Ποίηση: “Δεκαπέντε του Αυγούστου είναι γιορτή”

Της Μαρίας Πανούτσου // *

Προδημοσίευση

No one

bears witness for the

witness.

PAUL CELAN

Πρώτο μέρος

Δεκαπέντε του Αυγούστου, δεν ήμουν εκεί

Σκαλίζω χαρτιά και ρωτάω γιατί

Δεν ξέρω, τους λέω, με κοιτάτε λοξά, τρυφερά

Χαρτιά εργαλεία, τι λένε, κοιτάτε

Εκεί στο χωριό ξαπλωμένοι κοιμούνται

Τον ύπνο του δικαίου από χέρι, σε χέρι

Θα σφαχτούνε μια μέρα γιορτής

Μαρία, Μαράκι, Μητέρα και κόρη

Πικρό το τριφύλλι μιλάει και λέει

Μαρία, Μαράκι δεκαπέντε του Αυγούστου

Μη με ρωτάτε δεν ξέρω, δεν είδα

Μόνο κοιτάτε, τι βρήκα.. τι προίκα

Άσπρη φανέλα φθαρμένη φοράει

Μαρία, Μαράκι κοίτα πως μπήκαν,

ταινία του Αυγούστου

Kαι πάλι εδώ μη με ρωτάτε, δεν ξέρω, δεν είδα

Mόνο κοιτάτε τι έχω, φθαρμένο και λιώμα,

αυτό το πανί

Γιοφύρι το λένε της Άρτας, δεν είναι

Κομμένο το λένε, δεν ξέρω, δεν είδα

Κρατάω γερά ένα άσπρο πανάκι

Κοιτάτε τι έχω, στις χούφτες τους λέω

Και κλαίω, Μαρία, Μαράκι, γι αυτό

Μια νύχτα δεν ήταν, μια μέρα δεν ήταν,

Μόνο η αυγή και χρώματα γκρι

Κοιμάται τους λέω, δεν είναι σωστό

Και εκείνοι με τέχνη, το αίμα καυτό

Κοιμάται του λέω δεν πρέπει, το σώμα γυμνό

Και εκείνοι παράσημα σπέρνουν

Και βήμα σωστό, δεν ξέρω δεν είδα,

Mη με ρωτάτε κοιτάτε, κοιτάτε

Μαρία, Μαράκι, δεν είναι γιορτή

Mια λύπη, μια θλίψη, μια νύχτα και αυτή

Μπηγμένο μαχαίρι ορθό και λοξό

Ανθρώπινο χέρι αφημένο, νωπό

Άνθρωποι είμαστε; ρωτάω, ρωτώ

Βγαλμένο το σώμα μικρό τρυφερό,

Γεμάτο ιστορίες από κόσμο παλιό

Μη με ρωτάτε, δεν ξέρω, δεν είδα

μόνο της Άρτας το γεφύρι θρηνώ

Τους είπανε πάμε, γιορτή ξημερώνει

Και αυτοί, γιορτή με μύθους και ύμνους

Άνδρες, γυναίκες για μύθους τους πήραν

Και ψάξαν για μύθους σε κοιλιές και σε στέρνα

Σε σπλάχνα μητέρας, ξεκαρφώνουν τα βρέφη

Θ και Φ, Θάνατος, Φόβος τα βλέφαρα κλείνουν

Αυτοί με τα κόκκινα μάτια κλειστά

Υπνοβάτες μια γης που μεθά

Με γροθιές και αρμαθιές,

Δεν ξέρω δεν είδα, θα το πω και το λέω

Σουρώνω απ’ οργή κι’ απορία και λέω,

Δεν ξέρω, δεν είδα, του τόπου μου θρήνο,

Τουφεκάνε κολλημένο στο τοίχο, έναν άνδρα γερό

Όχι ένας προς έναν, αλλά δέκα κορμιά και φυσίγγια για έναν

Δεν μιλιέται κανείς μόνο, γέρνει και ψέλνει καημό

Τις γραφές συναντά και τα λόγια τις γης

Και τα μαύρα τα ρούχα στο πετσί φορεμένα

Με τις ίνες γεμάτες με μνήμες και αίμα

Κομμένο με λένε – και αμέσως με ζώνει ένα χέρι

Βγαλμένο από σώμα ιερό, πατέρα με γιο

Μου λένε κοφτά κι δυο, μη φύγεις, μην στρέψεις

Και εγώ και είδα και ξέρω και βλέπω και αγγίζω

Και θάβω ακόμη τις μνήμες , Μαρία, Μαράκι

Σε τούτη την γη, δεν ήρθαμε μόνο για μία γιορτή.

Στο Κομμένο, βροχή ξεκινά δροσερή,

Ξεκινά κι’ αποσταίνει μ ένα σάλτο λειψό

Και πάλι νερό, το ίδιο το βράδυ,

Ξεπλένει το αίμα απ’ της γης το χορτάρι

Να φύγει κάθε ίχνος σφαγής

πριν ανοίξει ο κρουνός της οργής

Κάθε Αύγουστο τώρα τι λένε

Χρόνια πολλά και καλά με υγεία

Μαρία, Μαράκι, μητέρα και κόρη

Στην φούστα τα χέρια, στις πτυχές και στις σούρες

Θάχω ελπίδα, μαχαίρι με τσάπα και το φως που προσμένει,

Με πνοές, και με αύρες, μιας ζωής καθαρής

Σε εξέλιξη΄ Β μέρος

Απόσπασμα από το ανέκδοτο ποίημα της συλλογής ‘ Πέρα από τον μύθο’ Δοκιμές για μία τελετή θανάτου

Προσέγγιση σε ιστορικά γεγονότα του εικοστού αιώνα στην Ελλάδα

ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΟΥΤΣΟΥ Αθήνα 2016

** Κομμένο, ένα μικρό χωριό στην άκρη του Αμβρακικού, στις εκβολές του ποταμού Αράχθου, Ένα χωριό, ισοπεδωμένο, 20 οικογένειες ξεκληρίστηκαν, 317 νεκροί κάθε φύλου και ηλικίας -ανάμεσά τους 97 νήπια και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών και 119 γυναίκες- κι ένας αιματοβαμμένος γάμος, με τη νύφη, τον γαμπρό και όλους τους καλεσμένους (περίπου 30 άτομα) να τυλίγονται στις στάχτες μίσους, άλλοι 20 πνίγηκαν στον ποταμό Άραχθο, προσπαθώντας να ξεφύγουν.

* Η Μαρία  Πανούτσου γεννήθηκε  στην Αθήνα ​και υπηρετεί το θέατρο  και την ποίηση  από  το 1979. Σπούδασε  μουσική,  χορό, θέατρο, ζωγραφική και φωτογραφία στην Ελλάδα, Αγγλία,  Πολωνία. Έχει ταξιδεύσει για σπουδές  και για συμμετοχή σε Διεθνη Φεστιβάλ  θεάτρου, με το Θέατρο Τομή, στην Αγγλία, Σκωτία, Ρουμανία, Γεωργία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Κύπρο. Έζησε  στην παιδική  της  ηλικία στο Ιρακ, στην Κύπρο και στο Λίβανο. Ξεκίνησε  πολύ μικρή  το χορό και το θέατρο και με  την πρώτη της σκηνοθετική  δουλειά  βραβεύτηκε με πέντε  βραβεία στο Φεστιβάλ  Ιθάκης. Σκηνοθεσίας, καλύτερης παράστασης, καλύτερης  παρουσίασης νεοελληνικού έργου, βραβείο γυναικείου ρόλου και έπαινος ανδρικού. Τώρα μοιράζεται την ζωή της μεταξύ  Αθήνας, Κέας και Λονδίνου. 

Είναι απόφοιτος του Έκτου Γυμνασίου Θηλαίων. Διπλωματούχος της Σχολής Κλασσικού χορού Ε. Ζουρούδη. Διπλωματούχος της Επαγγελματικής σχολής Θεάτρου Αθηνών Εχει  σπουδάσει στο  GROTOWSKI  LABORATORIUM  στο Βρότσλαβ της Πολωνίας. Τελειόφοιτος του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών. Σπούδασε  στο  Open University  OF    London  Humanities- Ανθρωπιστικές σπουδές ,  και συμπλήρωσε την μελέτη της για την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία με την παρακολούθηση: Αθηναϊκή Δημοκρατία, 5ος αιώνας,  στο  Open University of London.

Παράλληλα με το θέατρο και η τέχνη η Μαρία Σκουλαρίκου – Πανούτσου έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές, ΚΑΛΕΣΜΑΤΑ , SALUADER  και  ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ Η ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟ CITY που έχουν εξαντληθεί και  ετοιμάζει την έκδοση της νέας ποιητικής  συλλογής με τίτλο ‘Η ΠΟΛΗ’ Μελέτησε Ζωγραφική  και Αγιογραφία με τον ζωγράφο  Δ. Πάλμα, και Κεραμική με τον γλύπτη  Ν.Σκλαβενίτη.  Ζωγραφίζει από το 1982 και χρησιμοποιεί ποικίλα υλικά για τον σκοπό αυτόν. Δουλεύει τον πηλό κατασκευάζοντας έργα αποκλειστικά με το χέρι και όχι με τον τροχό.  Με την Φωτογραφία και τις αρχές της κινηματογραφικής τέχνης, ασχολήθηκε την περίοδο 1980-90 όπου έγινε δεκτή και στο International Film school of London.

 Αυτήν την περίοδο.

Ολοκληρώνει συλλογή παραμυθιών και την νέα ποιητική  συλλογή  με τίτλο ‘Η Πόλη’.

Θέατρο 2015-2016  Ως  ηθοποιός  βρίσκομαι συνεχώς σε  αναζήτηση των δυνατοτήτων μου, άλλα και της τέχνης αυτής που υπηρετώ.  Θέλω να συνταιριάσω την έρευνα και το λαϊκό στοιχείο, το αυθόρμητο και την μελέτη, στις παραστάσεις μου από τώρα και μετά. Θα έδινα τον τίτλο:  Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ, Ο ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ. Ξεκινώ αυτήν την εργασία με την παράσταση,  “ΑΣΠΡΟ ΦΩΣ  ιστορίες έρωτα και αναρχίας’( Πρώτη παρουσίαση στο θέατρο Ελισσός,  Ιανουάριος 2015)

.. Άν θα έπρεπε να  αναφέρω μερικές στιγμές από την δουλειά μου, θα ήταν:

1980 Σπουδές στο Grotowski  Loboratorium στην Πολωνία . 
1982 ίδρυση της εταιρείας  ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΜΉ και συμμετοχή στο Φεστιβάλ Ιθάκης .Πρώτη μου δουλειά σκηνοθετική. 
Η παράσταση απέσπασε 6 βραβεία.  Συμμετοχή σε προγράμματα  θεατρικής παιδείας  στις ανδρικές φυλακές Κορυδαλλού 1984-86 Συμμετοχή μου το 1997 με την παράσταση  ‘Ιστορία με τέλος’  στο Φεστιβάλ Γυναίκες Δημιουργοί των δύο Θαλασσών, UNESCO Θεσσαλονίκη, Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. 1999 Τρίτη εκδοχή της Αντιγόνης με τίτλο: ‘Η Λατρεία των Νεκρών’  Edinburgh fringe festival  και ​περιοδεία στην Ευρώπη. 2001 Διδασκαλία σε σεμινάριο, ‘Προσέγγιση  στην Αρχαίας  Ελληνικής Τραγωδίας’  στο Πανεπιστήμιο  Edinburgh University και Glasgow University. 2007-2014  A project in progress House of flesh by Yussuf Idris. Προσέγγιση του Αραβικού πολιτισμού με το έργο ενός από τους πιο σημαντικούς Άραβες λογοτέχνες.

Για την περίοδο 2016-2017

Ολοκληρώνει  συλλογή  παραμυθιών  και την  νέα  ποιητική  συλλογή  με τίτλο ‘Η Πόλη’. ‘Ιστορίες έρωτα και αναρχίας’  Κείμενα προφορικής παράδοσης ​από Ανατολή Δύση, Βορά και Νότο. Αφηγήσεις για ενήλικες.  Ιανουάριος  2015.  Συνεργασία με τον μουσικό, Σταμάτη Δελλαπόρτα. Πρώτη παρουσίαση στο θέατρο ΕΙΛΙΣΣΟΣ  2015 . Ξεκινά συνεργασία με τον σκηνοθέτη και δάσκαλο Σταμάτη Ευσταθίου με θέμα την Aπώλεια. Προετοιμασία θεατρικής παράστασης με τον ποιητή και θεατρικό συγγραφέα, Σταμάτη Πολενάκη.

PERFORMANCES THROUGHT DECADES

A.PROJECT ‘Foyer’ 2009-2012  Μουσική παράσταση βασισμένη στο διήγημα του Yussuf idris  ‘House of flesh’.Συνεργασία με την μουσικό και συνθέτρια, ΤΑΝΙΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ.   B.PROJECT  Αντιγόνη  1997 – 2007 H ΔΕΚΑΧΡΟΝΗ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ  ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΜΕ ΠΕΝΤΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ C.PROJECT 2012-2017 Νίκα Μαρτοπούλου. Μαρτυρία της  Δ. Μ Μιχαλακέα. Μάιος –  Συνεργασία με την σοπράνο και performer  ΒΙΒΙΑΝΑ ΓΙΑΝΝΑΚΗ. «Αυτό που μ’ ενδιαφέρει πρώτιστα στην τέχνη του Θεάτρου είναι η σχέση του ανθρώπου με αυτό που επιμελώς κρύβει βαθιά μέσα του και που εκφράζεται για λίγο σε κάποιες οριακές στιγμές, για να ξανακρυφτεί και πάλι πίσω από λόγια δισταχτικά και αδέξια σαν τ’αχνάρια ενός πληγωμένου ζώου πάνω στο χιόνι… Το Θέατρο μας δίνει, κατ’ αρχήν τη δυνατότητα να μακρύνουμε το διάστημα αυτής της αποκάλυψης και στη συνέχεια να έρθουμε σε επαφή με τους συμπολίτες μας μέσα από αυτήν. Μια επαφή που μπορεί να θεωρηθεί, απαραίτητη»                    Έχει συνεργαστεί  με τους, Σ. Τσιώλη, Ν. Αγγελίδη  Σ. Θεοδωράκη  στο σινεμά και δούλεψε στο ραδιόφωνο και τηλεόραση 1979 με 1989.

Από το 1989 αφιερώθηκε στην θεατρική έρευνα και εκπαίδευση.

Για την Μαρία Πανούτσου το Θέατρο, είναι ένας χώρος έρευνας των εκφραστικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, χωρίς να αρνείται τον παιδαγωγικό,  ψυχαγωγικό και θεραπευτικό του χαρακτήρα. Ιδιαίτερη αφοσίωση έδειξε στην μελέτη της κίνησης του σώματος, μαθητεύοντας σε διαφορετικές τεχνικές. Πιστεύει ότι η κίνηση του σώματος ολοκληρώνεται μόνο με τον έντεχνα εκφρασμένο λόγο. Από το 1992 χρησιμοποιεί εκτός του θεατρικού κειμένου, το ποιητικό, πεζογραφικό, δοκιμιακό κείμενο και με εφαλτήριο τον σύνθετο λόγο του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, συνεχίζει την αναζήτηση, της σχέσης λόγου, κίνησης, νοήματος, δημιουργώντας ένα δικό της θεατρικό κώδικα επικοινωνίας. Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο της ζωής της είναι η διδασκαλία που εκτός από λειτούργημα την θεωρεί μία ακόμη μορφή τέχνης. Την ενδιαφέρουν οι δύο ρόλοι που ενυπάρχουν στην διδασκαλία, του διδάσκοντος και του διδασκόμενου και βρίσκει μεγάλη ευχαρίστηση στην εναλλαγή αυτών των ρόλων. Η μέθοδός της είναι ουσιαστικά, μια στάση απέναντι στο υλικό (μνήμη-κοινωνία) που συσσωρεύει καθημερινά ο άνθρωπος καλλιτέχνης, καθώς και ένας «τρόπος» εξάσκησης για την εφαρμογή μιας όσο γίνεται πιο προσωπικής έκφρασης.