Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Αποδομώντας τον κόσμο
08/11/2017, 12:03 μμ

Αποδομώντας τον κόσμο

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Λουί Αραγκόν, Αντονέν Αρτώ, Ρομπέρ Ντεσνός, Πωλ Ελυάρ, Φιλίπ Σουπώ, Ρενέ Σαρ «Μικρά ανθολογία γαλλικής υπερπραγματικής ποιήσεως», Μετάφραση- ανθολόγηση: Ζ.Δ.Αϊναλής, εκδ. Βακχικόν, 2017, σελ. 142

 

Χαίρομαι πάρα πολύ με ανθολογίες που συμπληρώνουν βιβλιογραφικά κενά και έχουν πραγματικά κάτι να δώσουν στον σύγχρονο απαιτητικό αναγνώστη. Κρατώ λοιπόν ανά χείρας την μικρά ανθολογία γαλλικής υπερπραγματικής ποιήσεως που έχει εκπονήσει ο Ζ.Δ.Αϊναλής (ανθολόγηση και μετάφραση). Είναι πλούσια, κατατοπιστική, συγκεντρώνει πλήθος γαλλόφωνων ποιημάτων της δεκαετίας του 20. Ποιήματα γραμμένα από τους: Λουί Αραγκόν, Αντονέν Αρτώ, Ρομπέρ Ντεσνός, Πωλ Ελυάρ, Φιλίπ Σουπώ, Ρενέ Σαρ.

Οι ποιητές αυτοί, με σουρεαλιστική κατεύθυνση όλοι, έχει ωστόσο  ο καθένας τους την ιδιόλεκτό του που εκκινεί από τον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης και προσέγγισης των πραγμάτων. Μα στο παρόν εγχείρημα ο ανθολόγος τούς καταγράφει στις στιγμές που συνομιλούν μεταξύ τους και παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα: λυρισμό, ορμή, ερμητικότητα, αλλά και κυνισμό στα σημεία.

Στον πρόλογο της έκδοσης ο Αιναλής εξηγεί πώς προέκυψε το βιβλίο, σταδιακά, ξεκινώντας από μεταφράσεις του Paul Eluard για το -blog τότε-Βακχικόν. Εξηγεί επίσης τους λόγους για τους οποίους ο Βreton δεν περιλαμβάνεται στην ανθολογία. Κατανοώντας κανείς αυτούς τους λόγους, καταλαβαίνει και το πνεύμα του μεταφραστή, αλλά και το σκοπό της εργασίας του αυτής.

Ακολουθεί η «Διακήρυξη της 27ης Ιανουαρίου 1925» που δίνει και ορισμό περί του τι είναι ο Υπερπραγματισμός, ποιους αφορά και σε ποιους εν τέλει απευθύνεται. Μεταξύ άλλων διαβάζουμε:

 

[…]

 

2oν Ο ΥΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ δεν είναι μέσο έκφρασης

καινούριο ή ευκολότερο

ούτε βέβαια μια μεταφυσική της λογοτεχνίας

Είναι ένα μέσο ολικής απελευθέρωσης του πνεύματος 

καθώς και οτιδήποτε άλλο του ομοιάζει.

3ον Είμαστε απολύτως αποφασισμένοι να κάνουμε μια Επανάσταση.

[…]

 

Και παρακάτω:

 -o YΠΕΡΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ δεν είναι μια μορφή λογοτεχνική.

Είναι η κραυγή του πνεύματος που επιστρέφει στον εαυτό του αποφασισμένο

να συνθλίψει απελπισμένα τις αλυσίδες του,

εν ανάγκη χτυπώντας τες με υλικότατα σφυριά.

 

[…]

 

Ποιήματα σαρκαστικά, σκληρά, αλλοπρόσαλα πολλές φορές που συνεπάγονται ένα ξέσπασμα του πνεύματος, μια λάμψη που μπορεί να είναι και θανατηφόρα. Ποιήματα που μπορεί να παραληρούν κάποτε ή να σε μεταφέρουν σε κόσμους έξω από το μέτρο ή τη μετριότητα, που σε ενώνουν με το φανταστικό, το εξωπραγματικό ή το παράλογο, φέρνοντάς σε επαφή με μια ανοίκεια πλευρά του κρυμμένου εαυτού σου.

 

 

[…]

 

Ήταν μια χώρα τραυμάτων όπου φύσαγαν αδηφάγοι άνεμοι

Τα δέντρα σπάγανε στο χέρι των ανθρώπων

Τόσο γενική ήτο η αναστάτωσις

Καθώς τα σπίρτα

Βγαίναν από τα σπίτια τους οι άνθρωποι κυνηγημένοι

Πώς μπορείτε να ντυθείτε τα ρούχα της περασμένης

Βγάλτες τα πιάνα σας στα πεζοδρόμια προσμένοντας τη βροχή

Δεν θα ‘ταν μεγάλο θαύμα να πέθαινες μια μέρα σαν κι αυτή

 

[…]

 

[Οι αφετηρίες του φυγά/ Louis Aragon]

 

Οι ποιητές κάνουν στίχους τις Ιδέες  που κατοικούν μέσα στο μυαλό τους. Ορμούν σε έναν κόσμο που είναι εντελώς διαφορετικός απ’ τον δικό μας. Δεν ξέρω πόσο μας αγγίζουν σήμερα όλα αυτά και με τον τρόπο που είναι ειπωμένα. Κι όμως  έχω την αίσθηση ότι το μπορούν, επειδή «είναι στην ποίηση που τείνει ο άνθρωπος» σε κάθε εποχή. Είναι ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς τους κώδικες των μεγάλων αυτών ποιητών, να κάνει μια σπουδή αναφορικά με τον τρόπο που προσπαθούσαν να οργανώσουν τον κόσμο που ζούσαν, να τον ερμηνεύσουν, ή και να τον αντέξουν ακόμα. Συχνά αυτό το πετυχαίνουν με το να τον ακυρώσουν. Φιλτράρουν τον κόσμο εδώ μπορεί να είναι ταυτόσημο του «αποδομούν τον κόσμο» δια της γραφής.

 

Στίχοι αθυρόστομοι πολλάκις αλλά σοφοί, στίχοι που δεν φοβούνται να εκτεθούν, που τους καίνε τα ερωτήματα, που φωτίζουν τα ρήγματα, που μεταστοιχειώνουν την πραγματικότητα σε κάτι έξω από την ίδια, που εκπλήσσουν, που δεν τους απασχολεί η αιωνιότητα, αλλά το σφριγηλό, ρωμαλέο, φλέγον παρόν.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top