Fractal

Η αγάπη, η μάνα, η πατρίδα

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου ///

 

“Μοιρόγραφτο”, Γιάννης Πανούσης, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 2018, σελ. 126

 

Ο Γιάννης Πανούσης (Αθήνα,1949) είναι γνωστός ως καθηγητής Εγκληματολογίας, ως Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θράκης, ως αρθρογράφος σε εφημερίδες, ως συγγραφέας βιβλίων εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, ως πεζογράφος–συγγραφέας αστυνομικών διηγημάτων, ως βουλευτής της ΔΗΜΑΡ και ως υπουργός Προστασίας του Πολίτη. Λίγοι, ελάχιστοι, γνωρίζουν πως είναι και ποιητής, αφού οι τέσσερις ποιητικές του συλλογές έχουν εκδοθεί με το ψευδώνυμο Γιάννης Απαρθινός. Τώρα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου ώστε με το πραγματικό του όνομα να εμφανιστεί στην πέμπτη συλλογή με τον αινιγματικό τίτλο Μοιρόγραφτο. Μολονότι σε μια δήλωση στην αρχή του παρόντος βιβλίου με τον τίτλο «Απο-ποίηση» ξεκαθαρίζει πως «ουδέποτε δήλωσα ότι είμαι ποιητής», τα ποιήματα που ακολουθούν φανερώνουν μια γνήσια ποιητική φλέβα, την οποία αγνοούσε το ευρύ αναγνωστικό κοινό.

Το πρώτο ποίημα της συλλογής, το «Imperium in passionεs [Κράτος παθών]», μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολιτικό-κοινωνικό:

 

Τόσο φως

χυμένο

στις σκοτεινές τρώγλες

της ήττας.

Τόσες πέτρες

ριγμένες

στα σιδερόφραχτα κάστρα

της Ιστορίας.

 

Ένα από τα επόμενα ποιήματα, το «Amor omnibus idem [Η αγάπη είναι σε όλους ίδια]» πραγματεύεται την έννοια της αγάπης στον κόσμο κάτω από το πρίσμα των βιωμάτων:

 

Η αγάπη δεν κόβεται σε φέτες

ούτε μοιράζεται σε μετοχές.

Η αγάπη είναι μία και ενιαία

για το κάθε προσφιλές πρόσωπο

ξεχωριστά.

 

Η αγάπη σε συνάρτηση με την προσωπικότητα του δημιουργού υπάρχει και σε άλλο ποίημα, το «Res future [Μελλοντικό πράγμα]»:

 

Δεν θέλω

ν’ ασχοληθεί με τη ζωή μου

ο ιστορικός του μέλλοντος.

Μου αρκεί

να μ’ αγαπάνε

οι άνθρωποι του καιρού μου.

 

Ένα από τα πιο συγκινητικά ποιήματα της συλλογής είναι αυτό που αναφέρεται στη μητέρα, το «Μάνα»:

 

Γλυκιά μορφή

χαμογελάει αδρά μέσα από την κορνίζα

της φωτογραφημένης στιγμής

για να θυμίζει

σιωπηλά και τρυφερά

στους ένοικους του άδειου σπιτιού

πως μόνο η άδολη αγάπη

μπορεί να μας προστατεύσει

από τα λάθη μας.

 

Εκτός από τα αισθήματα και τα συναισθήματα, υπάρχουν και οι αναμνήσεις που έρχονται κι επανέρχονται νοσταλγικά στο μυαλό του ποιητή και υπάρχουν στο ποίημα «Οι μη–ανήκοντες»:

 

Πιτσιρικάδες

παίζοντας στις αλάνες

με μπάλα φτιαγμένη από κουρέλια

ποτέ δεν ρωτούσαμε

τι δουλειά κάνει ο πατέρας των φίλων μας.

Ποτέ δεν κλωτσάγαμε

τον πεσμένο αντίπαλο παίκτη

ποτέ δεν θέλαμε ψεύτικες νίκες

και δεν κλέβαμε τις χαρές των άλλων.

 

Βεβαίως, από τη συλλογή δεν ήταν δυνατόν να λείπουν οι πολιτικές αναφορές που εκφράζουν πίστη, απογοήτευση και απαξίωση, όπως στο  «Τριλογία κλειστών συστημάτων»:

 

Το κόμμα πάνω απ’ όλα

Ο αρχηγός πάνω από το κόμμα

Το πολιτικό κώμα του αρχηγού

κάτω από το τραπέζι

των ατέλειωτων συνεδριάσεων

των άβουλων οργάνων

και των δίβουλων διαδόχων.

 

Δεν είναι μόνο η πολιτική και οι πολιτικοί που ενδιαφέρουν τον ποιητή, είναι κι οι αγώνες που κάνουν οι λαοί, πιο συγκεκριμένα ετούτος ο λαός, ο ελληνικός. Ιδού τι γράφει στο ποίημα «Ο τοίχος»:

 

Σ’ αυτόν το τοίχο

χρόνια πριν

είχαν στηθεί παλληκάρια

είχαν κλάψει μάνες

είχαν ανάψει κεριά

φίλοι και σύντροφοι

είχαν γραφτεί συνθήματα.

 

 

Γιάννης Πανούσης

 

Δύο ακόμα ποιήματα δείχνουν με ενάργεια τη σχέση του ποιητή με τούτη τη χώρα, με τούτη την πατρίδα που τον πληγώνει (και την πληγώνει, όπως εξομολογείται). Το πρώτο, το «Ευλογία;»:

 

Ευλογημένος τόπος

Ευλογημένος λαός

Ευλογημένη γλώσσα

Κι όμως δεν μπορούμε

Χρόνια τώρα

να συνεννοηθούμε μεταξύ μας

(και δυστυχούμε

εν ευλογία τελούντες».

 

Το δεύτερο και τελευταίο της συλλογής «Ωδή στην πατρίδα»:

 

Πατρίδα που σε γνώρισα

στ’ αναγνωστικά του σχολείου

πάνω στο λόφο του Κολωνού

Πατρίδα που σ’ αγάπησα

στις διηγήσεις του περήφανου παππού

πλάι στη σβησμένη ξυλόσομπα

…………………………………..

Πατρίδα που σε πλήγωσα

αρνούμενος την ιστορία και τους ήρωές σου

Πατρίδα που σε πρόδωσα

κρατώντας και κυματίζοντας άλλες σημαίες

……………………………………

Χωρίς εσένα

κρατάμε τη δάδα μιας δόξας

που μας καίει δίχως ποτέ να μας φωτίζει.

 

Σίγουρα, ο Γιάννης Πανούσης ξέρει να συγκινεί τον αναγνώστη με τους από καρδιάς στίχους του, τους οποίους επί χρόνια κατάφερε να κρύβει από τη δημοσιότητα, αρνούμενος για προφανείς λόγους να τους θέσει σε δημόσια κρίση.

 

 

 

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top