Mechanimal: Ένστικτα στο μάξιμουμ

Συνέντευξη στον Γιάννη Παναγόπουλο //

Φωτογραφίες  Bill Georgoussis

Θα μπορούσε να λάμπει ως τοτέμ του γκόθ κόλπου που έζησε η Αθήνα τρείς δεκαετίες πριν. Όταν πανκ – ροκ μπάντες ανέβαιναν σε σκηνές κλαμπ και ξερνούσαν τέχνη μέσα από ξεκούρδιστες κιθάρες. Το συνοικιακό ρισπέκτ με ημερομηνία λήξης δεν ήταν ποτέ ζητούμενο για τον Γιάννη Παπαϊωάννου. Η τελευταία μπάντα «Mechanimal» του Έλληνα μουσικού παραγωγού είναι ότι πιο καυτό κυκλοφορεί ανάμεσα μας  τα τελευταία δύο χρόνια. Από τα εντελώς άγουρα χρόνια των Rehearsed Dreams  – γκρουπ, που δημιούργησε στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 και αναρτήθηκε ως φετίχ για την γκόθ κουλτούρα της Αθήνας – έως τις ηχητικές ακουαρέλες που κυκλοφόρησε, σόλο,  με ψευδώνυμα όπως Raw και ΙΟΝ, αυτός ο Αθηναίος κατάφερε να σκηνοθετήσει ότι πιο ηχητικά οργισμένο βολτάρει στην πόλη του. Άκου το.

– Ποια ανάγκη γέννησε τους Mechanimal;

Πάντα ένιωθα, και συνεχίζω να νιώθω, μια περίεργη έλξη για κάθε νέο είδος έκφρασης, είτε πρόκειται για νέες γλώσσες επικοινωνίας, είτε για σημεία των καιρών, κώδικες ή τρόπους για να παρατηρώ την πραγματικότητα. Στην μουσική, όπως και στην Τέχνη γενικότερα, με ενδιέφεραν το ίδιο οι συντηρητικές «πολιτιστικές» εκφράσεις της, όσο και κάθε νέα επαναστατική ιδέα που μπορεί να γεννιόταν μέσα στην ιστορία της. Και νομίζω ότι η διαφορά μεταξύ των δύο μερών, του συντηρητικού και του επαναστατικού, είναι σχετική. Κάπως έτσι αντιμετωπίζω και την μουσική που δημιουργώ. Υπήρχαν, λοιπόν, στα συρτάρια μου κάποια κομμάτια, που σαν χαλασμένα τραγούδια ζητούσαν από εμένα περισσότερη προσοχή (πιθανόν και φροντίδα), πέρα από τον αυστηρά ηλεκτρονικό φορμαλισμό του ΙΟΝ. Τραγούδια που δεν ακολουθούσαν την ποπ φόρμα, αλλά είχαν ιστορίες να πουν από τη σύγχρονη Αθήνα. H συνεργασία ΙON και Freddie (Faulkenberry) στο Low Land μου έδωσε την ιδέα να ασχοληθώ περισσότερο με αυτά τα ξεχασμένα μου κομμάτια. Ειδικά στον τομέα της παραγωγής να ασχοληθώ με έναν ήχο πιο οργανικό, προσαρμόζοντας πάνω τους τη φωνή του Freddie μαζί με ηλεκτρικές κιθάρες, φτιάχνοντας ένα νέο πρότζεκτ από την αρχή.

– Τι ονομάζεις συντηρητικό στην τέχνη;

Τις κυκλοφορίες μουσικών άλμπουμ με αποκλειστικό σκοπό ν’ αρέσουν στους διαφημιστές. Ή το ότι πολλοί δημιουργοί για να καταφέρουν ν’ ακουστούν στο ραδιόφωνο κυκλοφορούν κομμάτια που, αυστηρά, δεν ξεπερνούν τα τρία λεπτά. Οι Mechanimal δεν σέβονται αυτούς τους κανόνες. Θα κυκλοφορούν μουσική όπως θέλουν, με τον τρόπο που το θέλουν. Τα δικά μας τραγούδια διαρκούν 7 λεπτά. Αν δεν θέλουν να τα παίξουν στο ραδιόφωνο δεν τρέχει τίποτε. Αν θέλουν να τα παίξουν με τους δικούς τους όρους δεν τρέχει, επίσης, τίποτε. Μου είναι αδιάφορο αν θα κόψουν τραγούδι μας στα τρία ή τα δύο λεπτά ραδιοφωνικής μετάδοσής. Δεν θα μπορούσα ποτέ να θυσιάσω την αισθητική που προτείνω μέσα από τη μουσική απλά και μόνο για ν’ ακολουθήσω κανόνες του μάρκετινγκ.
– Καλλιτεχνικά η μπάντα θα μπορούσε να έχει γεννηθεί στα μέσα της δεκαετίας του ’80;

Για μένα το παρελθόν είναι το ίδιο συναρπαστικό όσο το μέλλον. Και τα δύο περιγράφουν την ίδια απόσταση από εμένα, απλά σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Το παρελθόν – ειδικά η δεκαετία του ’80, την οποία μισή έζησα στην Αθήνα, μετά λίγο στρατός στην Λήμνο και τα τρία τελευταία χρόνια στη Σουηδία – είναι για μένα το ίδιο εξωγήινο όσο και το άγνωστο μέλλον. Είμαι χαρούμενος που συνεχίζω να αντλώ έμπνευση και από τα δύο.

– Οι Mechanimal πάντα μου έδιναν την εντύπωση πως είναι η πιο δομημένη punk – goth δουλειά σου. Είναι έτσι;

Οι Mechanimal είναι ένα πρότζεκτ, μια ιδέα, ένα ψευδώνυμο, ένας τίτλος εργασίας. Ένα όνομα που μοιράζεται μια κοινή αισθητική, η οποία πολύ συχνά παρουσιάζεται σε ένα οπτικοακουστικό σύνολο και γι’ αυτό θεωρώ μέλη του ακόμα και τους σκηνοθέτες των βίντεο που βγάζουμε, την Αγγελική Βρεττού, το Χρήστο το Σαρρή, τον Γιάννη Καράμπελα από τη Θεσσαλονίκη. Ξεκίνησα, όλη αυτή την ιδέα με ένα διαφορετικό όνομα, όχι για να διοχετεύσω ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής σε ένα συγκεκριμένο κοινό, αλλά για να διοχετεύσω κάποιες από τις ιδέες μου με πολύ συγκεκριμένους τρόπους. Ναι, ηχητικά μπορεί να είμαστε πολύ πιο δυνατοί από ό,τι άλλο έχω κάνει στο παρελθόν, οι Mechanimal μπορεί να παίζουν πολύ με την ιδέα της αποξένωσης, της «αφάνειας» και της μελαγχολίας, αλλά αυτά πλέον δεν είναι προνόμια μόνο μιας punk – goth κοινότητας, αλλά μιας γενικότερης αστικής αντίληψης. Θεωρώ την μουσική των Mechanimal ένα μοντέρνο αστικό προϊόν. Αυτό είναι.

– Δεν έχεις βαρεθεί να απαντάς σε ερωτήσεις όπως: τι σκέφτεσαι για την Ελληνική ανεξάρτητη ηλεκτρονική σκηνή σήμερα;

Το μόνο που έχω να πω για την Ελληνική μουσική σκηνή γενικότερα, είναι ότι υπάρχει χώρος για όλους. Πραγματικά. Ζούμε, αναπνέουμε και δημιουργούμε όλοι στο ίδιο περιβάλλον. Αυτό φτάνει.

– Με τη διάδοση της μουσικής μέσω ίντερνετ έχει σημασία να λέμε η Ελληνική ελέκτρο σκηνή, ή η indie σκηνή της Σλοβενίας ή της Ρουμανίας ή του Βελγίου;

Δεν ξέρω αν η χώρα προέλευσης ενός άλμπουμ έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα. Πόσο μάλλον στα απέραντα σύνορα του κυβερνοχώρου! Ίσως για δημογραφικούς και μόνο λόγους, για να κατατάξεις κάπως καλύτερα το τεράστιο μέγεθος της μουσικής πληροφορίας που υπάρχει στο διαδίκτυο; Προσωπικά, αν μου αρέσει ένα μουσικό κομμάτι, σίγουρα δεν θα παίζει κανένα ρόλο από ποιο μέρος του πλανήτη έρχεται. Ωστόσο, τρέφω ακόμα μια ιδιαίτερη αγάπη για το techno του Ντιτρόιτ και το γιαπωνέζικο noise.

– Θέλω να επιστρέψουμε πίσω. Θυμάσαι ποιο ήταν το πρώτο Αθηναϊκό πανκ κλαμπ που πήγες; Που ήταν;

Το Mad στην Πλάκα. Δεκαπέντε χρόνων τότε, δεν έπαιρνα μαζί ταυτότητα γιατί αλλιώς δεν θα με έβαζαν μέσα, και συχνά την έπεφταν οι μπάτσοι και μας έτρεχαν για εξακρίβωση. Το καλοκαίρι του ’81 είναι ίσως το πιο όμορφο καλοκαίρι που έχω ζήσει ποτέ στην Αθήνα. Έκανα διακοπές στο Mad! Μουσική έπαιζε ο Κώστας ο Mod, όπως τον φώναζαν τότε, ο μετέπειτα κιθαρίστας και τραγουδιστής των Purple Overdose. Θυμάμαι, κάθε βράδυ είμασταν όλοι εκεί. Μια μεγάλη παρέα, ανάμεσά της ο Χρήστος ο Καλοπίτας, ο Στέφανος (Γλαύκωψ), ο Αλέξης από τους Drive, ακόμα και ο Γιώργος ο Κοστέλο, με κίτρινη φόρμα Devo, πριν γίνει skinhead…

– Πως συναντηθήκατε με τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας;

Με τον Freddie είχαμε συνεργαστεί στο περιοδικό Homme και συχνά μιλούσαμε για μουσικά πράγματα. Μου άρεσε ο τρόπος που διηγούνταν ιστορίες. Βέβαια, τον ήξερα από παλιότερα, γιατί κάπου στο ‘93 είχε τύχει να αγοράσω ένα Kawai K5m από ένα φίλο του και είχε έρθει κι ο Freddie μαζί για να με γνωρίσει. Και πάντα επιμένει να λέει την ίδια ιστορία ότι τους σνόμπαρα, ότι πήρα το σύνθ και έφυγα, αλλά μάλλον με είχε παρεξηγήσει γιατί εγώ είχα μια λαχτάρα να γυρίσω γρήγορα στο στούντιο και να παίξω με την «προσθετική σύνθεση», το έψαχνα σαν τρελός αυτό το σύνθ εκείνο τον καιρό! Ναι, πάντως τον είχα συναντήσει τον Freddie και με μαλλιά κάποτε! Τον Τάσο Νικογιάννη, τον πρώτο κιθαρίστα του σχήματος, τον γνώριζα και εκείνον (και το έργο του) από τα 90’s. Και κάπως συνέπεσε το γεγονός ότι σχεδιάζαμε να ηχογραφήσει κιθάρες σε κάποια κομμάτια ΙΟΝ, αλλά τελικά βγήκαν στην επιφάνεια τα Mechanimal κομμάτια, συναντηθήκαμε και μια μέρα όλοι μαζί στο σπίτι μου και άλλαξα σχέδια. Έτσι γράφτηκε το πρώτο άλμπουμ. Τον Κώστα Ματιάτο, τον τωρινό κιθαρίστα του σχήματος, τον άκουσα αρχικά να παίζει σε ένα ντέμο της μπάντας του (Claustro) και ενθουσιάστηκα με το νεύρο του στο παίξιμο, ενώ σαν άνθρωπος δεν είναι καθόλου νευρικός. Γνωριστήκαμε από κοντά, παίξαμε, δέσαμε και ηχογραφήσαμε μαζί το δεύτερο άλμπουμ που πρόκειται να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο.

– Έχει τίτλο το νέο σας άλμπουμ;

«Secret Science» θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβρη από την Inner Ear. Κοντινοί μου άνθρωποι λένε πως ο ήχος του είναι σκληρός. Μπορεί και να έχουν δίκιο. Εγώ πάντως θεωρώ πως το νέο μας υλικό αντικατοπτρίζει τον τρόπο που βλέπω την Αθήνα σήμερα. Μιλώ για την πόλη απ’ όπου εκπέμπω. Το αστικό περιβάλλον αγριεύει διαρκώς. Οι άνθρωποι δρούμε μέσα από μια πραγματικότητα που είναι σκληρή. Και θεωρώ πως είναι επόμενο τα κομμάτια μου να έχουν στίχους όπως: «Έχουμε προδοθεί από το σοσιαλισμό» ή «Τα σχολεία είναι άδεια και ακούμε μόνο σειρήνες». Ξέρεις, κάποια στιγμή όλοι εμείς που ζούμε εδώ πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Για κάθε μαλακία που κάναμε φταίει πάντα ένας άλλος και ποτέ εμείς. Θεωρώ πως ατομικά πρέπει να σκεφτούμε όσα κάναμε και επιτέλους να παραδεχτούμε τα σφάλματά μας. Αυτή η διαδικασία είναι δεδομένη σε άλλες χώρες. Έζησα στη Σουηδία κάποια χρόνια της ζωής μου. Εκεί δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι, καλό ή κακό, και αυτός που το έκανε να μην πάρει την ευθύνη του.

– Το βλέπω κάπως έτσι: κάποια στιγμή χάθηκε η ανάγκη της ομαδικής δημιουργίας. Για παράδειγμα όταν έσκασαν το ίντερνετ και οι υπολογιστές για μια περίοδο δεν βλέπαμε συγκροτήματα. Ένας παραγωγός έκανε όλη τη δουλειά. Ακόμα και να εμφανιστεί μόνος σε σκηνή παίζοντας με τον υπολογιστή και μια κλαβιέρα. Στο πέρασμα του χρόνου τα συγκροτήματα έγιναν ξανά απαραίτητα. Συμφωνείς με την παραπάνω εικόνα;

Όχι. Όταν έσκασαν οι πρώτοι Mac ΙΙ οι Residents έπαιζαν με υπολογιστές και ηλεκτρονικά και σάμπλερ και ψηφιακά σαξόφωνα και ήταν τέσσερις. Όταν έσκασε το ίντερνετ έσκασαν μαζί και συγκροτήματα σαν τους Nirvana και τους Screaming Trees στην Αμερική και γεννήθηκε η grunge κουλτούρα. Έσκασε και η  Βrit Pop στην Αγγλία. Και η rave κουλτούρα σε όλη την Ευρώπη. Αυτό που άλλαξε, ουσιαστικά, ήταν ότι οι προσωπικοί υπολογιστές έδωσαν τη αβάντα της τεχνολογίας σε πολλούς μοναχικούς εξερευνητές του ήχου, κάτι που γρήγορα εξελίχθηκε σε μια άλλη, τελείως διαφορετική κουλτούρα, αυτή της ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής. Που κι εκεί θα συναντήσεις πολλά σχήματα και συγκροτήματα. Δεν νομίζω να έλειψε η ομαδική δημιουργία, ουσιαστικά. Απλά, άλλαξαν τα εργαλεία της μουσικής παραγωγής και κάποιοι αφοσιώθηκαν στο να φτιάξουν μουσική μόνοι τους με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Οι μπάντες, δεν έφυγαν ποτέ από το προσκήνιο, όμως. Συνεργασίες πάντα γίνονταν. Οι Radiohead είναι ένα καλό παράδειγμα συγκροτήματος. Έπαιξαν και με τη ροκ φόρμα και με την τεχνολογία. Και ο τραγουδιστής τους είναι ένας από αυτούς τους μοναχικούς εξερευνητές που ανέφερα. Όπως είναι και ο Aphex Twin που πλέον δεν παίζει, ούτε καν μόνος του.

– Είπες ποτέ σ’ εσένα πως οι Mechanimal είναι ό,τι καλύτερο έχεις δημιουργήσει στη διάρκεια της μουσικής σου ζωής;

Έχω πει πως είναι πολύ καλοί. Τουλάχιστον έχω παίξει μαζί τους ζωντανά και προσωπικά, πέρασα πάρα πολύ ωραία. Κάποια στιγμή μάλιστα, ήταν τόσο έντονη η χαρά μου που νόμιζα ότι θα σταματήσει η καρδιά μου για πάντα σε μια στιγμή ιδανικής ηχητικής αρμονίας. Ποτέ δεν είπα, όμως, ότι είναι το καλύτερο. Άλλωστε, πιστεύω ακράδαντα σ’ αυτό που είχε πει κι ο Νταλί «Μη φοβάσαι την τελειότητα, δεν πρόκειται ποτέ να τη φτάσεις».

– Έχεις βγάλει ποτέ χρήματα από την μουσική;

Κάποιες, μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, παραστάσεις επιχορηγήθηκαν με ικανοποιητικές αμοιβές. Κάποιες άλλες, απλά μπορεί να κάλυψαν τα οργανωτικά τους έξοδα. Κάποιες πωλήσεις, μπορεί να έφεραν ένα μικρό και ξαφνικό «χαρτζιλίκι», να προσέφεραν την πολυτέλεια νέου εξοπλισμού στο στούντιο, αλλά τίποτα παραπάνω, τίποτα σημαντικό που να μπορεί να με συντηρήσει.

– Στο εξωτερικό οι Mechanimal έως σήμερα τι έχουν κερδίσει;

Αν μη τι άλλο, το σεβασμό όλων όσων ασχολήθηκαν μαζί τους.

 – Θέλεις να μεταφράσεις την έννοια σεβασμός στην περίπτωσή σας;

Κοίτα, πρόσφατα, για επικοινωνιακά ειδησεογραφικά δίκτυα σαν το Αμερικάνικο Vice ή το Euronews γίναμε μέρος ρεπορτάζ τους για τη ζωή στην Αθήνα. Αυτό μου δίνει την αυτοπεποίθηση να λέω πως το συγκρότημα μου ανήκει στο σήμερα. Οι ξένοι δεν δοκίμασαν ποτέ να ταχτοποιήσουν τη μουσική μας με είδη μουσικής. Μας άκουσαν και μετά είπαν αν τους αρέσουμε ή όχι. Αυτό το σέβομαι. Σκέπτομαι διάφορα για το πώς οι Mechanimal θα βγουν στο εξωτερικό. Προς το παρόν σκέφτομαι την πρώτη μας εμφάνιση εκτός Ελλάδας. Θα είναι στις 23 Αυγούστου στην Π.Γ.Δ.Μ. Έχουμε διάφορα πράγματα που θέλουμε να κυνηγήσουμε. Να παίξουμε σε φεστιβάλ του εξωτερικού για παράδειγμα. Υπάρχουν προτάσεις από Ισπανία και Ιταλία. Θα δούμε. Οι Mechanimal είναι εύπλαστοι. Είναι θυμωμένοι. Κινούνται διαρκώς. Ίσως γι’ αυτούς τους λόγους ενδιαφέρουν τον κόσμο.

– Τα λάπτοπ είναι πιο ευαίσθητα από τις ηλεκτρικές κιθάρες. Αν μπλοκάρει το δικό σου, στη διάρκεια ενός λάιβ σετ, θα μπορούσε να συνεχιστεί η παράσταση σας μόνο με φωνή και μια φαζαρισμένη κιθάρα;

Η πλάκα είναι ότι την τελευταία φορά που παίξαμε ζωντανά, κάτι έπαθε και μπλόκαρε η κιθάρα! Και ναι, εννοείται, δεν είμαστε κρεμασμένοι πάνω σε μια λεπτή γραμμή που χωρίς τα tapes δεν παίζουμε. Ειδικά με τη νέα σύνθεση του σχήματος στην οποία έχουμε καινούργιο ντράμερ, νομίζω ότι μπορούμε εύκολα να συνεχίσουμε να παίζουμε και ο κόσμος να μην καταλάβει τίποτα. Επίσης, σε κάθε εμφάνισή μας πέρα από το λάπτοπ και τα κοντρόλερ έχω και 1-2 συνθεσάιζερ που κουβαλάω μαζί, κάθε φορά και διαφορετικά. Αν μη τι άλλο, η εμπειρία μου με την παραγωγή του ηλεκτρονικού ήχου, δεν θα με άφηνε να γράφω τραγούδια που δεν μπορούμε να παίξουμε χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας. Απλά, εκεί πιστεύω, ότι κρύβεται η γοητεία των Mechanimal: ακόμα και σαν ζωντανή μπάντα χωρίς λάπτοπ, ακουγόμαστε τόσο ηλεκτρονικοί όσο και μια τέλεια σαμπλαρισμένη λούπα.