Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το νουάρ της ζωής: από τον έρωτα ως τον θάνατο
13/04/2016, 1:09 μμ

Το νουάρ της ζωής: από τον έρωτα ως τον θάνατο

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

14 νουάρ διηγήματα. Όπου ο έρωτας εκεί και η ψευδαίσθηση, η εξαπάτηση και η μοναξιά. Όπου η ανάμνηση εκεί και η επιλεκτική μνήμη. Όπου η ζωή εκεί και η κλεψύδρα που άδειασε. Η ταινία που ξετυλίγεται αντίστροφα εφόσον όπου η αρχή εκεί θα βρεθεί και το τέλος. Με όλους τους τρόπους: ζωή και μυθιστορία και όνειρο. Λογικά και παράλογα. Φυσικά και υπερφυσικά. Ωστόσο πάντα λεπταίσθητα, με μαθηματική ποιητική γλώσσα, ειρωνικά, με πλάγιο κοίταγμα, υπαινικτικά, αινιγματικά, ψύχραιμα μα ωστόσο φίνα και ανεπίστρεπτα μαύρα. Ο Γιάννης Ευσταθιάδης βραβευμένος για την αριστοτεχνική μικρή φόρμα του, σε διηγήματα και δοκίμια, παραμένοντας ωστόσο πάντοτε ποιητής, σε έναν κύκλο ζωής μουσικά και εικαστικά με εργαλεία τις λέξεις ερευνά το ανθρώπινο αίνιγμα, δράμα.

 

«Μαύρο εκλεκτό» του Γιάννη Ευσταθιάδη, εκδ. Μελάνι, σελ. 108

 

“«Σας ζητώ να γράψετε ένα κείμενο για τον θάνατό μου… ή, μάλλον, να περιγράψετε τον θάνατό μου. Μου έχουν πει πως έχετε ιδιαίτερη ικανότητα στην περιγραφή. Αναδεικνύεται λεπτομέρειες, καταγράφετε χρωματισμούς, γενικώς η πένα σας είναι ολοζώντανη».

«Και με μια ολοζώντανη πένα θέλετε να περιγράψω ένα θάνατο;» ρώτησα.”

Κι ωστόσο ναι, με μια ολοζώντανη πένα ο Γιάννης Ευσταθιάδης περιγράφει τον Θάνατο. Με γενναιότητα και ακρίβεια, με αισθησιασμό και ηρωϊκό βηματισμό, ηττημένος στο τέλος αλλά ο απόλυτος νικητής ωστόσο: αναποδογυρίζει τον χρόνο, κατορθώνοντας το ακατόρθωτο. Γυρίζει την κλεψύδρα ανάποδα και επιστρέφει εκεί απ’ όπου κανείς ξεκίνησε: στην αρχή.

Αυτός ο κύκλος ζωής, αρχίζει ανώδυνα και ανυποψίαστα, ωστόσο. Με μια οδοντόβουρτσα («Η οδοντόβουρτσα») στο διήγημα της αρχής. Η διαπίστωση του τέλους ενδεχομένως να σηματοδοτεί και το τέλος της σχέσης: «Αισθάνθηκε πως τα λόγια ήταν αλληγορικά, πως συγκάλυπταν άλλα νοήματα, σαν τρελαμένη πυξίδα που υποδεικνύει λάθος προσανατολισμό, ανατρέποντας την καθεστηκυία τάξη των συναισθημάτων». Κάτι που πραγματοποιεί σε όλα του τα διηγήματα ο ίδιος «ο ποιητής».

Ο «Δείκτης προστασίας» είναι η απότομη ερωτική ενηλικίωση όπως ο αφηγητής μας θυμάται.

Στο «Μαύρο κουτί» είναι το «μαύρο κουτί» μιας ζωής. Καταδικασμένης εκ των υστέρων σα να ήταν ατύχημα.

«Ο βελονισμός» είναι η μεγάλη διάσταση ψευδαίσθησης και πραγματικότητας. Το πώς μπορεί ένας ηλικιωμένος πίσω από το παραβάν να μας φανεί από τους ήχους μια θελκτική γυναίκα. Όπως εκείνο το φτερούγισμα που δεν ξέρουμε αν «αναγγέλλει ύπνο ή θάνατο».

Στο «Rewind» μια ερωτική απιστία θα προξενήσει εκ των υστέρων συναισθηματικό παροξυσμό.

Στο «Επ’ αμοιβή» το υπαρξιακό σασπένς καταλήγει σε αστυνομικό περιστατικό. Κάποιος παραγγέλλει σε συγγραφέα

έναν θάνατο: «Είστε κάτι σαν αστρολόγος που προβλέπει τα μελλούμενα- σημειώστε πως είμαι Τοξότης-, είστε οιωνοσκόπος που μελετά τα ανεξερεύνητα, κληρικός που δεν ψάλλει τα αναστάσιμα, στατιστικολόγος που κάνει αναγωγή στη μονάδα, δηλαδή σ’ εμένα. Πώς θα πεθάνω; Επινοήστε το. Κατονομάστε το. Περιγράψτε το. Έστω συμβολικά, μια και καθώς μου είπαν είστε συμβολιστής». Αλλά δυστυχώς για τον παραγγελιοδόχο, ο συγγραφέας μας είναι νατουραλιστής.

Ο «Σιωπηλός μάρτυρας» αποτελεί φόρο τιμής στον Χίτσκοκ. Η διακειμενικότητα των κειμένων είναι – οφείλουμε να πούμε- αριστοτεχνική. Καταλήγοντας σε εκείνο το ανυπέρβλητο «Όλα τ’ άλλα είναι αναμνήσεις, Άννα… Μόνο εσύ είσαι μνήμη». Διαχωρίζοντας μια για πάντα την ανάμνηση από τη μνήμη.

Με το «Μαύρο φόρεμα» μια γυναίκα πενθεί για τη ζωή της. Όλοι οι ήρωες των διηγημάτων, εξάλλου, κατά κάποιο τρόπο πενθούν για τη ζωή τους. Το οικογενειακό μυστικό ασήκωτα βαρύ.

«Η τρίλια του διαβόλου» είναι ένα σπουδαίο νουάρ αστυνομικό διήγημα. Καθώς και η ζωή που αντιγράφει την Τέχνη. Ένας συγγραφέας κατορθώνει το λογοτεχνικό έργο του να το κάνει και έργο ζωής. Εξάλλου «Η τέχνη έχει πάντα την δυνατότητα να επινοεί πράγματα που η πραγματικότητα, αργά ή γρήγορα, τα επιβεβαιώνει». Αποδεικνύει πως «η λογοτεχνία μπορεί ακόμα να κινητοποιεί».

Στο «Eros…», ο «Eros» «Error» με όλους τους τρόπους: αναμνήσεις, μαγνητοφωνημένα λόγια, φωτογραφίες και, τελικά, υπολογιστής.

«Ο παλαιός ήλιος» υποδεικνύει τις εκ των υστέρων συνέπειες. Επειδή ακόμα και το πρόσφατο «δεν πρόκειται για κάτι

πρόσφατο»: «Εννοώ πως μπορεί να είναι ένα συμβάν της νεανικής σας ηλικίας, ακόμα και της παιδικής, μπορεί να είναι οι ακτίνες ενός ήλιου πολύ παλιού που εμφανίζονται στο μέτωπό σας σήμερα». Ο θεραπευτής είναι σαφής. Και ο συγγραφέας σ’ αυτή τη συλλογή λειτουργεί ακριβώς ως «ο θεραπευτής».

 

Ο συγγραφέας και ποιητής Γιάννης Ευσταθιάδης

 

Στο «Συμβάν» με σοκαριστικό τρόπο μας αποκαλύπτεται ακριβώς ό,τι απομένει.

«Η προσωπογραφία» είναι πιο σύνθετη και εντελώς παραβολική. Θυμίζει την περίφημη αυτοπροσωπογραφία του Μπόρχες και συνεχίζει πιο κάτω: «Κανείς δεν θα καταλάβει ποτέ πως το πρόσωπο που ονειρεύτηκα, επινόησα ή θυμήθηκα, ήταν το δικό μου. Έφτιαξα την αυτοπροσωπογραφία μου. Με μόνη διαφορά: δεν ζωγράφισα αυτό που είμαι, αλλά αυτό που θα ήθελα να είμαι». Είναι αυτός καθ’ αυτός ο μηχανισμός της γραφής.

Το καταληκτικό «Μαύρο εκλεκτό» επιτυγχάνει, όπως προείπαμε το ανυπέρβλητο. Ο συγγραφέας και οι λέξεις: «Είναι μόνος. Με τα σημεία στίξεως προσπαθεί να δώσει την έμφαση που λείπει από το διαλυμένο συντακτικό των περασμένων του χρόνων». Επιχειρεί και το κατορθώνει «φεύγοντας» να επιστρέψει ακριβώς στην αρχή.

14 διηγήματα που θα μπορούσε να είναι το κατακερματισμένο σπονδυλωτό μυθιστόρημα της ζωής. Με όλους τους λογοτεχνικούς τρόπους, εξαντλώντας αισθήσεις, και παίζοντας με τον χρόνο. Πενθώντας για τη ζωή και τη ζωή τους οι ήρωες μα ωστόσο νηφάλιοι πρωταγωνιστές. Όπως ακριβώς και ο εξαιρετικός αφηγητής.

 

 

* Δημοσιεύθηκε στο ethnos.gr

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top