Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μικρό βιβλίο για μεγάλες βιβλιοθήκες
19/07/2017, 12:10 μμ

Μικρό βιβλίο για μεγάλες βιβλιοθήκες

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Walter Benjamin, “Αποσυσκευάζω τη βιβλιοθήκη μου. Λόγος για τη συλλεκτική δραστηριότητα.” Μετάφραση: Βαγγέλης Μπιτσώρης. Εκδόσεις Άγρα, 2016

 

 

Ο Ζάκ Μποννέ, έλεγε πως ‘…τα βιβλία είναι ακριβά να τ’ αγοράσεις, δεν έχουν καμία μεταπωλητική αξία, αν εξαντληθούν πρέπει να τα πληρώσεις σε εξωφρενικές τιμές σε περίπτωση που τα χρειάζεσαι, είναι βαριά στο κουβάλημα, πιάνουν σκόνη, καταστρέφονται με την υγρασία, μαζεύουν ποντίκια, ενώ από μια ποσότητα και πάνω είναι σχεδόν αδύνατο να τα μετακομίσεις, απαιτούν σωστή ταξινόμηση, για να μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις, και, πάνω απ’ όλα, πιάνουν πολύ χώρο…΄. Βεβαίως θα μπορούσαμε να σταματήσουμε εδώ ή και να συνεχίσουμε την εξιστόρηση των μειονεκτημάτων της συλλογής βιβλίων με κάποιες άλλες ακόμα χειρότερες υποθέσεις και υπενθυμίσεις από την πολύξερη ιστορία. Ο Κάρολος Βαλεντίν-Αλκάν (Charles-Valentin Alkan, 1813-1888) ήταν γαλλο-εβραίος συνθέτης και βιρτουόζος πιανίστας. Στο ύψος της φήμης του, στη δεκαετία του 1830 και του 1840, ήταν, μαζί με τους φίλους και τους συναδέλφους του Φρεντερίκ Σοπέν και Φραντς Λιστ, ανάμεσα στους κορυφαίους πιανίστες στο Παρίσι, μια πόλη στην οποία πέρασε σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του.

Σύμφωνα με το πιστοποιητικό θανάτου του, λοιπόν, ο Αλκάν πέθανε στο Παρίσι στις 29 Μαρτίου 1888, σε ηλικία 74 ετών, κι ο τάφος του βρίσκεται στο    Νεκροταφείο της Μονμάρτης. Για πολλά χρόνια, πάντως, πιστευόταν ότι ο Αλκάν συνάντησε το θάνατό του όταν μια βιβλιοθήκη ανατράπηκε, έπεσε πάνω του και τον καταπλάκωσε καθώς προσπαθούσε με έκδηλη και προφανή δυσκολία να φτάσει έναν ογκώδη και βαρύ τόμο των Ταλμούδ από ένα ψηλό ράφι. Αυτή την ιστορία, την κυκλοφόρησε ο πιανίστας Ισιντόρ Φιλίπ, αλλά δεν έτυχε καθολικής αποδοχής. Άλλοι ισχυρίζονται πως ο δυστυχής Αλκάν κάποια στιγμή ζαλίστηκε και προσπάθησε να πιαστεί από ένα ράφι της βιβλιοθήκης του, όταν αυτό έπεσε πάνω του με τα γνωστά αποτελέσματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, μεταφέρθηκε στο υπνοδωμάτιό του και πέθανε αργότερα εκείνο το βράδυ. Βεβαίως, όπως συμβαίνει πάντοτε σε αυτές τις περιπτώσεις, η ιστορία μπλέκεται με το θρύλο, η πραγματικότητα με κουτσομπολίστικες υποθέσεις και εικασίες, οι μύθοι είναι απανταχού παρόντες, αλλά τελικά η δύσκολη πραγματικότητα είναι πως ο Αλκάν βρήκε τραγικό θάνατο αβοήθητος, κατά πάσα πιθανότητα,  μέσα στη βιβλιοθήκη του.

 

Σε μια εποχή που πολλά πράγματα αλλάζουν, με την έννοια της επιβολής του παντοδύναμου διαδικτύου στην καθ’ ημέρα πράξη και πρακτική, το να μιλήσει κάποιος για βιβλιοθήκες και συσσώρευση βιβλίων με τους γνωστούς και άγνωστους τρόπους, αποτελεί μάλλον περίεργη και ιδιαίτερη ιδιορρυθμία. Εξαρχής όμως, όταν αναφερόμαστε σε αυτό το θέμα, πρέπει να γίνει κάποια σαφής και ξεκάθαρη διάκριση μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας βιβλιοθήκης. Ανεξαρτήτως πάντως αυτών, η τρομακτική εισβολή της τρομακτικής τράπεζας πληροφοριών Βικιπαίδειας, καθώς και η ψηφιοποίηση μεγάλου όγκου παλιών και δυσεύρετων βιβλίων έκανε κάποια πράγματα σαφώς ευκολότερα σε όλους. Ίσως όχι όμως στους εραστές της παλιάς ηδονικής συνήθειας της ανάγνωσης του έντυπου βιβλίου.

Η δημιουργία κάθε βιβλιοθήκης ακολουθεί στην πραγματικότητα, ενιαία πρακτική για τους δημιουργούς. Απαιτεί την αγάπη, την επιλογή, την αγορά, το διάβασμα και την τοποθέτηση και ταξινόμηση του συγκεκριμένου βιβλίου πάνω σε συγκεκριμένο μέρος της, ώστε να καθίσταται εύκολη η, όποτε κριθεί απαραίτητο, μελλοντική του εύρεση από τον ιδιοκτήτη της. Ένα σεβαστό ποσοστό του εισοδήματος των ιδιοκτητών μεγάλων βιβλιοθηκών αναμφίβολα κατέληγε και συνεχίζει και στις μέρες μας  στα βιβλιοπωλεία για τη αγορά του ελκυστικού φετίχ. Για όλους  αυτούς, εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη αξία μέσα στο σπίτι τους, είναι τα βιβλία τους. Αποφεύγουν να δανειστούν βιβλία από άλλους (τι περίεργη, αψυχολόγητη  και ανάλγητη  αλήθεια τακτική από μεριάς του δανειζόμενου!) και τις δημόσιες βιβλιοθήκες. Κάθε βιβλίο τους φέρει την προσωπική τους σφραγίδα και συνδέεται στενά με την έννοια της ιδιοκτησίας. Για κάποιους ιδιαίτερους αναγνώστες άλλων πολιτισμών, η επιλογή και η ανάγνωση του βιβλίου,  παρομοιάζεται με την επιλογή μιας παλλακίδας μέσα σε ένα αυτοκρατορικό παλάτι.

Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, στο μικρό βιβλιαράκι ‘Αποσυσκευάζω τη βιβλιοθήκη μου’, των εκδόσεων Άγρα, αναλύει ή καλύτερα μας εκμυστηρεύεται τις πολύ προσωπικές του απόψεις για τη δική του βιβλιοθήκη σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Για το ρίγος που συνοδεύει την απόκτησή τους, καθώς και για εκείνη την μυστήρια και αινιγματική σχέση με την ιδιοκτησία, και την περαιτέρω μοίρα βεβαίως του συλλεκτικού αντικειμένου. Γιατί αυτή η συλλεκτική δραστηριότητα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ανανέωση του γηραιού κόσμου, η ‘… βαθύτερη ενόρμηση της επιθυμίας του συλλέκτη να αποκτήσει νέα αντικείμενα…’. Εκείνος, τις πιο αξιομνημόνευτες αγορές τις έκανε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, περαστικός από μια πόλη, όπου κάποιο απόμερο παλαιοπωλείο ή βιβλιοπωλείο ισοδυναμούσε με ελκυστικό οχυρό προς εκπόρθηση και κατάκτηση, ενώ δεν παραλείπει να κάνει λόγο για τη περίεργη διαδικασία της δημοπρασίας παλιών βιβλίων, μαζί με όλες τις μικρές λεπτομέρειες και στρατηγικές κινήσεις τακτικής, συγκεκριμένα όλες εκείνες που κάνουν την συγκεκριμένη ενασχόληση αποτελεσματική απέναντι στους στόχους που ετέθησαν εξαρχής από τον ενδιαφερόμενο συλλέκτη!

 

Carl Spitzweg, Ο βιβλιομανής (1857).

 

Τι θα μπορούσε να αποκομίσει λοιπόν ο αναγνώστης από αυτό το μικρό εγχειρίδιο του Βάλτερ Μπένγιαμιν, θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος; Μα τι άλλο από κάποιες βαθύτερες σκέψεις και μερικές ειλικρινείς εξομολογήσεις του συγγραφέα για τον ατομικό του επίγειο παράδεισο. Κι ακόμα το σπουδαιότερο να οδηγηθεί μέσω αυτού στην ανάγνωση ενός άλλου σημαντικού αριθμού βιβλίων όπου περιγράφονται οι απόψεις μεγάλων μορφών της λογοτεχνίας πάνω στο θέμα των βιβλίων και την περίεργη εκείνη συσσώρευσή τους στις ιδιωτικές τους βιβλιοθήκες! Ο εκδοτικός οίκος ‘Άγρα’ κυκλοφόρησε και έχει στη διάθεσή του αρκετά σημαντικά βιβλία που αναφέρονται στο συγκεκριμένο θέμα.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top