Fractal

Γκρίζο Βλέμμα: Για το Μεσογειακό Noir (ΙI)

Γράφει ο Πάνος Ιωαννίδης //

 

Διαβάστε το πρώτο μέρος: Για το Μεσογειακό Noir (Ι) >>

 

spain-barcelona_1

 

Τα είδη στα οποία μπορεί να διακριθεί η noir λογοτεχνία ως σύνολο είμαι αμέτρητα. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν το αγγλοσαξονικό noir, το αμερικάνικο hard boiled, το δικαστικό θρίλερ, το σκανδιναβικό noir, το κατασκοπευτικό μυθιστόρημα (υπό μια ευρύτερη οπτική) και φυσικά το μεσογειακό noir. Τι είναι αυτό που κάνει το τελευταίο να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα;

Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο διαφοροποίησης, έγκειται στο ότι το μεσογειακό noir διαβάζεται κατά κόρον από αναγνώστες, που δεν εντάσσονται στο στενό κοινό της αστυνομικής λογοτεχνίας. Το δεδομένο αυτό, έχοντας μετατραπεί σε γεγονός στη διάρκεια των χρόνων, δεικνύει υπόρρητα τον κοινωνικό χαρακτήρα του είδους. Αναλυτικότερα, το είδος παρέχει αναγνωστική απόλαυση που ξεφεύγει από τα πλαίσια του whodunit αφηγήματος, καθότι εδραιώνεται στα πεδία όπου κρύβονται τα πολυδιάστατα αίτια ενός εγκλήματος. Καθώς η ανάγνωση προχωρά, τα πλοκάμια της αφήγησης ξεκολλάνε από το μυστήριο και απλώνονται προς την κοινωνία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να δει τον εαυτό του και καταστάσεις τις οποίες έχει ζήσει, και όχι να περιοριστεί σε ένα καλοστημένο αλγεβρικό έγκλημα.

Όπως υποστηρίχθηκε και στο προηγούμενο κείμενο για το είδος, πρωταγωνιστής είναι ο χώρος και όχι οι άνθρωποι. Πρόκειται για ένα διαλεκτικό εύρημα, το οποίο έχει επιτρέψει σε πάμπολλους συγγραφείς, να εισέλθουν σε πεδία έρευνας που δεν είχαν μέχρι πρότινος λειτουργήσει ως μυθοπλαστικές πρώτες ύλες. Η ιδιαίτερη ταυτότητα των μεσογειακών πόλεων καθορίζει συχνά την τελική έκβαση της ιστορίας.

Έπειτα εκτός από τον χώρο, στο μεσογειακό noir καίριο ρόλο διαδραματίζει ο χρόνος. Το ρολόι του συγγραφέα έχει για δείκτες τις λέξεις του. Όταν αυτός γράφει το τικ τακ ακονίζει τις ιστορίες του. Ο λεπτοδείκτης δείχνει το περιεχόμενο, ο ωροδείκτης τις μορφές. Στην περίπτωση του μεσογειακού noir ο ωροδείκτης δεν αντανακλά κάτι περισσότερο από τον γραμμικό ιστορικό χρόνο, ενώ ο λεπτοδείκτης συνταράσσει με τη διακύμανση των προσωπικών βιωμάτων των ηρώων.

Εν κατακλείδι, μπορεί να υποστηριχθεί ότι το μεσογειακό noir λειτούργησε ως μια στέρεη αφηγηματική γέφυρα ανάμεσα στην παραδοσιακή αστυνομική λογοτεχνία και στο νεωτερικό μυθιστόρημα. Όσο τα δύο αυτά είδη εξαντλούσαν τα όρια τους, το μεσογειακό noir κάλυπτε το κενό πραγματοποιώντας ένα εντυπωσιακό αισθητικό άλμα. Η συνέχιση της αποδοχής του από το κοινό είναι ίσως το καλύτερο πιστοποιητικό της πολυδιάστατης καλλιτεχνικής αξίας του.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top