Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το τέλειο δείγμα του πειράματος
03/08/2016, 12:48 μμ

Το τέλειο δείγμα του πειράματος

Γράφει ο Reader’s Digest // 

 

max-coverΣάρα Κοέν- Σκαλί «Max», Μετάφραση: Άννα Κοντολέων, εκδ. Πατάκη

 

Γίνεται ένα βιβλίο που αναφέρεται σχεδόν αποκλειστικά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να αποτυπώνει τη φρίκη του χωρίς ούτε μια σκηνή μάχης; Γίνεται ένα βιβλίο που δεν περιέχει ούτε μια σκηνή από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Γερμανών να αποτυπώνει σε ένα μεγάλο μέρος των 486 σελίδων του τις φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος; Η Σάρα Κοέν-Σκαλί το πετυχαίνει με σχεδόν υποδειγματικό τρόπο στο Μαξ, ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από δύο χρόνια και ήρθε στην επιφάνεια με την βράβευση της μεταφράστριας Άννας Κοντολέων για την πραγματικά άψογη μεταφορά του στα ελληνικά.

Η Σάρα Κοέν-Σκαλί ξεκινά την διήγησή της με αφετηρία ένα υπαρκτό πείραμα των Ναζί, το πρόγραμμα Λέμπεσμπορν, μια από τις δεκάδες ‘’ιδέες’’ των Ναζί για την επίδραση τους στη γεννετική και τη δημιουργία τέλειων δειγμάτων της Άριας φυλής. Η Γαλλίδα συγγραφέας ξεκινά με βάση αυτό το πρόγραμμα (βασισμένο σε μια ιδέα του Χίμλερ) σύμφωνα με το οποίο παιδιά από ‘’καθαρούς’’ γερμανούς γονείς θα μεγάλωναν σε ειδικά διαμορφωμένα σπίτια για να γαλουχηθούν με τις ιδέες του ναζισμού και να γίνουν οι ‘’τέλειοι’’ στρατιώτες και πολίτες του μέλλοντος. Ο Κόνραντ ή Μαξ (όπως τον βάφτισε η μητέρα του) ήταν προϊόν σύλληψης από τη συνεύρεση της μητέρας του με ένα επιλεγμένο (από το πρόγραμμα) και όχι από την ίδια Γερμανό αξιωματικό τον οποίο ούτε η ίδια ξανασυνάντησε, ούτε το παιδί γνώρισε ποτέ. Η Κοέν-Σκαλί κατορθώνει ξεκινώντας την αφήγηση από τις τελευταίες ώρες που το έμβρυο βρίσκεται στην κοιλιά της μητέρας του και σε μια διαδρομή δέκα χρόνων να μαγέψει τον αναγνώστη της και να μας δώσει ένα από τα καλύτερα βιβλία των τελευταίων ετών. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη με τον Κόνραντ-Μαξ να ξεκινάει από έμβρυο ακόμη τον ‘’αγώνα’’ του να αποτελέσει ένα τέλειο δείγμα του προγράμματος. Παρότι αναλύονται οι σκέψεις του και οι απόψεις του ακόμη και σε νηπιακή ηλικία διακρίνεται από ένα κυνισμό τον οποίο η Σκαλί σε ορισμένες περιπτώσεις παντρεύει τέλεια με ένα αιχμηρό χιούμορ. Στην πορεία ο Κόνραντ-Μαξ γνωρίζει και τον Λούκας, λίγο μεγαλύτερο σε ηλικία που κρύβει ένα απίστευτο μυστικό: Είναι Εβραίος της Πολωνίας αλλά ‘’ξεγελάει’’ τους υπεύθυνους του προγράμματος αφού εξωτερικά μοιάζει με τον τέλειο Γερμανό!

Ο Μαξ θα κρατήσει το μυστικό του Λούκας με τον οποίο τον δένει μια φιλία που αντέχει ακόμη και μετά την πτώση της Γερμανίας μέχρι τα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου που διαδραματίζονται στο ερειπωμένο και υπό κατάληψη από τους Ρώσους Βερολίνο. Στη διαδρομή ο Κόνραντ από πιστός ιδεολόγος του Τρίτου Ράιχ που μετατρέπεται μέχρι και σε καταδότη ή άρπαγα συνομηλίκων του από το πρόγραμμα αρχίζει σταδιακά να αμφισβητεί για όσα πιστεύει. Το αποκορύφωμα είναι η τραγική ‘’συνάντηση’’ με τη μητέρα του (την οποία σε όλο το βιβλίο αποκαλεί πόρνη) σε ένα καταφύγιο του Βερολίνου. Η Κοέν-Σκαλί καταθέτει μια εντελώς καινούργια και φρέσκια μαρτυρία για τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο μπλέκοντας τέλεια τα πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα με τη μυθοπλασία αποδεικνύοντας ότι είναι ανόητο το δόγμα ότι για τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα όλα έχουν ειπωθεί και όλα έχουν γραφτεί.

 

Sarah Cohen-Scali

Sarah Cohen-Scali

 

ΥΓ Είναι κρίμα και άδικο που το βιβλίο όταν κυκλοφόρησε είχε ως ουσιαστικό στόχο το νεανικό-εφηβικό κοινό αφού στην πρώτη του κιόλας σελίδα μαθαίνουμε ότι ανήκει στο πρόγραμμα του εκδοτικού οίκου «Λογοτεχνία για νέους». Μπορεί οι βασικοί πρωταγωνιστές του βιβλίου να είναι δύο παιδιά αλλά αυτό δεν το καθιστά αυτόματα βιβλίο για…. νέους! Προφανώς και επειδή οι εκδόσεις Πατάκη είναι εξαιρετικά προσεκτικές σε ανάλογους χειρισμούς ο σχετικός χαρακτηρισμός το συνοδεύει από την ‘’μητέρα’’ εταιρεία του εξωτερικού. Προφανώς και είναι ένα βιβλίο για αναγνώστες όλων των ηλικιών και η άποψη μου είναι ότι πολύ καλύτερα μπορεί να το προσεγγίσει ένας ενήλικας αναγνώστης με ιστορική γνώση. Επίσης, να προσθέσω χωρίς στερεοτυπική διάθεση ότι η συγγραφέας παρά τις εβραϊκές ρίζες της (αυτό μαρτυρά το πρώτο μέρος του επιθέτου της) δεν καταθέτει ένα τυπικά μονόπλευρο βιβλίο με ‘’καλούς’’ και ‘’κακούς’’ σε αυστηρά διακριτούς ρόλους.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top