνέζικη έρημο. Τον είχα θάψει εκεί μαζί με τον Σπινόζα του, το λεύκωμά του με τα αποκόμματα των εφημερίδων για τον Γουόλτ το Παιδί Θαύμα, και το μενταγιόν με την κομμένη φάλαγγα του δαχτύλου μου, όμως παρότι επέστρεφα εκεί κάθε βράδυ στα όνειρά μου, την ημέρα απλώς δεν άντεχα να το σκέφτομαι».

Και όσο κι αν πίστευε ότι «Χωρίς τον δάσκαλο δεν ήμουν κανένας και δεν είχα πουθενά να πάω», εντούτοις αποδείχτηκε γνήσιος και άξιος μαθητής του Δασκάλου. Έπεσε και σηκώθηκε απίστευτες φορές, έπαιξε κι έχασε, έκανε το Βέρτιγκο εκείνος που υπήρξε ο κύριος Βέρτιγκο, κατά τον δάσκαλό του δηλαδή ο κύριος Ζαλάδας.

Και έγραψε την οδύσσειά τους αυτή γερνώντας με όλες πια τις ιδιότητες του Δασκάλου. Την ικανότητά του δηλαδή να βλέπει ποιος είναι προορισμένος στη ζωή να πετά.

Ένα μεγάλο χορταστικό μυθιστόρημα που θυμίζει κλασικές εφηβικές περιπέτειες και διαδρομές, παραμυθητικό και αλληγορικό στο πρώτο επίπεδο, αυτή καθ’ εαυτή η ιστορία της Αμερικής σε δεύτερο και η ανθρώπινη περιπέτεια στον πυρήνα του να μας υπενθυμίζει την δυνατότητα του ανθρώπου στο όνειρο και στο ακατόρθωτο.

Μια γοητευτικά σκληρή και ευαίσθητη ιστορία μαθητείας και ενηλικίωσης σε έναν κόσμο που δεν είναι ρόδινος ωστόσο δεν παύει να αποτελεί ένα θαύμα.

Ο Πολ Όστερ με απολύτως ρεαλιστική αφήγηση περιγράφει αυτό ακριβώς: το ανθρώπινο ανυπέρβλητο. Με έναν Δάσκαλο και έναν Μαθητή που θα μας μείνουν αξέχαστοι, παραπέμπουν στον άλλο Δάσκαλο εκείνο τον βιβλικό, λειτουργούν παρά την πλαστικότητα της μορφής τους και την καθημερινότητά τους, εντέλει, σαν Σύμβολο. Όλα τα μπορεί, τελικά, ο απελπισμένος άνθρωπος: ακόμα και να βαδίσει ή να πετάξει πάνω στο νερό. Το Αμερικάνικο Όνειρο που είναι ανθρώπινο και πανανθρώπινο τελικά. Και η συσσίφεια προσπάθεια και πτώση που είναι μονόδρομος αλλά και το ανθρώπινο μεγαλείο για όλους εμάς. Φτάνει να βρει κανείς εκείνο το ανυψωτικό κοινό μέσα του, να ακολουθήσει τα βήματα ή έστω να θυσιάσει το μικρό του δαχτυλάκι.

Μια απολαυστική περιπέτεια που είναι ωστόσο και γοητευτική παραβολή του ανθρώπου που είναι προορισμένος για να γίνει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση. Από κάμπια, πεταλούδα στην τελική.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top