Fractal
Home / ΜΟΥΣΙΚΗ / Του μπουζουκιού το ταξίδεμα
13/07/2016, 11:16 πμ

Του μπουζουκιού το ταξίδεμα

Του Νίκου Τσούλια // *

 

 

Rembetes_Karaiskaki_1933

 

      Από πού κατάγεται η γοητεία του μπουζουκιού και με ποιους δρόμους ανοίγει το όμορφο ταξίδεμα της ψυχής; Είναι της μουσικής η καθολική δύναμη που μας συνεπαίρνει, που μας αρπάζει από το γήινο κόσμο των αισθήσεων και μας οδηγεί σ’ ένα παράλληλο σύμπαν εκεί που κυριαρχεί το συναίσθημα και της καρδιάς το σκίρτημα; Ή μήπως εκτός αυτού υπάρχει και κάποια ξεχωριστή ιδιαιτερότητα και οι χορδές του μπουζουκιού πάλλονται μέσα σε «σκουληκότρυπα» που οδηγεί σ’ άλλους τόπους και σ’ άλλους καιρούς;

      Γιατί, πώς μπορεί να εξηγηθεί το ταξίδεμά μας σε άγνωστη χώρα, εκεί που το πάθος πλημμυρίζει κάθε σκέψη μας και η νοσταλγία συγκατοικεί μόνιμα με τη φαντασίωση; Κάθε μουσικό όργανο είναι και ένας ολόκληρος κόσμος˙ σε μυεί σε αρμονική πανδαισία, σε μαγεύει, σε καλεί σε απόδραση από τη συμβατικότητα. Αλλά το μπουζούκι έχει και τη δική του ιδιαιτερότητα. Έχει την πρωτοκαθεδρία σε βασικές μορφές του τραγουδιού. Ανέδειξε τον τόσο ξεχωριστό κόσμο του ρεμπέτικου και τον προήγαγε στη συνείδηση του λαού και κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Είναι πάντα το πρώτο εργαλείο στην εδραίωση και στην κατίσχυση του λαϊκού τραγουδιού. Σχεδόν κάθε ταινία του κλασικού ελληνικού κινηματογράφου θα έχει τις ξεχωριστές στιγμές της διπλοπενιάς του μπουζουκιού και της φαντασμαγορικής εικόνας των νυχτερινών κέντρων ως συστατικό στοιχείου της. Οι λαϊκοί βάρδοι, οι μεγάλες γυναικείες μορφές της πίστας θα διαμορφώσουν τη μαγική εικόνα του γλεντιού που τόσο ανάγκη το έχουν οι ερωτευμένοι, οι άνθρωποι της δουλειάς και οι λαϊκοί τύποι αλλά και οι κάθε λογής νεόπλουτοι.

      Το μπουζούκι ταξίδεψε μαζί με τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και πιο πολύ με εκείνους από τη Σμύρνη, τους συνόδευσε στους καημούς της χαμένης πατρίδας και της ανεστιότητας, τους παρηγορούσε στα χρόνια της περιφρόνησης και της εγκατάλειψης από την ελληνική πολιτεία, τους απάλυνε τις ανοιχτές πληγές της φτώχειας και της στέρησης. Αλλά θα αγκαλιάσει και όλους τους ταπεινούς και τους καταφρονεμένους, θα τους γλυκαίνει την αδικία και θα τους ενισχύει την ελπίδα και τη μικρή φιλοδοξία. Από κοινωνιολογικής πλευράς θα γίνει το έμβλημα της κατώτερης οικονομικά τάξης, κάτι που μόνο το κλαρίνο μπορεί να το ανταγωνιστεί και αυτό κυρίως στα αγροτικά μέρη της χώρας μας, όπου το δημοτικό τραγούδι θα είναι ο έτερος πόλος για το λαϊκό τραγούδι και μαζί θα συναρθρώνονται στη μεγάλη αφήγηση της λαϊκής ελληνικής παράδοσης και του νεότερου πολιτισμού της χώρας μας.

      Ο 20ος αιώνας για τον ελληνικό λαό θα χρωματιστεί στο μουσικό και ψυχαγωγικό πεδίο από την πληθωρική παρουσία του μπουζουκιού. Οι μεγάλες εμβληματικές μορφές του ρεμπέτικου τραγουδιού (Βαμβακάρης, Τσιτσάνης, Παπαϊωάννου, Μπάτης, Τσαουσάκης κλπ κλπ) θα εδραιώσουν την εικόνα του στη λαϊκή συνείδηση. Στη συνέχεια εδώ θα στηριχτεί το λαϊκό τραγούδι με την επόμενη γενιά συνθετών και τραγουδιστών (Ζαμπέτας, Χιώτης, Γαβαλάς, Μπιθικώτσης κλπ), για να απλωθεί ο ήχος του σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Και το διαχρονικό ταξίδι του μπουζουκιού θα συνεχιστεί και στη ανατολή και στη μεσουράνηση του έντεχνου και του πολιτικού τραγουδιού (Θεοδωράκης, Χατζιδάκης, Λοΐζος, Λεοντής, Μαρκόπουλος, Νικολόπουλος κλπ) για να συνοδεύσει τον ελληνικό λαό στην πορεία του προς την πρόοδο.

      Βέβαια η όλη ρότα του θα έχει και τα απόνερά της, θα συνδεθεί με το νεοπλουτισμό, με τα σκυλάδικα, με τα βουνά των λουλουδιών και τη λαϊκούρα, με το φολκλόρ, με την τουριστική ελαφρότητά του και με άλλα παρακμιακά στοιχεία, αλλά ποτέ δεν θα αλλοιωθεί η κύρια κοίτη του που θα παραμένει κοντά στον άνθρωπο του λαού, στην ψυχή του πονεμένου, στον καημό του ερωτευμένου, στο μεράκι του ζεμπέκικου. Άλλωστε και μόνο το γεγονός ότι ζεϊμπέκικο σημαίνει μπουζούκι και χωρίς αυτό δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεί τη μεγάλη και φωτεινή νομιμοποίησή του στην έκφραση του χορευτή και στην εκδήλωση ψυχής, στην ψυχαγωγία και στο γλέντι της παρέας.

      «Πάμε στα μπουζούκια», είναι η εμβληματική φράση μιας ολόκληρης εποχής, που …παλεύει να βγει από τη φτώχεια και να ανοίξει δρόμους στην πρόοδο μέσα από μια αισιόδοξη στάση ζωής. Ποιος και ποια δεν γοητευόταν από εκείνη την εικόνα, όπου πολλά μπουζούκια μαζί βγαίνουν μπροστά στην πρώτη γραμμή είτε για να δώσουν μια πανοραμική αίσθηση του όλου σκηνικού είτε για να προετοιμάσουν τη φίρμα στην έξοδό της προς την πίστα; Ποιος και ποια δεν γοητευόταν από την εισαγωγή του μπουζουκιού όταν μόνο του μέσα στην απόλυτη σιωπή ψηλάφιζε το άνοιγμα στο ζεμπέκικο που θα έφερνε στην πίστα το βαρύμαγκα για να δώσει με του σώματός του τις επιδέξιες και βαριές κινήσεις της ψυχής του τους καημούς και της καρδιάς του τους ανεκπλήρωτους πόθους;

      Το μπουζούκι είναι το μουσικό όργανο του λαού και των ερωτευμένων, των βασανισμένων και των κατατρεγμένων, του πόνου και της μικροχαράς. Συνδυάζει το ερωτικό στοιχείο με το λαϊκό, την ένταση του πάθους με τη γλυκύτητα της φαντασίωσης, το κάλεσμα για χορό με την εσωτερίκευση του κόσμου κάθε ανθρώπου, το γλέντι και το ξελάφρωμα με τη μοναξιά και τη μελαγχολία. Οι νότες του είναι βαθιές αλλά έχουν και της καμπάνας τη γλυκύτητα. Αναζητούν το βάθος καρδιάς αλλά και το φευγαλέο όνειρο. Έχουν συννεφιά μα και ξάνοιγμα ουρανού. Απαιτούν ολοκληρωτικό δόσιμο, κατάδυση στο βαθύτερο πυρήνα του εαυτού σου. Το ταξίδεμά τους απαιτεί κατάθεση ψυχής, αλλιώς δεν θα τις νιώσεις ποτέ!

Βασίλης Τσιτσάνης: Ο άνθρωπος που έκανε το ρεμπέτικο λαϊκό

 

Στην 1η σειρά ο Θανάσης Αθανασίου – (μπουζούκι), η Ρένα Ντάλλια και ο Γιάννης Παπαϊωάννου!

 

 

Ο Στέλιος Καζαντζίδης παρέα με την Μαρινέλλα, στο Ακορντεόν ο Βασίλης Βασιλειάδης και στο μπουζούκι ο Γιωργος Τσιμπιδης.

 

 

Ο Θανάσης Πολυκανδριώτης «ανοίγει» στο κοινό δύο από τις πρόβες του στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης

 

 

* Ο Νίκος Τσούλιας είναι καθηγητής σε λύκειο. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003). Διδακτορικό στην Ειδική Αγωγή. Δύο βιβλία: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον».  Συνεργάστηκε με: «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986), «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996) και “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” (2010- σήμερα) καθώς και με αρκετά περιοδικά. (https://anthologio.wordpress.com/)

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top