Γκρίζο Βλέμμα: Για το Μεσογειακό Noir (Ι)
Γράφει ο Πάνος Ιωαννίδης //
Η κυρίαρχη εικόνα που συναντά το πνεύμα μου όταν λογίζομαι για το αγαπημένο μου λογοτεχνικό είδος, είναι μια πόλη σχετικά μεγάλη σε πληθυσμό και έκταση, με ετερογενή πληθυσμό που να βρέχεται από θάλασσα. Μια πόλη αρκετά αστικοποιημένη, με βιομηχανία που έχει αρχίσει για τον ένα ή τον άλλο λόγο να παρακμάζει, με ανεπτυγμένη εναλλακτική σκηνή και συνάμα με εμφατική παρουσία στην ιστορία της χώρα της. Μια πόλη γέννημα θρέμμα του μεγάλου χωνευτηριού λαών και πολιτισμών που λέγεται Μεσόγειος: Βαρκελώνη, Μασσαλία, Αλγέρι, Βιγκάτα, Θεσσαλονίκη, Ιστανμπούλ, Τελ Αβίβ, Αλεξάνδρεια και ο κατάλογος δεν έχει τέλος.
Το μεσογειακό noir είναι ίσως το πλέον ξεχωριστό είδος της noir λογοτεχνίας, καθώς είναι άρρηκτα δεμένο με τον τόπο και κατά επέκταση με τον χώρο όπου διαδραματίζεται η ιστορία. Συνεκτικός αρμός ανάμεσα στις ιστορίες και στις πόλεις σε αυτή την περίπτωση είναι η γλώσσα. Οι ρέουσες μεσογειακές γλώσσες καθορίζουν όχι μόνο την αισθητική του μεσογειακού noir αλλά συχνά και την έκβαση της ιστορίας που αναπτύσσεται στο φαντασιακό του συγγραφέα και του αναγνωστικού κοινού. Ως επέκταση αυτού, αναδεικνύεται η μοναδική σχέση του είδους με τα τοπικά πολιτιστικά στοιχεία, είτε πρόκειται για τη γαστρονομία, είτε τον ρόλο της θρησκείας και της οικογένειας στο κοινωνικοοικονομικό παίγνιο, είτε ακόμη για την επίδραση του υπόκοσμου στη διαμόρφωση της πολιτικής. Το μεσογειακό noir περικλείει την ιστορία που αφηγείται ως μοναδικό τοπικό στοιχείο· αυτό που ο Θόδωρος Αγγελόπουλος αποκαλούσε «δικό μας πράγμα».
Η γλώσσα είναι επίσης ένα στοιχείο διαμόρφωσης του ήρωα, είτε πρόκειται για αστυνομικό, είτε για ντετέκτιβ. Η ταυτότητα του είναι ένα μίγμα σύνθεσης της τοπικής-συνήθως ταραχώδους ιστορίας με την ανάγκη για αποστασιοποίηση καθώς και της υπόρρητης μα επίμονης πίστης σε ξεχασμένα από τη μάζα ιδανικά. Στο επίκεντρο της ταυτότητας του βρίσκονται η οικογένεια είτε ως μόνιμη συνθήκη διαβίωσης, είτε ως μια πικρή υπαρξιακή ματαίωση καθώς και η αναζήτηση του έρωτα, συχνά ως μετάθεση ουτοπίας.
Όλα αυτά και άλλα τόσα κάνουν τον ήρωα του μεσογειακού noir να είναι μέρος του συνόλου και ταυτόχρονα να βρίσκεται εκτός των πεδίων ορισμού του. Σαν διαλεκτική σύνθεση με αμφίβολο το αποτέλεσμα. Σαν γλωσσικό παιχνίδι με πρωτοποριακή υπόσταση.
Το μεσογειακό noir αποδεικνύει, ότι το έγκλημα είναι ζήτημα κυρίως περιβαλλοντικών δεδομένων, δηλαδή κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστικών και οικονομικών συνθηκών. Αυτή η συμβολή του μεσογειακού noir καθόρισε το είδος στο σύνολο του διότι το πρόσδεσε στο άρμα του ιστορικού και του κοινωνικού μυθιστορήματος. Ως πρωτοπόρους αυτής της κίνησης μπορούμε συνοπτικά να αναγνωρίσουμε τους εξής: Manuel Vazquez Montalban, Jean-Claude Izzo, Andrea Camilleri, Πέτρο Μάρκαρη, Ahmet Umit, Yasmina Khandra, παίρνοντας το ρίσκο να ξεχάσουμε αρκετούς. Ο πλουραλισμός του είδους μας ωθεί να αφιερώσουμε μπόλικο ακόμη μελάνι για να το κατανοήσουμε.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
Η Σοφία Γκλιάτη Χασιώτη αποχαιρετά τον Δημήτρη Φύσσα
16/04/2024, 9:17 μμ -
✔ Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία
16/04/2024, 9:16 μμ -
Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Μυστήρια στο νησί Πίτσι Πίτσου
16/04/2024, 9:16 μμ -
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Το Άσμα Ασμάτων ως “Μίμησις πράξεως”
Γράφει η Ευαγγελία Πετρουγάκη // * ✔ Παρουσιάσεις λογοτεχνικών έργων στον «Έντεχνο λόγο» Ηρακλείου Αντώνης Σανουδάκης – Σανούδος «Άσμα Ασμάτων: δραματουργική μεταγραφή και μετάφραση», εκδ. ιδιωτική, σελ. 64 Tο «Άσμα ασμάτων», το τραγούδι των τραγουδιών, που αποδίδεται στον
Περισσότερα -
✔ Ευτυχία Γιαννάκη: «Η ζωή τρυπώνει με κάθε τρόπο στις αφηγήσεις μας»
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα // «Οι τόποι στις ιστορίες μου είναι ένας επιπλέον χαρακτήρας. Και στη δική μου λογική ο χαρακτήρας είναι που γεννάει την πλοκή και όλα τα υπόλοιπα δομικά στοιχεία της αφήγησης. Λέω συχνά ότι οι ιστορίες
Περισσότερα -
Ανερμήνευτη παράσταση
Γράφει ο Στέργιος Πουρνάρας // * Διονύσης Στεργιούλας, “Το παράδοξο του ζην”, εκδ. Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2021 Ο Διονύσης Στεργιούλας, με καταγωγή από τα Γρεβενά, ζει και εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Ήδη από τα μαθητικά του
Περισσότερα -
Διήγημα: “Βραδινή πορεία”
Γράφει η Αντωνία Απέργη // * Βραδινή πορεία Άρχισα να περπατώ. Δεν ήξερα για πού. Μ’ άρεσε να τραβώ κατά τη θάλασσα και να ’χει φεγγάρι. Πονούσα λίγο. Με στένευαν τα παπούτσια μου. Δεν
Περισσότερα -
Αναζητώντας το ύψιστο αγαθό
Γράφει ο Παναγιώτης Τσιαμούρας // * Κικέρων, «Τα όρια του αγαθού και του κακού» (De finibus bonorum et malorum), μετάφραση: Γιώργος Καραμανώλης & Ειρήνη Μητούση, εισαγωγή-επιμέλεια-σχόλια: Γιώργος Καραμανώλης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2021, σ. 400. Τα όρια του
Περισσότερα -
«Η συμφιλίωση με τον γενέθλιο τόπο, το Γιαννακοχώρι Ημαθίας, και τελικά, η αγάπη προς αυτόν»
Γράφει ο Σίμος Ανδρονίδης // Ηλίας Τσέχος «Τα Ηλικιωμένα Ανήλικα», εκδ. Φεγγίτης Η ποιητική συλλογή με τον παράδοξο τίτλο ‘Τα Ηλικιωμένα Ανήλικα’, είναι η 13η ποιητική συλλογή του Ημαθιώτη ποιητή, Ηλία Τσέχου και κυκλοφόρησε από τις
Περισσότερα -
Εσύ αγαπητό RNA και mRNA…
Του Νίκου Τσούλια // Εκπληκτικό το ταξίδι της ζωής στον πλανήτη μας – ταξίδι όμορφο, γοητευτικό, ένα θαύμα, το θαύμα των θαυμάτων. Ξεκίνησε από κάποια ταπεινά χημικά μόρια και έφτασε να δημιουργήσει έναν απέραντο πλούτο οργανισμών, άγνωστων
Περισσότερα
