Η προσδοκία της επανάληψης

Γράφει η Βαλέρια Σιβούδη // *

Κωνσταντίνος Α. Τριανταφυλλάκης «Μια άλλη ευκαιρία», εκδ. Ιανός, σελ. 400

Θα μπορούσα να συνοψίσω τις σκέψεις και τα συναισθήματά που μου γεννήθηκαν όταν αντίκρισα, μα και διάβασα ολοκληρωμένο πια το έργο «Μια άλλη ευκαιρία» του συντοπίτη μα και φίλου συγγραφέα κ. Τριανταφυλλάκη σε μια μόνο φράση: «Το απόλυτο κοινωνικό, ψυχολογικό αλλά και με ιδιαίτερες αστυνομικές, οικονομικές και πολιτικές αποχρώσεις βιβλίο του 2017».  Κατά την πρώτη λοιπόν επίσημη επαφή μου με το βιβλίο αυτό ένιωσα ιδιαίτερη τιμή κι ευτυχία για δύο συγκεκριμένους λόγους. Αρχικά, πρόκειται για ένα έργο το οποίο αντίκρισα για πρώτη φορά πριν λάβει σάρκα και οστά, το έζησα νεογέννητο, συνδέθηκα στενά μαζί του πολλές ώρες βυθισμένη στην ανάγνωση, συζήτησα και ταξίδεψα με τους ήρωές του σε μια διαδρομή που με οδήγησε να το βλέπω πια μετουσιωμένο στο βιβλίο που κρατούμε στα χέρια μας κι αισθάνομαι σαν μια μητέρα που αφήνει το παιδί της να απλώσει τα δικά του φτερά και το παρακολουθεί περήφανη σε όλη την εξελικτική του πορεία, μέχρι να γίνει ένας σωστός και καλός άνθρωπος. Νιώθω επίσης μεγάλη τιμή, καθώς έχω την ευκαιρία να πω λίγα λόγια για το παρόν έργο, προσθέτοντας το δικό μου λιθαράκι στο διθυραμβικό τούτο εγχείρημα και κάνοντας πράξη τη φράση του Χάινριχ Μπελ: «Όλο το γράψιμο αρχίζει με το να είσαι αναγνώστης». Ως αναγνώστρια λοιπόν είχα διαβάσει και τα δύο προηγούμενα βιβλία του κ. Τριανταφυλλάκη, το «Αλλιώς τα είχαμε σχεδιάσει» το οποίο με είχε προβληματίσει έντονα, τα «Ημερολόγια Χαρμολύπης» στη συνέχεια που με συγκίνησαν βαθιά και ανέμενα με αγωνία το τρίτο του έργο. Μια άλλη ευκαιρία. Το βιβλίο στο οποίο όλα τα προαναφερθέντα συναισθήματα ενώθηκαν άρρηκτα φτάνοντας σε μια κορύφωση, όπως στις αρχαίες τραγωδίες στις οποίες οι θεατές αναζητούν την κάθαρση, τη συναισθηματική εκτόνωση που δεν έρχεται παρά μόνο στο τέλος να ανακουφίσει απαλά τις ψυχές από τα βάσανα που τις ταλανίζουν. Θα μπορούσα κάλλιστα να παρομοιάσω το έργο αυτό με μια αρχαία τραγωδία. Οι ήρωές του, άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, άνθρωποι της διπλανής πόρτας όπως συνηθίζουμε να λέμε δεν διαφέρουν σε τίποτα από το σύγχρονο Έλληνα ο οποίος βιώνει αισθητά την οικονομική κρίση και τον αντίκτυπο που εκείνη είχε στα όνειρα και στις επιθυμίες του. Και ποιος δεν αποκόμισε ή δεν κουβαλά ακόμη κάποια οδυνηρή εμπειρία την οποία προξένησε η κρίση; Αλλά ο κάθε άνθρωπος βιώνει την καταστροφή, την αποτυχία με διαφορετικό τρόπο. Κάποιοι ξεπουλάνε τα υπάρχοντα μιας ζωής, οδηγούνται στο διαζύγιο, άλλοι πάλι προτιμούν την απομόνωση, γυρνούν την πλάτη στο λαμπρό παρελθόν τους και γίνονται άστεγοι. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που βρίσκουν το θάρρος να παλέψουν δίνοντας παράδειγμα δύναμης και θέλησης, ελπίδας πως δεν έχει έρθει ακόμη το τέλος. Όλοι αυτοί οι διαφορετικοί άνθρωποι βρίσκονται μέσα στις σελίδες του βιβλίου, δρουν, μάχονται καθένας να αντιμετωπίσει το φορτίο που το έδωσε η ζωή. Έτσι, βλέπουμε τον Έκτορα και την Πέρσα, ένα τόσο αγαπημένο ζευγάρι να τσακίζεται από τα οικονομικά προβλήματα και να οδηγείται σε διαζύγιο, συναντούμε τον Δημοσθένη Παυλίδη, ένα ιερό τέρας στον τομέα της νευροχειρουργικής ως έναν άστεγο ο οποίος κατέληξε να περνά την καθημερινότητά του σε ένα παλιό στρώμα, παρέα με δύο αδέσποτα σε κάποιο πεζοδρόμιο, ξεχασμένος ακούσια μα κι εκούσια από όλους. Ακόμη, στην ιστορία μας εμφανίζεται κι ο Γιώργος, ένας δικηγόρος που μετά από παρότρυνση της φίλης του αποφασίζει μόνος να τα βάλει με το καθεστώς της αδικίας και να βγει νικητής. Ίσως τώρα θα αναρωτιέστε πώς συνδέονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ τους; Από ένα παρολίγον θανατηφόρο ατύχημα, μια μοιραία συνάντηση και μια καθημερινή, ανιδιοτελή εκδήλωση αγάπης στο συνάνθρωπο που το έχει ανάγκη. Αυτά και μόνο αρκούν για να προκύψει μια σειρά γεγονότων τα οποία θα επηρεάσουν, μα και θα αλλάξουν ριζικά τις ζωές των ηρώων μας, οδηγώντας τους σε ένα παιχνίδι συμπτώσεων, αποκαλύψεων μα και της πολυπόθητης λύτρωσης την οποία αναζητούμε κι εμείς οι αναγνώστες για εκείνους.

Θα πρέπει να τονίσω πως το έργο «Μια άλλη ευκαιρία» είναι πολυεπίπεδο και επιπλέον υπάρχει μια φυσική, διακριτική αλλά και ιδιαιτέρως σημαντική για την έκβαση της ιστορίας παρουσία του συγγραφέα. Υπάρχουν ορισμένα σημεία στα οποία παρακολουθούμε τόσο έντονα τα αδιέξοδα, βιώνουμε τη συναισθηματική φόρτιση της στιγμής, βλέπουμε ανθρώπους να ροκανίζουν τα θεμέλια της δικαιοσύνης σκαρώνοντας ίντριγκες, θυσιάζοντας συνειδήσεις κι ανθρώπινες ζωές στο βωμό του κέρδους και της προσωπικής αναγνώρισης- τόσο που θέλουμε να παρέμβουμε, να θέσουμε ένα τέλος στο διαρκές αυτό μαρτύριο, να σηκώσουμε τους ήρωες από την πτώση τους. Και τότε ο κ. Τριανταφυλλάκης τοποθετεί τον από μηχανής Θεό (δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι είναι ένας, καθώς προσωπικά μέτρησα περισσότερους, με ανθρώπινη και όχι μορφή), τον λυτρωτή που σπάει τα δεσμά, ενώνει τα κομμάτια του παζλ και χαρίζει τη δικαίωση. Το τέλος είναι πάντα αισιόδοξο, επέρχεται η κάθαρση όπως προείπα και όλοι αποκτούν «μια άλλη ευκαιρία» στη ζωή.

Η Βαλέρια Σιβούδη με τον συγγραφέα Κωνσταντίνο Τριανταφυλλάκη

Οφείλω επίσης να αναγνωρίσω δύο ζητήματα τα οποία μου κίνησαν περισσότερο το ενδιαφέρον στο βιβλίο αυτό. Το πρώτο είναι ότι δε δίνεται έμφαση αποκλειστικά στη δράση των κεντρικών ηρώων, αλλά ορισμένα βασικά γεγονότα που τους συμβαίνουν είναι απόρροια αποφάσεων και ενεργειών των δευτεραγωνιστών όπως ονομάζονται. Είναι οι αφανείς ήρωες που πάντα ξεχωρίζω στα έργα, εκείνοι που πέρα από τη λάμψη της αναγνώρισής τους επηρεάζουν την κρίση των ηρώων και κατ’ επέκταση την πλοκή της ιστορίας. Ας σκεφτούμε τι θα γινόταν ο Παυλίδης εάν δεν υπήρχε η Ελένη; Πώς θα έληγε το δικαστήριο εάν δε βρισκόταν εκεί η Χρύσα που μόνη υπερασπίστηκε έναν άνθρωπο ο οποίος για όλους έμελε να καταλήξει στη φυλακή; Κι ακόμη ας μην ξεχνούμε και την αυτοθυσία του Μπόρις που χάρισε τη ζωή σε κάποιον σώζοντάς τον από ένα βέβαιο δυστύχημα. Κι όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο του βιβλίου «Φύλακας Άγγελος»: Στην Οδύσσεια μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν οι αφανείς ήρωές της, οι αντι-ήρωες. Αυτούς που η Ιστορία πέταξε στη λήθη και ουδείς ασχολήθηκε μαζί τους. Και καθώς αναφέρθηκα στην Οδύσσεια, κάτι που επίσης μου κέντρισε το ενδιαφέρον είναι πως στο παρόν έργο ο κ. Τριανταφυλλάκης κατορθώνει να συνενώσει τόσο αριστοτεχνικά έναν «ομηρικό» χείμαρρο αναφορών τόσο από την Ιλιάδα όσο και από την Οδύσσεια, πλάθοντας περιγραφές που ξεχειλίζουν ιστορία και εικόνες στις οποίες βλέπεις ζωντανά μπροστά στα μάτια σου τον Αχιλλέα την ώρα της μάχης, τον Οδυσσέα καραβοτσακισμένο να ψάχνει εναγωνίως τρόπο να φτάσει στην Ιθάκη κι όλα αυτά τα στοιχεία να ενσωματώνονται με τέτοιο τρόπο που θα πίστευα ότι αν δεν υπήρχαν το έργο θα φάνταζε ημιτελές. Όμως στο βιβλίο «Μια άλλη ευκαιρία» δε συναντάμε μόνο ιστορικά στοιχεία αλλά και αστυνομικά. Η πλοκή καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου, συνωμοσιών, ένοχων μυστικών που πρέπει να αποκαλυφθούν για να εντοπιστούν οι ένοχοι. Φυσικά, δεν μπορώ να παραλείψω τους κοινωνικούς προβληματισμούς και τα φιλοσοφικά-ψυχολογικά ερωτήματα για την ανθρώπινη ζωή και φύση με τα οποία είναι διανθισμένο όλο το έργο. Και κάπως έτσι θα επιθυμούσα να κλείσω την κριτική μου, με μια φράση που με επηρέασε αισθητά και προβάλλει την έντονη μα ρεαλιστική ματαιότητα και φθορά της ανθρώπινης υπόστασης: «Ήταν κάποτε καιρός που, με την αλαζονεία της νιότης, θεωρούσες τον εαυτό σου άτρωτο και τον χρόνο που είχες μπροστά σου απεριόριστο. Εραστής της αιωνιότητας. Θα τα προλάβαινες όλα, νόμιζες. Ύστερα, αδειάζει μια θέση, ένα κενό που δεν αναπληρώνεται. Ένα αμετακίνητο στήριγμά σου δεν είναι πια εδώ. Αναχώρησε. Διάχυτη παντού η απουσία κι εσύ αδύναμη. Τελικά μια στιγμή είναι η αιωνιότητά σου. Και εύθραυστη, σαν μια πεταλούδα. Σαν το ουράνιο τόξο, εφήμερη. Ίσα που να προλάβεις να το χαρείς κι εξαφανίζεται. Και μένεις με την προσδοκία της επανάληψης. Ίσως τελικά μόνο αυτό να έχει αξία: η προσδοκία της επανάληψης».

Αλλά επειδή δε θα ήθελα να ολοκληρώσω περισσότερο προβληματίζοντάς σας παρά δημιουργώντας αισιοδοξία, θα χρησιμοποιήσω ως κατακλείδα φράση εκείνη που μου ήρθε στο μυαλό μόλις διάβασα τον τίτλο του έργου. Είναι από το « Καθαρό Πρόσωπο» του Μενέλαου Λουντέμη κι έχει ως εξής:

Υπομονή. Δεν τελείωσαν όλα.

Σε αυτή τη ζωή δεν τελειώνουν όλα

Ούτε σε μια μέρα

Ούτε σε μια ζωή.

Στην άκρη της νύχτας

-για σε το λέω απελπισμένε-

Στην άκρη της νύχτας

Πάνω σε κάποιο κλαρί

Κρέμεται μια ελπίδα.

* Η Βαλέρια Σιβούδη γεννήθηκε το 1997 στην Αλεξανδρούπολη και κατάγεται από το Διδυμότειχο Έβρου. Είναι φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), ενώ παράλληλα δραστηριοποιείται με τη συγγραφή  ποιημάτων, άρθρων και κριτικών. Ακόμη, συμμετέχει σε διεπιστημονικές ημερίδες με θέματα που σχετίζονται με τον κλάδο της Ψυχολογίας , καθώς και σε εθελοντικές δράσεις με στόχο το κοινό καλό. Μελετά την ελληνική ποίηση με ιδιαίτερη προτίμηση στην ποίηση του Σεφέρη και του Ελύτη, όπως και την ξένη λογοτεχνία. Είναι μέλος σε λέσχες φιλαναγνωσίας και συχνά μοιράζεται κοινωνικούς προβληματισμούς με σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς του αιώνα μας όπως η Ε. Χωρεάνθη, Μ. Κοντολέων, Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου. Κυρίαρχος στόχος της ίδιας ως φοιτήτριας και μετέπειτα ως Ψυχολόγου, μα και του έργου της είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να απαλλαγούν από τα δεινά της σύγχρονης πραγματικότητας  βοηθώντας να βρουν την ψυχική τους ισορροπία και γαλήνη.