Fractal

Με πρωταγωνίστρια τη Θεσσαλονίκη

Γράφει η Τζένη Μανάκη //

 

 «Τίποτα δεν μένει ίδιο. Όλα αλλάζουν. Όλα. Μόνο η μυρωδιά του φόβου παραμένει ίδια στον χρόνο».

 

voikou«Ψίθυροι του Βαρδάρη», Σοφία Βόικου, εκδ. Ψυχογιός

 

Η Σαλονίκη, η πόλη των τριών θεών, των Χριστιανών, των Μουσουλμάνων και των Εβραίων, προσπαθεί να βρει την ταυτότητά της στην αυγή του εικοστού αιώνα.

Οι ήρωες της Σοφίας Βόικου, άνθρωποι διαφόρων φυλών και θρησκειών, βαθιά παθιασμένοι από ανεκπλήρωτους, συντελεσμένους, καταστροφικούς ή αιώνιους έρωτες , αγάπη για το χρήμα και την εξουσία, κι άλλοι μαριονέτες, απλοί θεατές της ίδιας της ζωής τους διαπλέκονται μεταξύ τους σ’ έναν πολυπρόσωπο σαγηνευτικό μύθο, επηρεασμένο από την πολυτάραχη εκείνη μακρά χρονική περίοδο, αλλά και την ίδια την πόλη που πρωταγωνιστεί, με τον κοσμοπολιτισμό ή την άτυχη μοίρα της, μέσα στ’ αποκαϊδια, και τον πότε φίλο πότε εχθρό, τοπικό άνεμο, το βαρδάρη.

 

«Άλλαζε ο κόσμος γρήγορα… Είχαν βαλθεί οι θεοί της Θεσσαλονίκης να δοκιμάσουν τους ανθρώπους. Ίσως, πάλι, να είχαν ζηλέψει αυτή την πόλη που διάβαινε μόνη της, σε πείσμα των αιώνων, ενάντια σε αυτοκρατορίες και θρησκείες…»

Πρόκειται για ένα ιστορικό οδοιπορικό με στοιχεία μαγικού ρεαλισμού και κεντρική ηρωίδα τη Θεσσαλονίκη, από την απελευθέρωση της το 1912 από τον οθωμανικό ζυγό, τους Βαλκανικούς πολέμους, τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, την πυρκαϊά του ‘17, τις πολιτικές διαμάχες μεταξύ Βασιλικών και Βενιζελικών, την επίδραση των ξένων δυνάμεων στις πολιτικές εξελίξεις του τόπου, τη Μικρασιατική καταστροφή και την επώδυνη ανταλλαγή πληθυσμών, μέχρι και το 1943. Αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο στήνει τα σκηνικά της, η συγγραφέας.

Η αγάπη, η φιλία, η ανθρώπινη αδυναμία, η προδοσία, το μέγεθος της ψυχής αλλά και η ”ανυπαρξία” της, χωρίς διάκριση φυλής ή θρησκείας, προωθούν μέσα από την κινηματογραφική γραφή τής συγγραφέως, που πατάει σταθερά πάνω σ’ έναν ιστορικό καμβά, ιδωμένο με μάτι αντικειμενικό, την ιδέα της εξάλειψης της μισαλλοδοξίας και της συνύπαρξης μεταξύ των λαών.

Η αφήγηση της γιαγιάς Σοφίας, που αφήνει την αίσθηση ή την ψευδαίσθηση αυτοβιογραφίας της συγγραφέως, υποκαθιστά τον ψίθυρο του Βαρδάρη, ενώ η Εσρά, η τσιγγάνα που η γέννησή της χάνεται μέσα στον χρόνο και έχει τη δύναμη να παρεμβαίνει στις ζωές των ηρώων, είναι ίσως η ίδια η πόλη, το στοιχείο ή στοιχειό του μαγικού ρεαλισμού, που σαγηνεύει τον αναγνώστη, τον μεταφέρει έξω από την Ιστορία, μέσα στις περιπέτειες των πολύπαθων ηρώων, που υπήρξαν θύτες ή θύματα μιας ταραγμένης εποχής με μικρά ιντερμέδια προσωπικής ευτυχίας .

Η αλλεπάλληλη αλλαγή των ταυτοτήτων των ηρώων, ”αναγκαίο” στοιχείο των καιρών!

Η γενναία, ευαίσθητη Σάρα, απαρνημένη από οικογένεια εξαιτίας του έρωτά της για τον αλλόθρησκο Ζαν Πιέρ, που κι αυτός με την σειρά του την απαρνήθηκε, μετατρέπεται στην ψυχρή πόρνη Ζοζεφίν, που βρίσκει μόνη παρηγοριά στην αγκαλιά και την συμπαράσταση του Εβραίου Εμμάνουελ, που στη συνέχεια αλλαξοπίστησε για να γίνει ο ντονμές Μεχμέτ, μέχρι…

Το πολυτελές πορνείο της, πόλος έλξης όλου του πολύχρωμου φυλετικού ανδρικού μόνιμου και διερχόμενου πληθυσμού της πόλης.

Η όμορφη, τολμηρή Αναστασία, πληγωμένη από τον συνεχώς ”μεταβαλλόμενο” Τζαννέτο, καταφεύγει σε μακροχρόνια απάθεια στα όρια της κατάθλιψης, μέχρι να ”επωφεληθεί” από το πάθος του ήδη συζύγου της Μεχμέτ εφέντη (που ”μεταμφιέστηκε σε χριστανό Εμμανουήλ), για την αδελφή της Σοφία.

Η Σοφία Βόικου, μετά επίμονη, καταφανή, ιστορική έρευνα κατορθώνει να ενσωματώσει, μέσα στο πολυπολιτισμικό κλίμα της Θεσσαλονίκης τους ήρωές της, να τούς εμπλέξει με ιστορικά πρόσωπα, να τους ”ταλαιπωρήσει” μέσα στις αντίξοες συνθήκες των αλλεπάλληλων πολέμων, να τους ”θυσιάσει” για δικαίωσή ή τιμωρία τους, να τους εξαϋλώσει μέσα σε ερωτικά πάθη, και να τους εξαγνίσει μέσα από μετάνοια ή μεταμέλεια για τα ανομήματά τους. Οι ταυτότητές τους ρευστές, από ιδιοσυγκρασία ή τις συνθήκες των καιρών και την ανάγκη επιβίωσης, μεταβάλλονται συνεχώς. Διατυπώνει έτσι μια πάντα επίκαιρη αλήθεια:

«Τίποτα δεν μένει ίδιο. Όλα αλλάζουν. Όλα. Μόνο η μυρωδιά του φόβου παραμένει ίδια στον χρόνο».

Το πόνημά της ολοκληρώνεται με ένα ευρηματικό ανατρεπτικό τέλος.

Η Σοφία Βόικου, χάρισε στους Θεσσαλονικείς αλλά και σ’ όσους αγαπούν την Θεσσαλονίκη, μέσα από ένα σαγηνευτικό μύθο, μια δική της οπτική για το ιστορικό υπόβαθρο της πόλης, το πρώτο μισό του προηγούμενου αιώνα.

Αποτέλεσμα εικόνας για «Ψίθυροι του Βαρδάρη», Σοφία Βόικου,

Σοφία Βόικου

 

Aπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Αύγουστος 1917. Η πόλη καίγεται συθέμελα. Ο πλούσιος Μεχμέτ εφέντης σώζει τη ζωή μιας χριστιανής, της Σοφίας. Την ερωτεύεται παράφορα, παντρεύεται όμως μια άλλη γυναίκα. Η Ζοζεφίν και το πολυτελές πορνείο της γίνονται μάρτυρες μιας μάζωξης λαών από όλα τα μέρη του κόσμου που θα κληθούν να χύσουν το αίμα τους σε έναν καταστροφικό πόλεμο. Η Εσρά, μια τσιγγάνα που η γέννησή της χάνεται στον χρόνο, κινείται αθόρυβα και υπογείως στην πόλη και παρεμβαίνει στις ανθρώπινες ζωές. Μια επιστολή, πολλά χρόνια αργότερα, φέρνει στο φως επτασφράγιστα μυστικά που σημάδεψαν τη μοίρα όλων αυτών που κάποτε σεργιάνισαν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ο βαρδάρης, ο αέναος τοπικός άνεμος, μας παρασέρνει στη δίνη της ιστορίας μιας πόλης σαγηνευτικής και φέρνει μαζί του ψιθύρους ξεχασμένους.

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top