Μότσαρτ αντί για χάπι

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

Τελευταία, πληθαίνουν οι επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν το θεραπευτικό ρόλο της μουσικής σε αρκετά προβλήματα υγείας. Διαβάστε ποια είναι αυτά, αλλά και γιατί η ιατρική θεωρεί σήμερα κάποιες μελωδίες ως συμπληρωματικό θεραπευτικό εργαλείο για μια σειρά παθήσεων.

Έχει την ικανότητα να μας «ανεβάζει» όταν είμαστε θλιμμένοι , να εκφράζει τα συναισθήματά μας όταν ερωτευόμαστε ή να μας διώχνει τις αρνητικές σκέψεις όταν χρειαστεί. Ο λόγος για τη μουσική, που περιέχει μια δόση μαγείας και καταφέρνει συχνά τα ακατόρθωτα, αλλά όχι μόνο στο συναισθηματικό μας κόσμο. Τα τελευταία χρόνια η ιατρική, θεωρεί τη μουσική πολύ σοβαρή υπόθεση, καθώς πληθαίνουν οι επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν και το θεραπευτικό ρόλο της, σε αρκετές παθήσεις. Εμείς, συγκεντρώσαμε ερευνητικά δεδομένα για 7 ιατρικές περιπτώσεις, στις οποίες, η εφαρμογή της μουσικοθεραπείας, αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματική .

Η μουσική βελτιώνει τη λειτουργία της καρδιάς

H μουσική μπορεί να βοηθήσει όσους υποφέρουν από κάποια πάθηση της καρδιάς, ενώ η ακρόαση μουσικής, γενικώς, συνεισφέρει στην καλή καρδιακή υγεία όλων! Τα παραπάνω συμπεράσματα, έχουν προκύψει ύστερα από πολυετείς έρευνες, ενώ σύμφωνα με μια νέα μελέτη Σέρβων επιστημόνων που έγινε σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και παρουσιάστηκε πρόσφατα, στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας στο Άμστερνταμ: Η ακρόαση χαρούμενης μουσικής για 30 λεπτά την ημέρα, σε συνδυασμό με σωματική άσκηση φαίνεται να οδηγεί στη βελτίωση της λειτουργίας του ενδοθηλίου (το οποίο αποτελεί τη «φόδρα» που ντύνει τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων και μέσω των ουσιών που παράγει , ρυθμίζεται η κυκλοφορία του αίματος). «Κάτι τέτοιο, ενδεχομένως να συνδέεται, μεταξύ άλλων, και με τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης των ασθενών», εξηγεί η καθηγήτρια και επικεφαλής της μελέτης, Μαρίνα Ντελζανίν υπογραμμίζοντας ότι: «οι προσωπικές προτιμήσεις του ασθενούς είναι πάντα η καλύτερη επιλογή».

Βοηθά και το αναπνευστικό

Όλο και περισσότερες επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν τη θεραπευτική επίδραση της μουσικής και σε ανθρώπους που πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα. Σύμφωνα με μελέτες του Τμήματος Κινησιολογίας και Φυσιολογίας του Χάρβαρντ και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ, η ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής (όπως π.χ «Οι τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι) στο πλαίσιο θεραπευτικών προγραμμάτων μειώνει τη δύσπνοια και αυξάνει την αντοχή των ασθενών στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Στη χώρα μας, αντίστοιχη μελέτη πραγματοποίησε το 2005 το Κέντρο Αποκατάστασης Ασθενών με Χρόνια Αναπνευστικά Προβλήματα του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», καταλήγοντας σε παρόμοια συμπεράσματα. Επίσης, η Τηλεϊατρική Μονάδα του Νοσοκομείου «Σωτηρία» έχει δημιουργήσει ειδικό μουσικό CD για ασθενείς που πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, το οποίο μπορούν να ακούν στο χώρο τους.

Επαναφέρει τη μνήμη σε ασθενείς με άνοια

«Η μουσική αποτυπώνεται στον εγκέφαλό μας πιο βαθιά από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη εμπειρία», έχει πει ο νευρολόγος Oliver Sacks. Μάλιστα, μιλώντας στο ντοκιμαντέρ «Alive Inside» για τον ρόλο που μπορεί να παίξει η ακρόαση μουσικής σε περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι πάσχουν από άνοια, επεσήμανε πως «προκαλεί συναισθήματα, και τα συναισθήματα αυτά μπορούν να φέρουν μνήμη». Κάπως έτσι, στο πείραμα που παρουσιάστηκε στο ντοκιμαντέρ, οι ηλικιωμένοι με την βοήθεια iPod με τα αγαπημένα τραγούδια της νιότης τους, θυμήθηκαν πράγματα για το παρελθόν τους. Κι αυτό είναι μόνο ένα δείγμα από τις «μαγικές» ικανότητες της μουσικής.

Αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις εγκεφαλικές βλάβες

Ερευνητικά, τα τελευταία χρόνια η μουσική έχει χρησιμοποιηθεί και ως μέθοδος αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκύπτουν από εγκεφαλικές βλάβες. Σε άτομα με κινητικά προβλήματα ή δυσκολίες στην ικανότητα του λόγου, π.χ . η μουσική έχει τη δυνατότητα να ερεθίσει τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχει αυτές τις λειτουργίες. Έχει, λοιπόν, διαπιστωθεί πως, με την χρήση μουσικής, ασθενείς με νευρολογικές βλάβες έχουν ανακτήσει την αίσθηση της ισορροπίας, ενώ άτομα με προβλήματα ομιλίας έχουν κατορθώσει να «τραγουδήσουν» τις λέξεις που δεν μπορούν να αρθρώσουν.

Υποκαθιστά ακόμη και φάρμακα

Σε μελέτες που έγιναν πρόσφατα, αλλά και παλαιότερα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (Θανάσης Δρίτσας και συνεργάτες) αποδείχτηκε ότι η εφαρμογή μουσικής ακρόασης κατά την πρώιμη μετεγχειρητική περίοδο (2-12 ώρες) μετά από επέμβαση στεφανιαίας παράκαμψης (μπάι-πας) ελαττώνει σημαντικά τη χρήση αναλγητικών φαρμάκων. Επίσης ότι, όταν κάποιος ακούει μουσική πριν, κατά τη διάρκεια, καθώς και μετά από μια χειρουργική επέμβαση, μειώνονται τα επίπεδα των ορμονών του στρες, καθώς και η ένταση του πόνου, ακόμη και δύο μέρες αφότου σταματήσει να ακούει μουσική! Όπως επισημαίνει ο καρδιολόγος, συνθέτης και συγγραφέας Θανάσης Δρίτσας, που έχει αναγνωρισθεί διεθνώς για τις έρευνές του , στη χρήση της μουσικής ως θεραπευτικό μέσο : «έχουμε διαπιστώσει ότι η ακρόαση χαλαρής μουσικής (antistress music) από τους ασθενείς, μπορεί να υποκαταστήσει ακόμη και φάρμακα τα οποία χορηγούνται ενδοφλεβίως για την ανακούφιση από τον πόνο και το άγχος. Επιπλέον, η μουσική φαίνεται ότι δρα ευεργετικά και κατά τη διάρκεια επεμβάσεων με πολλούς μηχανισμούς. Ένας από αυτούς είναι π.χ η εκτροπή της συγκέντρωσης του ασθενή από το επώδυνο ερέθισμα, ενώ ένας άλλος μηχανισμός είναι η καταστολή της έντονης διέγερσης του νευρικού συστήματος μέσω της χαλάρωσης που προκαλεί».

Η μουσική «τρέφει» τα πρόωρα

Τα μωρά που γεννιούνται πρόωρα περνούν αναγκαστικά αρκετό καιρό σε θερμοκοιτίδα, ώστε να πάρουν το κατάλληλο βάρος και να δυναμώσει ο οργανισμός τους. Ωστόσο, τα μαιευτήρια που παίζουν μουσική στο θάλαμο των πρόωρων νεογνών συμβάλλουν στην ταχύτερη ανάπτυξή τους και τη συντομότερη παραμονή τους στο νοσοκομείο, επισημαίνουν Καναδοί επιστήμονες που συγκέντρωσαν τα αποτελέσματα εννέα διαφορετικών ερευνών πάνω στο θέμα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μουσική βοηθά τα πρόωρα να μένουν ήρεμα, να παίρνουν βάρος και να έχουν λιγότερο έντονους πόνους, ενώ διαπιστώθηκε πως τα πιο θετικά αποτελέσματα είχαν οι διάφοροι ήχοι, από τις σονάτες του Μότσαρτ μέχρι τις απομιμήσεις ήχων της καρδιάς της μητέρας ή το «soundtrack» της μήτρας.

Ποια μουσική για ποιες περιπτώσεις

Στις ΗΠΑ επιστήμονες του Πανεπιστημίου Τεμπλ της Φιλαδέλφειας μελέτησαν τον εγκέφαλο 184 εθελοντών την ώρα που εκείνοι άκουγαν συγκεκριμένα είδη μουσικής. Διαπίστωσαν ότι κάθε μουσικό κομμάτι ή κλασικός συνθέτης είχε και διαφορετική επίδραση στην κυκλοφορία του αίματος, στη διάθεση και στις, ψυχικές ή σωματικές λειτουργίες.

* Λ.χ., οι μουσικές συνθέσεις των Βιβάλντι, Πάχελμπελ, Χέντελ και Μπαχ είναι κατάλληλες για την αντιμετώπιση του στρες επειδή διαθέτουν ένα μουσικό τέμπο (το λεγόμενο και andante) όσο και ο ρυθμός της καρδιάς μας σε ηρεμία, δηλαδή 65-70 χτύπους το λεπτό.

* Ο Μπετόβεν είναι, επίσης, κατάλληλος για την αντιμετώπιση κρίσεων πανικού, οι Ρink Floyd για την κατάθλιψη, ενώ η τζαζ γενικά αποδεικνύεται το πλέον «θεραπευτικό» είδος μουσικής.

* Η μουσική συγκροτημάτων όπως οι Ρink Floyd (και ειδικά τα άλμπουμ τους «Wish Υou Were Ηere» και «Τhe Dark Side Οf Τhe Μoon»), το άλμπουμ «Cold Τurkey» του Τζον Λένον και το κομμάτι «What Α Wonderful World» του Λούις Αρμστρονγκ θεωρούνται «ανεβαστικά» της διάθεσης. Αντίθετα, τα «Αnother Οne Βites Τhe Dust» των Queen, «Εverybody Ηurts» των RΕΜ και «Cigarettes and Αlcohol» των Οasis αποδείχθηκε ότι χάλασαν την διάθεση των εθελοντών.

* Επίσης υπάρχει και το λεγόμενο «Μozart effect» («Η επίδραση Μότσαρτ») σύμφωνα με το οποίο η σονάτα «Κ. 448 για δύο πιάνα» του αυστριακού μουσουργού βελτιώνει την ικανότητα επεξεργασίας προβλημάτων που σχετίζονται με ανώτερες γνωστικές λειτουργίες, ελαττώνει τον απαιτούμενο χρόνο εκμάθησης, μειώνει τα λάθη κατά τη διάρκεια της εργασίας και βελτιώνει τη δημιουργικότητα και διαύγεια.

Περιμένετε μωρό; Τα παρακάτω σας αφορούν άμεσα…

• Oι σύγχρονες έρευνες πάνω στις ευεργετικές επιδράσεις που έχει η μουσική στα μωρά έδειξαν πως το νανούρισμα λειτουργεί θεραπευτικά τόσο για το μωρό όσο και για τη μητέρα του! Αν λοιπόν είστε έγκυος, μη περιμένετε πρώτα να γεννήσετε. Τραγουδήστε στο έμβρυο που μεγαλώνει μέσα σας. Ήδη από τη 16η εβδομάδα κύησης είναι σε θέση να αντιληφθεί τόσους ήχους, όσους και το αυτί ενός ενηλίκου.
• Όσον αφορά τη μουσική υπόκρουση, προτιμήστε την κλασική, καθώς έχει αποδειχθεί πως ειδικά οι ρυθμοί adagio και adante, που διατηρούν το τέμπο στο ρυθμό της καρδιάς (70 περίπου παλμοί το λεπτό), λειτουργούν ιδιαίτερα ευεργετικά τόσο για τα έμβρυα όσο και για τα νεογέννητα.
• H μουσικοθεραπεία μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμη και για τη μέλλουσα μητέρα που αντιμετωπίζει έντονη ανησυχία και άγχος. Πρόκειται για το βιωματικό κομμάτι της μουσικοθεραπείας που αποτελεί μια μορφή ψυχοθεραπείας και πραγματοποιείται με τη μορφή συνεδριών. H μέλλουσα μητέρα καλείται να συμμετάσχει ενεργά στη συνεδρία παίζοντας κάποιο όργανο και δημιουργώντας αυτοσχέδια τραγούδια. Me αυτό τον τρόπο, αυξάνει τη δημιουργικότητά της και αποκτά ένα μέσο προσωπικής έκφρασης.
• Στο εξωτερικό, πολλά μαιευτήρια διαθέτουν ειδικούς συμβούλους που συνεργάζονται με τη μέλλουσα μητέρα αναφορικά με το είδος της μουσικής που ενδείκνυται να ακούει την ώρα του τοκετού, καθώς, σύμφωνα με μελέτες, η ακρόαση μουσικής μειώνει τόσο τις ωδίνες του τοκετού όσο και τη διάρκειά του. Δοκιμάστε το και εσείς, αφού πρώτα συνεννοηθείτε με το γιατρό σας.

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αρμονία»