Μερσώ και Χαρούν: Βίοι παράλληλοι με χρονική απόσταση είκοσι χρόνων, παραιτημένοι από κάθε υπόσχεση ευτυχίας.
Γράφει η Τζένη Μανάκη //
Καμέλ Νταούντ “Μερσώ, ο άλλος ξένος”, Εκδόσεις Πατάκη (Βραβείο Gongourt 2015 πρώτου μυθιστορήματος)
Ο υποφώσκων σεβασμός του Καμέλ Νταούντ, συγγραφέα του ‘‘Μερσώ, ο άλλος ξένος”, στον μεγάλο Νομπελίστα, πιστοποιεί ότι δεν ήταν μέσα στις προθέσεις του να αντιπαραβάλει το έργο του με το εμβληματικό αριστούργημα του Καμύ. Επιχειρεί απλά μία εξέταση κατ΄ αντιπαράσταση ( Contre – enquête ) ανάμεσα σε δύο δολοφόνους άλλης θρησκείας και άλλης γλώσσας, στη σκιά πολλών θανάτων.
Ο ήρωάς του, αδελφός του ανώνυμου Άραβα που δολοφονήθηκε από τον Μερσώ, στις 2.00 η ώρα το μεσημέρι κάτω από τον ανελέητο ΄Ηλιο του Ιουλίου του 1942, ίσως και εξαιτίας του, ”à cause du soleil”, διάγει μετά μία εικοσαετία, βίο παράλληλο μ΄ εκείνον του ήρωα του Καμύ. Δύο αλλόφυλοι υπαλληλίσκοι παραιτημένοι από κάθε υπόσχεση ευτυχίας.
Σε αντίθεση με την παγερή αδιαφορία του Μερσώ, ο Χαρούν ήρωας του Νταούντ, συγκλονίζεται και συγκλονίζει με το μέγεθος του θυμού, το πάθος για αποκατάσταση της αδικίας για την ανωνυμία του θύματος – αδελφού, της δίψας για προσωπική εκδίκηση, αλλά και εκδίκηση ενός λαού απέναντι στον κατακτητή. Απογοητεύεται από τον εκμηδενισμό της εκδίκησης του στη συνέχεια μετά τον φόνο που διέπραξε σε ” λάθος ημερομηνία”, αλλά και τον θάνατο των ”βεβαιοτήτων” που δεν κατόρθωσε ν΄ αποκτήσει ποτέ.
«Σκέψου το λίγο, είναι ένα από τα πλέον διαβασμένα βιβλία στον κόσμο, ο αδελφός μου θα μπορούσε να ’χε γίνει διάσημος, αν ο συγγραφέας του είχε καταδεχτεί μονάχα να του δώσει ένα όνομα… ”
”Είδα τον ενθουσιασμό της Ανεξαρτησίας να ξεφουσκώνει, είδα τις ψευδαισθήσεις να ναυαγούν»
Η αντιστροφή της πλέον εμβληματικής πρώτης πρότασης στην ιστορία της λογοτεχνίας ήταν εκτός από εύρημα και ένα μεγάλο ρίσκο. Ο Νταούντ απέδειξε ότι μπορεί να το υποστηρίξει.
” Σήμερα η μαμά ζει ακόμη” .
Εκείνο το ”ακόμη ” εμπερικλείει ένα συναίσθημα ανοχής έστω, σε αντίθεση με την παγωμένη αδιαφορία του ” Σήμερα πέθανε η μαμά. Μπορεί και χθες, δεν ξέρω.”
Ο Χαρούν μέσα σ΄ ένα μπαρ υπό την επήρεια του αλκοόλ εβδομήντα χρόνια μετά τον θάνατο του αδελφού του, ξετυλίγει την ιστορία του σαν μία άλλη εκδοχή της αλήθειας, απευθυνόμενος άλλοτε στον ίδιο τον Καμύ, άλλοτε στον Μερσώ, άλλοτε σ΄ έναν κωφάλαλο σερβιτόρο που του έδωσε το όνομα του αδελφού του κι άλλοτε σ΄ ένα ανώνυμο φάντασμα – ίσως το άλλο του ”εγώ”.
Ο Χαρούν δίνει, επιτέλους, όνομα στον δολοφονηθέντα ΄Αραβα.: Μούσσα, ο αδελφός ήρωας, σύμβολο όλων των καταφρονημένων ανώνυμων Αράβων από τους καταπατητές του τόπου του.
Ο Χαρούν αφηγείται την απελπισμένη του προσπάθεια ν΄ αποκτήσει την αυτονομία του να ξεφύγει από ένα αδιάλειπτο πένθος στο οποίο τον βύθισε η συμπεριφορά της μητέρας του μετά το φονικό του αδελφού του, να βγει επιτέλους από την μήτρα της, ν΄ αναπνεύσει αυτόνομα από την εμμονή της να τον ταυτίζει με τον δολοφονημένο γιο της, να του αφαιρεί κάθε τι προσωπικό να τον ωθεί στον φόνο για να εκδικηθεί την απώλεια του άλλου παιδιού της, να του απαγορεύει επί της ουσίας τον έρωτα μέσα από ένα λανθάνον οιδιπόδειο αίσθημα.
“Μεριέμ. Ως εκείνη τη στιγμή ποτέ δεν είχα δει γυναίκα ως μια από τις δυνατότητες της ζωής. ΄Ημουν απορροφημένος από την προσπάθειά μου να βγω από την κοιλιά της μαμάς, από τους νεκρούς που έπρεπε να θάψω κι από τους λιποτάκτες που έπρεπε να σκοτώσω”.
Ο αγώνας επιβίωσης από τον μαινόμενο πόλεμο για απελευθέρωση σε δεύτερο πλάνο για τον αντιήρωα του Νταούντ. Κυριαρχεί αυτός της διεκδίκησης του δικαίου ”των ισορροπιών”. Ακολουθεί η διάψευση των ιδεωδών της απελευθέρωσης, ο φόνος του Γάλλου Ζοζέφ, σε λάθος χρόνο, κάτω από την ψυχολογική βία μιας μητέρας, με μόνο μάρτυρα μια λεμονιά, μέσα στο πυκνό σκοτάδι της νύχτας, αντίπαλο δέος του ανελέητου ΄ Ηλιου της αντίστοιχης ώρας του μεσημεριού.
Ιδιαίτερα συγκλονιστικές οι σελίδες που εξιστορεί το ” δικό του” έγκλημα σε βάρος του Γάλλου και μετά απ΄αυτό.
” … κι ενώ η νύχτα λοιπόν άρχιζε ν΄ αποσύρει την ασάφειά της και να ξαναδίνει σχήμα στα πράγματα, το κορμί μου μπόρεσε επιτέλους να καταλάβει πως είχε έρθει η στιγμή του τέλους αυτής της ιστορίας. Ανατρίχιασα με μία απόλαυση σχεδόν ζωώδη. Ξαπλωμένος κατάχαμα στην αυλή , έφτιαξα μια δική μου νύχτα, πιο πυκνή, κλείνοντας τα μάτια. Κι όταν τα ξανάνοιξα, είδα, θυμάμαι, ακόμη πιο πολλά αστέρια στον ουρανό και κατάλαβα πως ήμουν παγιδευμένος σ΄ ένα πιο μεγάλο όνειρο, σε μια άρνηση πιο πελώρια, αυτή μιας άλλης ύπαρξης που έκλεινε πάντα τα μάτια της και που δεν ήθελε να βλέπει τίποτα, όπως κι εγώ. ”
Μέσα από την αφήγηση του ήρωά του, ο Νταούντ διατυπώνει την αγάπη του για την γαλλική γλώσσα, ξεδιπλώνει τις φιλοσοφικές του σκέψεις για τον θάνατο, την θρησκεία, την έννοια της πατρίδας , της ελευθερίας. Αμφισβητεί την ύπαρξη ουσιαστικής ελευθερίας, ”contre- enquête ” άλλοτε με τον ” Ξένο” του Καμύ και άλλοτε με το Κοράνι. ( Χαρούν – Ααρών, Μούσσα – Μωυσής, ” ο πατέρας μας (Θεός) είχε εξαφανιστεί εδώ κι αιώνες ”, Μεριέμ – Μαρία ), απολογητικά:
” για να μεγαλώσω το βάθος του ίδιου του προσωπικού μου αινίγματος ”.
” Για μένα η θρησκεία είναι ένα μαζικό μέσο μεταφοράς που δε χρησιμοποιώ. Μου αρέσει να πηγαίνω προς αυτό τον Θεό με τα πόδια αν χρειαστεί, αλλά όχι με οργανωμένο ταξίδι.”
Kamel Daoud
” Στο μέλλον ο Ξένος του Καμύ και ο Μερσώ,ο άλλος ξένος του Νταούντ θα διαβάζονται δίπλα-δίπλα ” – Le Monde des livres ”, άποψη που ίσως βρει ελάχιστους μόνο διαφωνούντες.
Ο Χαρούν είναι ο αδελφός του ΄Αραβα που δολοφονήθηκε από τον Μερσώ, τον κεντρικό ήρωα του πιο εμβληματικού μυθιστορήματος του 20ου αιώνα , του ”Ξένου” του Αλμπέρ Καμύ.
Εβδομήντα χρόνια μετά τα γεγονότα, ο Χαρούν, που από παιδί έζησε στη σκιά του εκλιπόντος και με την ανάμνησή του, εξακολουθεί να μην αποδέχεται το ότι ο αδελφός του παραμένει στην ανωνυμία: προσπαθεί λοιπόν να ξαναδώσει ένα όνομα και μια ιστορία στον Μούσσα, ο οποίος έτυχε να χάσει τη ζωή του σε μια παραλία που ο ήλιος χτυπούσε ανελέητα.
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποίηση: “Mη μ’ αφήσεις ποτέ” & “Ένας Ανδρέας”
Γράφει η Βασιλική Χριστούλη // * Μη μ’ αφήσεις ποτέ Ψαύοντας κάθε που ανασαίνω απ’ τα βάσανα στα βαθιά της ψυχής μου, σε βρίσκω πάντα συνοφρυωμένο που σε ξέχασα πρόθυμο όμως να μου παραβγείς
Περισσότερα -
H βαριά σκιά του παρελθόντος
Γράφει ο Μάνος Κοντολέων // Βερένα Κέσλερ: «Τα φαντάσματα του Ντεμίν», Μετάφραση: Δέσποινα Κλεομβρότου, Εκδόσεις Καστανιώτη Τον Μάιο 1945, αμέσως μετά την πτώση του Βερολίνου και την ολοκληρωτική κατάρρευση του Γ’ Ράιχ, στην πόλη Ντέμιν στο γερμανικό κρατίδιο
Περισσότερα -
☆ Η σουρεαλιστική «Μήδεια» του Μποστ, από το Εθνικό Θέατρο, στο 65ο Φεστιβάλ Φιλίππων
Γράφει ο Παύλος Λεμοντζής // Πρόλογος Πριν από την κανονική παράσταση, η οποία καθυστέρησε ένα τέταρτο να ξεκινήσει, μετείχαμε οι θεατές σε μια άλλη, έκτακτη, που έλαβε χώρα στο κοίλο του αρχαίου θέατρου Φιλίππων, όταν μια ηθοποιός του Εθνικού διάβασε
Περισσότερα -
Η οσφρητική μνήμη: Σκέψεις πάνω στον «Οσφρηστή» του Λεωνίδα Βουρδονικόλα.
Γράφει η Ζωή Μαντά // * «Τίποτα δε ζωντανεύει τόσο απόλυτα το παρελθόν, όσο η μυρωδιά που κάποτε συνδεόταν μ’ αυτό» Vladimir Nabokov. Η μυρωδιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την μνήμη, την απόλαυση, την ερωτική επιθυμία. Ο
Περισσότερα -
“Μικρός Ήρωας” – Διήγημα της Μαρίας Σκιαδαρέση
Βρέθηκε μπόσικος και πέταξε την μπαρούφα. Μετάνιωσε αμέσως μα ήτανε αργά. Αν μαθευόταν, ποια η θέση του ανάμεσα στους φίλους; Τελευταία μέρα εξετάσεων, Χημεία. Έγραψε άριστα. Πού θα πάτε διακοπές; Ο Αλέξης ρώτησε, πάντα αυτός ανοίγει την κουβέντα,
Περισσότερα -
Ένας φιλόσοφος που νιώθει: Βάσλαβ Ναζίνσκι – Α΄Τετράδιο
Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος // * Δεν θέλησε τίποτε έξω απ’ την αγάπη του θεού. Τον θαυμασμό των ανθρώπων τον κέρδισε η φυσική του παρουσία που λάμβανε μέτρα ποιητικά στη σκηνή. Ο χορευτής του αιώνα, ο παράφρων, ο
Περισσότερα -
Διήγημα fractal: “Ένα επεισόδιο των αραβοβυζαντινών σχέσεων”
Γράφει ο Ηλίας Ποταμιανός // * Ο σιδερένιος θώρακας άστραφτε πάνω στο μεγαλόσωμο κορμί. Πόσο εντυπωσιακός ήταν ο πολεμιστής, ένας νέος, γεροδεμένος άνδρας, καθώς ντυνόταν την εξάρτυσή του, φορούσε το κράνος του, έπαιρνε την ασπίδα του, ζωνόταν
Περισσότερα
