Για να εννοήσει και εννοηθεί
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //
«Η μοναξιά της καμπύλης» της Μαρίας Αρχιμανδρίτη, εκδ. Κέδρος, σελ. 64
Η μοίρα του σημείου: να μην μπορεί να τεμαχιστεί, να κουβαλάει το «όλον» του αιωνίως. Καίτοι αδιάστατο, φέρει το κλέος και την κατάρα της ύπαρξης με ένα σισύφειο τρόπο. Όσες προσπάθειες και αν καταβάλλει για να προσδεθεί σε μια άλλη ύπαρξη, πάντα μονάδα θα μένει. Το άτομο, ο φθόγγος, το σημείο, η Ευκλείδεια γεωμετρία, η γεωμετρική κατακρήμνιση του όντος, η σχηματοποιημένη εκδοχή του (άλλοτε καμπύλη, κώνος, ευθεία και στο τέλος, πάλι, σημείο).
Η έννοια του σημείου ως άλλος φιλοσοφικός λίθος, στο πεδίο της ποίησης λαμβάνει εκείνον τον επείγοντα ρόλο της βαθιάς επερώτησης – της πλέριας αναζήτησης της ταυτότητας μέσα από μια στοιβάδα ετεροτήτων που προσαράζουν στο εγώ.
Η πρώτη ποιητική συλλογή της Μαρίας Αρχιμανδρίτη «Η μοναξιάς της καμπύλης» (εκδ. Κέδρος) φέρει αυτή την αναζήτηση της γεωμετρίας του ατόμου, τα μορφικά μοτίβα στα οποία μεταπλάθεται συν τω χρόνω. Ο σχηματικός τρόπος των λέξεων, μέσω αυτής της καταστατικής αρχής, ψαύει την αίσθηση της προοπτικής περισσότερο από εκείνον της απεικόνισης. Πώς, άλλωστε, μπορείς να μετατρέψεις το ανεικονικό εγώ σε μια και μόνη μορφή (εκδοχή;); Πώς να ελέγξεις τα όρια μια καμπύλης που τρυπιέται από το νύγμα της μοναξιάς;
Χωρισμένη σε τέσσερα συν ένα μέρη, η συλλογή περιβάλλει τις κρυφές έννοιες του σημείου/ατόμου με τους πολύσημους τόνους μιας γνώσης πνευματικής, σωματικής, κοινωνικής και καθόλα οντολογικής. Από όποια οπτική σκοπιά και αν δει κανείς το σημείο – τούτο το ισχνό έμβλημα ζωής-, καταλήγει πάντα στη δονούμενη ανάγκη του να γεννήσει και να γεννηθεί. Να γίνει η προνύμφη του κρυμμένου του εαυτού, του ματαιωμένου του εαυτού, της ανήμπορης αδράνειάς του, αλλά και της ευφραδούς ζωής που κουβαλάει εν σπέρματι.
Από την οξεία μνήμη (να, ένα εξαίσιο γεωμετρικό σχήμα) έως τον ξυλοκόπο εαυτό (ή ξυλοκόπος πυρετός που έγραφε και ο Γκιμοσούλης) και από τη μοναξιά της καμπύλης και τις ατελείς ημιευθείες (η ανθρώπινη έλλειψη), έως την απεραντοσύνη της νόησης, η Αρχιμανδρίτη φτιάχνει ένα πρελουδιακό χορό από σχήματα που δεν είναι ασυγκίνητα και ουδέτερα, αλλά σωματοποιημένα στο έπακρο.
Το αυτό συμβαίνει και με τη συμβολική διάσταση που λαμβάνουν τα σημεία μέσω της γλώσσας. Της πλέον ατελούς πρόσδεσης του ανθρώπου με τα νοήματα. Τα μοτίβα των σημείων στίξης μετέχουν του ανθρώπινο δράματος. Ένα τελικό σίγμα γίνεται η αιτία ενός ξαφνικού μετεωρισμού, οι τρεις τελείες –αδελφές εν όπλοις- αλληλοσφαγιάζονται, τα νοήματα πνίγονται από ένα θαυμαστικό, η γλώσσα τεμαχισμένη φλερτάρει με το άρρητο (να είσαι καλά, Τσέλαν).
Μαρία Θ. Αρχιμανδρίτη
Στα σημεία των καιρών, το τρίτο μέρος της συλλογής, η ματιά ακολουθεί την τεταμένη φύση του κοινωνικού παιγνίου. Μόνο που το ποιητικό σχόλιο της Αρχιμανδρίτη δεν ακολουθεί την ασύμπτωτη τροχιά μια ιδεολογίας. Η ποίηση δεν ιδεολογικοποιείται (sic) – είναι η ενσάρκωση της αιτιότητας των πραγμάτων. Απόηχοι ενός καθημερινού παζαριού, στρατιωτάκια ακούνητα, ένας χορός δίχως έξοδο προς το φως, το θέρος και ο θερισμός των κραυγών (σαν των ανθρώπων και των όρνιων, ένα πράγμα), μετατρέπονται -μέσω της ποιητικής εκδοχής- σε πικρή παραζάλη. Τα εσωτερικά γδαρσίματα υπάρχουν ακόμη κι αν νομίζεις πως μπορείς να τα αποφύγεις. Η άφευκτη, τρίτη πράξη του ανθρώπινου έργου, η πορεία προς την τελική αποχώρηση, πάντα θάλλει στη γωνία και περιμένει το επόμενο θύμα.
Στα σημεία και τέρατα, το τέταρτο μέρος, το ποιητικό εγώ αναλαμβάνει με πιο άμεσο και ευθύ τρόπο να πιστοποιήσει την ανάγκη του σημείου να ορίσει εξαρχής τις συντεταγμένες του μέσα στον κόσμο, αλλά και στον πυρήνα της υπόστασής του. Τα σκαμπανεβάσματα της αυταπάτης, η διαρκής έλξη-άπωση με τους ανθρώπους και τα πράγματα, οδηγεί πάντα στον άγονο αγώνα της μοναχικότητα εν μέσω πλήθους (το δράμα του ατόμου).
Το τελευταίο μέρος περιλαμβάνει ένα ποίημα με το συμβολικό τίτλο «Ειρήνη» και είναι –ουσιαστικά- το σημείο μηδέν από το οποίο ξεκινάει μια ύπαρξη και εκείνο στο οποίο καταλήγει. Ένας κύκλος που τρώει τον εαυτό του, γιατί αλλιώς δεν μπορεί να τραφεί. Η κυματιστή διάθεση αισιοδοξίας που αφήνει ο τελευταίος στίχος της συλλογής «υποκλίσου στο φως» δείχνει τη διάθεση της Αρχιμανδρίτη να προικοδοτήσει τα σημεία της με το φάσμα μια δύναμης που τώρα γεννιέται και κανείς δεν γνωρίζει πού και πώς θα προχωρήσει. Όμως, θα προχωρήσει. Ένας μικρός θρίαμβος, μια άσκηση θέλησης για ζωής – πριν η ζωή στραφεί εναντίον της ύπαρξης.
Η πρώτη ποιητική συλλογή της Μαρίας Αρχιμανδρίτη, με τη λιτότητα και την εσωτερική δομή της, εγγράφει υποθήκες. Έχει τη στοχαστική ποιότητα ενός ανθρώπου που γράφει ποίηση για να εννοήσει και εννοηθεί.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ύβρις και τιμωρία
Γράφει η Κατερίνα Λιβιτσάνου // Χάινριχ Μπελ «H χαμένη τιμή της Καταρίνα Μπλουμ», Μετάφραση: Δημήτρης Δημοκίδης, εκδ. Μεταίχμιο Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορεί η σειρά «ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ», υπεύθυνος της οποίας είναι ο Δημήτρης Στεφανάκης. Στη σειρά αυτή «εντάσσονται
Περισσότερα -
Όταν η Λογοτεχνία συναντά την Ιστορία
Του Ανδρέα Ιεροκηπιώτη // * «ΝΟΜΑΔΑΣ Γ΄ Μετά τα Εκβάτανα», Στέφανος Κωνσταντινίδης, μυθιστόρημα Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2019 Εάν η Αναφορά στον Γκρέκο δίνει μια κάποια απάντηση στο ποιος είναι ο Νίκος Καζαντζάκης τότε και η τριλογία Νομάδας μπορεί
Περισσότερα -
Δύο ποιήματα: “Νοτιά του Μάρτη, τα αφίλητα αγαπώ” & “Ο χρόνος Αύριο… με μπλε τριαντάφυλλα”
Της Ζωής Δικταίου // * Νοτιά του Μάρτη, τα αφίλητα αγαπώ. Φωτογραφία: Βασίλης Δουκάκης Θαλασσινό αεράκι, ξημερώνει όπως παλιά Ήρθες ξανά κι έγινε γνώριμος ο δρόμος Νοτιά του Μάρτη, τα αφίλητα αγαπώ, Όσα μου
Περισσότερα -
Η αλυσίδα της ζωής
Γράφει η Γιόλα Πετρίτση // Γιάννης Μακριδάκης «Αντί Στεφάνου», εκδόσεις Εστία Στο μυθιστόρημα αυτό ο συγγραφέας θέλει να μας δείξει πως ο άνθρωπος αν τρέφεται σωστά, υγιεινά και φυσικά, με ό,τι βγάζει η γη χωρίς χημικές παρεμβάσεις λιπασμάτων,
Περισσότερα -
«Αν μας διδάσκει κάτι η Ιστορία, αυτό είναι ότι δεν διδασκόμαστε τίποτα από την Ιστορία»
Γράφει ο Πάνος Σταθόγιαννης // * «Το πέρασμα του Αρμένιου», του Νίκου Τακόλα, εκδόσεις Πηγή, σελ. 548 Με δυσκόλεψε πολύ αυτό το βιβλίο. Όχι στην ανάγνωσή του – αυτή την απήλαυσα – ούτε, ασφαλώς στην κατανόησή του –
Περισσότερα -
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: Η κοινοτοπία της εξαθλίωσης
Επιμέλεια: Ελένη Γκίκα // Με αφορμή το καινούργιο βιβλίο του «Γυμνή Βασίλισσα: Έργα και Ημέρες του Οικονομικού Λόγου» (εκδ. Καστανιώτη) «Είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε και το ρίσκο του λάθους!» Με αυτή τη φράση στ’ αυτιά μου, θα φύγω
Περισσότερα -
Η Μαρία Βέρρου στο Εργαστήρι του συγγραφέα
Μαρία Βέρρου: «Σκάμματα του χρόνου» Εκδόσεις Θράκα Τούτο το πρώτο μου βιβλίο μιλάει για τις απώλειες· προσώπων, πραγμάτων, τόπων, αισθημάτων που μας στιγματίζουν, πλάθουν και προδιαγράφουν αυτό που είμαστε κτίζουν τον χαρακτήρα μας και τη συμπεριφορά μας
Περισσότερα
