Κι όμως το κουκούτσι έχει ζωή κι ουσίες

Γράφει η Αρετούσα Ιερωνυμάκη // *

✔  Παρουσιάσεις λογοτεχνικών έργων στον «Έντεχνο λόγο» Ηρακλείου

«Μικρά πείσματα», Εύα Μαθιουδάκη,  εκδ. Το Ροδακιό, 2017, σελ. 136

Η Εύα Μαθιουδάκη σπούδασε οικονομικά στην Ελλάδα και το Αμβούργο κι εργάστηκε κάποια χρόνια στο εξωτερικό. Στο Παρίσι, στην Francetelecom, στο Αμβούργο, σε Τράπεζα. Επανερχόμενη στην Ελλάδα εργάζεται στον τραπεζικό τομέα. Το 2014 κυκλοφόρησε πρώτη φορά τη νουβέλα τον Αρίστο, στον Γαβριηλίδη. Πέρυσι δημοσίευε κάθε Παρασκευή στην Popaganda κείμενα με χάρη και με γνώση για την ελληνική χλωρίδα, μια άλλη μεγάλη αγάπη της και στο The Greek Report.

Φέτος το 17, μας έδωσε αυτήν την μικρή συλλογή σε 7 ενότητες με συνολικά 57, τα περισσότερα μικρά και κάποια μεγαλύτερα διηγήματα ’’Τα μικρά πείσματα’’ στο Ροδακιό, με σημείωση μπούσουλα στην αρχή ένα, σαν χαικού, του Σπύρου Γεωργίου.

Το νόημα

του βίου το καθενός

στις λεπτομέρειες.

Η λεπτομέρεια είναι σαν την φωνή της καθαρής αλήθειας στις διάφορες πραγματικότητες. Πίσω απ;o το φαίνεσθαι, το στερεώνουν ή το ανατρέπουν. Ένα νεύμα, μια κουβεντούλα που ξέφυγε η δεν ειπώθηκε, μάρτυρες του παραμέσα, του απομέσα, της αλήθειας. Για να μην πιάσω τον Λακάν και το δρόμο του ασυνείδητου. Ο γραπτός λόγος της Εύας, μάστορας στο ξόμπλι της λεπτομέρειας.

Αρχικά, μου ήρθαν αυθόρμητα δυο προσεγγίσεις. Η καθιερωμένη και η προσωπική, η δική μου, με υπογραμμισμένες τις εκφράσεις που με αγγίζουν, με εκπροσωπούν… όπως ’’ άφησε τον εαυτό της τελευταίο ‘’, ‘’ τα πόδια αρνιόντουσαν να την ακούσουν’’. Κατέληξα στην καθιερωμένη.

1-Στην πρώτη ενότητα με τίτλο «Του δρόμου», σύντομες γραπτές ματιές γυναικείας καθημερινότητας, μέσα στο στρες της εργασιακής πραγματικότητας, των ευθυνών του σπιτίσιου νοικοκυριού, της ασθμαίνουσας θηλυκότητας και παρ’ όλα αυτά, σκέψεις κι εσωτερικοί μονόλογοι ανθρωπιάς. Εσωτερικοί μονόλογοι στο «Χαλί των τσιγγάνων» , «Τις τσιγγάνες» , «τον Κουλουρά», την επιγραφή του Ακάλυπτου, στριμωγμένοι στην τρεχάλα της σύγχρονης μέρας, που βασανίζουν κι έρχονται αντιμέτωποι με τους σαρωτικούς ρυθμούς της και πιέζουν να καταργήσουν το ’’εντός εαυτού’’, τείνοντας να θρέψουν το ‘’εκτός εαυτού‘’ και μόνο.

Εδώ θα προσθέσω μια δική μου παρατήρηση, υπόδειξη βαθιά ευγενικής συμπεριφοράς στον «Αέρα καβαλάρη». ’’Ο επαίτες αναζητούν την ματιά μας. Σκέτος ο οβολός βροντοκοπά ντροπή!’’

2- Και στη δεύτερη ενότητα, «Η κυρία Σαβίδη» συνεχίζει με τον άξονα του εκτός εαυτού, «στο Φουγάρο», ’’πρέπει να βρεί το κέφι της για να το κάμει‘’, ο Μουρακάμι δηλώνει πως άλλοι εξαφανίζονται, άλλοι ξεθωριάζουν σιγά σιγά σε μια ομίχλη κι αυτό που μένει είναι μια έρημος κι ο ήρωας του διηγήματος ζει στην παραζάλη μιας εργασιακής επιτυχίας, που κάποια στιγμή συνειδητοποιεί πως δεν είχε ονειρευτεί, κουβαλώντας ένα κενό και την ανησυχία του πού οδεύει, με μονόλογους αμφιβολίας μονόπρακτους, που δεν φτάνουν στα αυτιά του τρέχοντος αποδέκτη. Στον «Έρωτα επισκέπτη», με αναμνήσεις όμορφες πλην η ζωή τον πήγε αλλού, στο «Βαθύ» , οι αγεφύρωτες προσπάθειες της επικοινωνίας, στην εκδρομή με τους Εγκρεμνούς, για να συνειδητοποιήσουμε πως τελικά ζούμε με ‘’Μπαλώματα”.

3-«Ονειρο η αλήθεια». Κι εδώ ένα γλυκό ‘’μπάλωμα‘’ «στον Πεύκο» κι εδώ περνοδιαβαίνει το κενό… Με νότες απογοήτευσης καθαρής στα «Τζούφια» και στα «Υδραυλικά» , τα νεανικά όνειρα απότομα προσγειωμένα με ‘’το πάω στο γήπεδο, παίζει ο Ατρόμητος’’. Κι εδώ κάποιο χάσμα ανάμεσα στα πρέπει, τους πόθους και τις ανάγκες… με τον πικρόχολο συμβιβασμό , ‘’το θέμα είναι να μην στάζει’’ , λες κι αυτή είναι η αλήθεια απέναντι στο όνειρο.

4- «Τα περασμένα». Αυτή η ενότητα στην δική μου αντίληψη αρχικά δεν ήταν απόλυτα ομοιογενής. Ο γλυκός πατέρας κι οι ενδιαφέρουσες βολτίτσες, το υπέροχο Ψωμί, η μοδίστρα μεροκάματο με το Λαμέ, το υπέροχο Γλυκό, η Παρασύρα (εδώ ζήλεψα γιατί δεν πρόφτασα τους παππούδες μου στο χωριό), και το Φαϊ, παραπέμπουν σε αναμνήσεις απ’ αυτές που σε στερεώνουν. Να πω απλά, σε εποχές κοντά στην φύση, τους παππούδες, την παράδοση, της οποίας τα θεμέλια άρχισαν να απειλούνται απότομα εκεί κάπου στη δεκαετία του 70. Αυτά τα διηγήματα είχαν πνεύμα διαφορετικό από τον κάπως φοβισμένο «πύργο του Άιφελ», ή την σχετικά πρόωρη εμπειρία ανεξαρτητοποίησης στους «Σωφεραίους» ή την κάπως κυνική πραγματικότητα της Αγγέλως στην «Μερσεντέ». Τελικά όμως ενώθηκαν μέσα μου. Ήταν παράλληλες πραγματικότητες κι ήταν θέμα δικό μου, που ήθελα να μείνω με την απόλυτα γλυκιά επίγευση των πρώτων διηγημάτων.

5-«Στο παρά πέντε». Εδώ, σ’ αυτήν την ενότητα, συνταιριάζονται διάφορες πραγματικότητες, κοιταγμένες με ευαισθησία από μέσα… από τις αδιάφορες νοικοκυράδες που μόνο για τα λίγα τους νοιάζονται. «Στις Παντόφλες», ο πρωινός Καφές, που ανάπαυλα δεν έχει, το θέμα της επικοινωνίας κι ως πού μπορεί να πάει στο «Ποιος το ξέρει», η παλιά ανθρώπινη φροντίδα του γονιού στ’ «Ανείπωτα», η ταραχή στο χειρουργείο και τα οικογενειακά στηρίγματα, το φουστάνι κι η ξαφνική ανάμνηση της μαμάς με την ζωηρή κόρη στο «Τσίτια και Πικέ». Πάλι, κάποιος εσωτερικός θυμωμένος μονόλογος στην «Αναπηρική», πατέρας και γιός ομοφυλόφιλος στη «Μεγάλη Μέση», η σκληρή εμπειρία της φτώχιας και του πολέμου στο «Κορν Μπιφ», η απόγνωση της αδικίας στο «Διυλιστήριο» κι ο χρόνος προχωρά, ως την διαταραγμένη πραγματικότητα στο «9/11».

Εύα Μαθιουδάκη

6- Πριμοσεγόντο. Με σταθερή παρέα την φαντασία και την ευαισθησία της, μπαινοβγαίνει στον εαυτό της μα και σε άλλους, κάνει την Κική να μετουσιώσει τους ψιλοζαλισμένους φόβους της παρθενιάς της για τον Ρουμάνο, σε βαφτίσια και σπουδές του εγγονού του. Στο «Ξύπνα μωρό μου κι άκουσε», διηγείται με φυσικότητα μια τρυφερή ιστορία σχολικής εφηβείας, επεξεργάζεται συναισθήματα, τις ενοχές και τις τύψεις του Νίκου απέναντι στην προσβεβλημένη και παραπονεμένη Σβετλάνα. Τολμά στο «σφυρί επί του τύπου των ίλων», καμαρώνει στο «Ήμουνα στη γη βελόνι», την σοφία του παππού, ενώ, με το ’ Σταυρέ μαλαματένιε μου’’, σχολιάζει πικάντικά μα αληθινά τον Ανέστη με την Καιτούλα, στο «Μαστοράκι» και την αλλοπρόσαλλη καθημερινότητα του κ. Δημητρίου στη μικρή των «Ποδαράδων».

7- «Τρείς μετακομίσεις και μια αγάπη». Ένα μπλέιζερ έμεινε να κληροδοτήσει στο γιό του μαζί με την βασική αρχή του ’ φαίνεσθαι’’, λες και μυαλό δεν έβαλε ο κύριος με την κατρακύλα του, όμως κι αυτός σώζει γλύκα ψυχής, όταν αποκοιμιέται χουχουλιαστός με τη γατομάνα και τα γατάκια της. Στο “Ντυμένο σε προσέχουνε”, τολμά την πραγματικότητα της πικρής αλήθειας, σε θέλω για όσο κάτι μου δίνεις, στα “Χαρτοκούτια”. Γλυκιά ψυχή παραδίδει και στο “Τσιγαρόχαρτο”, και στο “Ελα γλυκό μου ταίρι”, ψάχνει το κοριτσάκι μέσα της στην “Πλατεία Βαρνάβα” με ένα ωραίο γλίστρημα στη συνείδηση του εαυτού με κείνη την ανάμνηση, που τρέχει παράλληλα με την τρέχουσα εξωτερική πραγματικότητα. Κάνει με δεξιοτεχνία την ανατροπή στο “Αυτά που μού ‘χε μάθει τα θυμάμαι”, και τελικά στην “Κόγχη”, σώζει την αγάπη και πόσο όμορφος μας φαίνεται ο κόσμος όλος τέτοιες στιγμές.

‘’Εντός εαυτού‘’ συνέχεια η Εύα Μαθιουδάκη, σε σχέση με τις στιγμές των δικών της συναισθημάτων και με τις σκιαγραφήσεις των απέναντι. Μπαίνει βγαίνει στις ψυχές, βασανίζεται, χαίρεται κι εγώ θα της έλεγα ‘’- Μα το ΄΄χαμένο κορίτσι΄΄ είναι εκεί, δίπλα σου, εξ άλλου η γλύκα της ψυχής του τα γράφει όλα αυτά, στην αναζήτηση της δικής του προσωπικής τελειότητας, στο χρώμα του ασβέστη και της ψυχής του.

Στην κριτική του βιβλίου στην εφημερίδα τα Νέα, ο κ.Νιάρχος αναρωτιέται γιατί ‘’πείσματα’’ ο τίτλος . Μ ‘έκανε να το σκεφτώ. Πραγματικά τα πιο προσωπικά διηγήματα αποπνέουν μάλλον παραπονιάρικες υποχωρήσεις ή διαπιστώσεις. Όμως στην δική μου αίσθηση το σύνολο το διατρέχει ένα υπόγειο ρεύμα πείσματος, που λέει: Λερναίες Ύδρες οι πραγματικότητες, όμως, εγώ θα βγάλω την δική μου άκρη!

* H Αρετούσα Ιερωνυμάκη είναι από το Ηράκλειο της Κρήτης. Φοίτησε στην Γαλλική Φιλολογία τους Παν/μιου Αθηνών και παράλληλα στην Σχολή Ξεναγών Ελλάδος. Εργάστηκε σαν ξεναγός στα Γαλλικά, Αγγλικά, Ιταλικά στην Κρήτη για σαράντα χρόνια. Τώρα ασχολείται με την λογοτεχνία και τις ακουαρέλες της άγριας κρητικής χλωρίδας. Ποιήματα και διηγήματά της έχουν δημοσιευθεί σε συλλογές και εφημερίδες. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις κι έχει οργανώσει τρεις ατομικές.