Μικρό αφιέρωμα: Η Μαρίνα Κροντηρά και οι εικόνες της

Γράφει η Μαρία Πανούτσου //

Η Μαρίνα Κροντηρά  γεννήθηκε το 1968 στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη σχολή καλών  τεχνών (1997-2003). Έχει πραγματοποιήσει πέντε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από τριάντα ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα της υπάρχουν σε σημαντικές  συλλογές στην Ελλάδα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. [ www.marinakrontira.gr/gr/about/ ]

Οι ηρωίδες της Μαρίνας Κροντηρά γοητεύουν και προβληματίζουν. Εκφραστικές,  ανάλαφρες, σε ένα κόσμο χρωματιστό, εξωπραγματικό, αναδύονται μέσα από ένα όνειρο. Φιγούρες μοναχικές, παλεύουν την ίδια στιγμή το αρχέγονο δικό τους εαυτό,  με τον κόσμο  που τις περιβάλλει.

Η ζωγραφική της Μαρίνας Κροντηρά δημιουργεί μια συναισθηματική φόρτιση στον θεατή μαζί με μια ευχαρίστηση που δεν μπορεί  αρχικά να την προσδιορίσει. Η ζωγράφος  όμως πάνω απ’ όλα θέλει να είναι ειλικρινής. Η ειλικρίνεια έχει μια ιδιαίτερη χρήση από την Μ.Κ και στο στοιχείο αυτό θα επανέλθω.

Με όπλο την άρτια τεχνική της, δημιουργεί ιστορίες που με μια πρώτη ματιά θυμίζουν κινηματογραφικά πλανα. Τα πλάνα αυτά κοντά στην πραγματικότητα, ξεστρακίζουν και δανείζονται χρώματα και σχήματα από την ιστορία της τέχνης -παρελθόν-  για να ​εκφράσουν  έναν κόσμο σύγχρονο αλλά και να δώσουν όσο γίνεται με τρόπο απλό, το σύμπαν  της Μ.Κ . Μια θηλυκή ματιά σε έναν ανδρικό κόσμο στον οποίο η ζωγράφος  αντιστέκεται.

Η Μ. Κ  ανήκει στις γυναίκες ζωγράφους που αρέσκονται σε μεγάλες επιφάνειες. Η ζωγραφική της επηρεάζεται από τις  εκάστοτε θεματολογικές ενότητες που επιλέγει χωρίς να χάνεται η προσωπική της προσέγγιση στα φαινόμενα της ζωής. Όταν εξοικειωθεί κανείς με τους πίνακές της βλέπει αυτό το  ιδιαίτερο περιβάλλον που δημιουργεί η ζωγράφος για να τοποθετήσει τα θέματα της. Το θηλυκό στοιχείο κυριαρχεί στο έργο της. Τα χρώματα και οι συνθέσεις  μαρτυρούν το εσωτερικό βάσανο μιας γυναίκας που ξέρει να σε πλησιάζει με την ειλικρίνεια των προθέσεων της.  Όμως ό,τι  δεν λέγεται φανερά  είναι αυτό που απασχολεί την ζωγράφο και το εκδηλώνει στους πίνακές της με διακριτικό και απλό τρόπο. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιεί τα βλέμματα, τις στάσεις του σώματος, τις χειρονομίες. Είναι εντυπωσιακό αλλά στο έργο της Κροντηρά διαπιστώνεις  κάτι που μοιάζει παράλογο ακόμη και να το σκεφτείς. Δεν υπάρχει λόγος -ήχος- στους πίνακες,  είναι βουβοί κάτι απόλυτα φυσικό αφού αναφερόμαστε σε έργα τέχνης  και όμως αυτές οι σκέψεις γεννιούνται γιατί οι γυναίκες αυτές είναι τόσο εκφραστικές, έτοιμες να μιλήσουν.

Διαπιστώνει κανείς ένα μεγάλο αριθμό από ενότητες. http://www.marinakrontira.gr/gr/exhibitions/?e=1

Διάλεξα να μιλήσω για μερικά από τα έργα της.

Θα ξεκινήσω με ένα έργο από την έκθεση της “Εκείνο το καλοκαίρι”: 

http://www.marinakrontira.gr/gr/exhibitions/?e=4

Μπορώ να κοιτάζω το έργο αυτό καθημερινά χωρίς να με κουράζει. Το μάτι πιάνει κάθε φορά  νέα τμήματα του πίνακα. Το γαλάζιο του ουρανού, το φεγγάρι,το σώμα της γυναίκας, όλα διάφανα. Το ένα μπαίνει μέσα στο άλλο, τα χρώματα αναμιγνύονται με μια υγρή καθαρότητα. Το αποτέλεσμα μια‘ ροή ‘ όπου η κατάσταση της γυναίκας περνά σε όλο τον πίνακα.

Με συγκινεί αυτή η διείσδυση της κατάστασης του ανθρώπου, στον χώρο του πίνακα αλλά και μεταφορικά  στο σύμπαν. Η μεταμόρφωση του  σύμαντος από τον άνθρωπο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σχεδόν επαναστατικό. Περιέχει μια βαθειά κρυμμένη θρησκευτικότητα που η ζωγράφος ίσως αρνιόταν.

Τα χρώματα της ψυχρά και όμως ανάβουν φωτιά μέσα σου. Η στάση του κορμιού, το σκύψιμο του κεφαλιού της γυναίκας στον πίνακα, το δέσιμο των χεριών, κτίζουν ένα στιβαρό  γίγνεσθαι  που ισορροπεί με ένα φεγγάρι  εξ ίσου στιβαρό και εξωπραγματικό  αλλά και πραγματικό μαζί, με την έννοια της ύλης. Δεν σε αφήνει αδιάφορο αυτή η σχέση του πραγματικού και μη πραγματικού που είναι στις  προθέσεις  της ζωγράφου.

Ένα άλλο στοιχείο που δεν αντιστάθηκα στο να το αναφέρω από την αρχή,  είναι το θηλυκό στοιχείο που εξουσιάζει εξουσιάζει την ζωγράφο.

Η Μ.Κ συνομιλεί με την φύση με ισότιμο τρόπο. Το εύθραυστο των γυναικών της δεν μας ξεγελά. Οι γυναίκες  της είναι δυνατές και η δυναμή τους είναι η σχέση τους με την φύση.

Γι’ αυτό και αυτή η συμμετρία του κορμιού. Καμιά αντιπαράθεση. Πλήρης αποδοχή. Οι στάσεις στα σώματα των γυναικών είναι τόσο συμαντικές, τόσο εξομολογητικές,  αποδέχονται πολλές ερμηνείες. Αυτό το στοιχείο το βρίσκω  σε όλο το έργο της και βέβαια το βλέπω και στην επόμενη ενότητα που θα  προσπαθήσω να προσεγγίσω.  

Άτιτλα: http://www.marinakrontira.gr/gr/exhibitions/?e=9

Η χρήση της ακουαρέλλας στα κομμάτια αυτά,  είναι γοητευτική και μοναδική. Το υλικό, της νερό και χρώμα,  δεν γεμίζει μόνο το χαρτί αλλά και την ψυχή μας, με μια αύρα ζωής.  Το γήτευμα από τα έργα αυτά είναι έντονο.

Με απλότητα και ελευθερία ζωγραφισμένα και με πολύ γνώση ξαφνιάζει ευχάριστα, η σύνδεση χρώματος και θέματος, τόσο ελαφρά δεμένα μεταξύ τους αυτά τα δυό στοιχεία. Καθώς τα κοιτάζω μια μουσικότητα πλημμυρίζει το χαρτί.    

Χαρακτηριστικό οι χειρονομίες των ηρώων

Και βέβαια δεν μπορώ να μείνω ασυγκίνητη από τις γυναικείες φιγούρες, τα ολόσωμα πορτραίτα της  που είναι και τα πρώτα έργα που είδα της Μ.Κ.   Τόσο  επιβλητικές και γοητευτικές οι γυναίκες αυτές που θα τις ονόμαζα με ευκολία  ‘ρόλοι ’. Οι γυναίκες της Μ.Κ ερμηνεύουν.

Έντονη θεατρικότητα (θέαμα θέαση θεατής θέατρο) στα πορταίτα αυτά. Οι γυναίκες αυτές παρουσιάζονται, φαίνεται να έχουν ένα κοινό – απευθύνονται- για το οποίο ποζάρουν. Αν δεν ποζάρουν για το κοινό, τότε ποζάρουν στον καθρέπτη, γίνονται θεατής και κοινό μαζί.

Η ‘Θέα’  εδώ στα ολόσωμα πορτραίτα αυτά είναι εκπληκτικής ομορφιάς. Με εντυπωσιακές κορμοστασιές και έντονα ζωγραφισμένα ρούχα. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι οι γυναίκες αυτές είναι ένα προσωπικό ημερολόγιο της ιδίας της ζωγράφου. Τα σώματα αυτά έχουν πρότυπο την ίδια. Οι φιγούρες της δανείζονται τα χαρακτηριστικά της  και γίνονται μοντέλο για την ίδια, η ίδια.  Ένα παιχνίδι επικίνδυνο και δημιουργικό.

http://www.marinakrontira.gr/gr/exhibitions/?e=2

Στις γυναίκες αυτές βρίσκεις άλλες να είναι θηλυκά (άγγελλοι εξάγγελοι 2006)  με ευαισθυσίες και ηθική αστική, άλλες πάλι  ανδροπρεπείς φιγούρες μαζί με μια δυναμική  άγρια τιθασευμένη, αλλά ελεύθερη και προκλητική, βαθειά εσωτερική και λαϊκή μαζί και μια σιγουριά βιωματική. Θυμίζουν την ατμόσφαιρα του φλαμέγκο ή το τάνγκο η του δικού μας ρεμπέτικου. Η σεξουαλικότητα εμφανής εδώ χωρίς σκέψη και χωρίς αιδώ. Καθώς τις κοιτάς   ακούς το  ρυθμό του τάνγκο που είναι οδηγός  στον έρωτα η στον θάνατο. Μια ζωώδη και καλά μελετημένη αλλά και αμφιλεγόμενη σεξουαλικότητα. Όλα όμως  σε πειθαρχία όλα σε  μόνιμη αμφισβήτηση.

Ένα παιχνίδι ισορροπιών. Βιογραφική η δουλειά της. Εξομολογητική. Ζωγραφίζει για την ίδια, για τον άνθρωπο, για την ζωή και για ό τι συμβαίνει γύρω της. Νοιώθεις ότι με την Μαρίνα δύσκολα θα πεις ‘μέχρι εδώ…’ θέλεις να δεις την επόμενη δουλειά της. Σου δίνει στοιχεία για να είσαι περίεργος και ανικανοποίητος. Το έργο της ολοκληρωμένο σε κάθε καμβά, η χαρτί,  αφήνει  παράθυρα ανοιχτά για διάλογο. Ένα συνεχές πάρε δώσε με τον παρελθόν και το μέλλον.

Για ένα ακόμη έργο της θα παραθέσω δυό λόγια. Το θεωρώ κλασσικό με όλη την σημασία του όρου. Θέμα, εκτέλεση, πυκνότητα, χρωματική σύνθεση. Η σκηνή που αναπαριστά ο πίνακας αφορά την Ελλάδα ως  χώρα, ως έθνος και είναι διαχρονική η προσέγγιση αν ανατρέξουμε στην ιστορία αυτού του τόπου. Έχει ενδιαφέρον η δραματικότητα, η στάση και η τοποθέτηση καθώς και αυτό που αναδύουν οι καθισμένοι άνδρες. Δεν υπάρχει γυναίκα στον πίνακα αυτόν και είναι φανερός ο λόγος.

Εδώ υπάρχει μια γεωμετρική διάταξη  στο έργο της ζωγράφου και μια ησυχία μι άπνοια ένα σταμάτημα του χρόνου. Βλέπετε  εμφανίζεται και πάλι η ιδέα του ήχου. Μια ανθρωπιά- ο  άνθρωπος- που δεν μπορείς να την εντοπίσεις. Σου ξεφεύγει σου ξεγλυστρά αλλά την αισθάνεσαι και σε καλεί για μια ανάγνωση προσεχτική του έργου αυτού. Μοιάζει να είναι πρόδηλη  η σημασία του αλλά κοιτάζοντας καλύτερα τα πρόσωπα του δράματος καταλαβαίνεις πως υπάρχει ίσως μια στάση  μια αντίδραση όχι τόσο έκδηλη αλλά είναι εκεί και καραδοκεί.

Αυτό που μου αρέσει στο έργο της ζωγράφου είναι η ευκολία με την οποίια ζωγραφίζει. Το  χρώμα της και οι συνθέσεις της. Ένας αέρας του νεο- εξπρεσσιονισμού και μοντερνισμού, με μια πρώτη ματιά και με μια δεύτερη, η έννοια του κλασσικού, καθορίζει ολοκληρώνοντας το έργο της.

Δεν θέλω να κλείσω αυτό το μικρό αφιέρωμα στο έργο της Μαρίνα Κροντηρά και να μην αναφερθώ στην ενότητα Λιμνοθάλασσα 2009 (μελάνι σε χαρτί)  http://www.marinakrontira.gr/gr/exhibitions/?e=5

Τοπία καθημερινά που με το υλικό που χρησιμοποιεί και τον τρόπο εκτέλεσης, την ενέργεια των σωμάτων, το έργο αποκτά πιο πολλές διαστάσεις και ξεφεύγει από την απλή απεικόνιση. Ένας ποιητικός ρεαλισμός. Εικόνες με έντονη πνευματικότητα. Το υλικό μελάνι, συγγενικό με την ακουρέλλα εδώ, στα έργα αυτά. Κλείνοντας πιστεύω ότι το έργο της Μ.Κ εκτός από μεγάλη ευχαρίστηση και βαθειά εντύπωση που δημιουργεί στον θεατή έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα με τα ερωτήματα που εγείρει όπως άλλωστε κάθε γνήσιο έργο τέχνης.