Μαρία Ανδρικοπούλου: η δύναμη της μουσικής

Συνέντευξη στην Έλενα Νταβλαμάνου //

Γνωστοί και λιγότερο γνωστοί μύθοι του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού συναντούν τη μουσική! Ένα βιβλίο που προσεγγίζει την ελληνική μυθολογία με τρόπο γοητευτικό και χιουμοριστικό.

Δέκα όμορφοι μύθοι, απολύτως τεκμηριωμένοι, και πλημμυρισμένοι με νότες, αλλά και διασκεδαστικά παιχνίδια και δραστηριότητες για τα παιδιά. Το κουβάρι δέκα συναρπαστικών ιστοριών που έπλασε η ελληνική φαντασία και οι πλούσιες παραδόσεις των αρχαίων Ελλήνων, ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια των μικρών αναγνωστών μ’ έναν πολύτιμο συνδετικό κρίκο: τη μουσική. Κάθε εξιστόρηση συμπληρώνεται με ένα σύντομο υπόμνημα που παρέχει πρόσθετες πληροφορίες για μυθικά πλάσματα, ήρωες και θεούς πλασμένους μέσα απ’ τη φαντασία του λαού μας.

 Η αγαπημένη και πολυτάλαντη συγγραφέας Μαρία Ανδρικοπούλου ένωσε τις δυνάμεις της με τον πολυβραβευμένο εικονογράφο Νικόλα Ανδρικόπουλο και μαζί δημιούργησαν το νέο βιβλίο «Μύθοι στο ρυθμό της μουσικής» από τις εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗ και μας έκαναν να ξαναγαπήσουμε τον κόσμο των ελληνικών μύθων σαν να ήταν η πρώτη φορά. Διαβάζοντας το υπέροχο αυτό βιβλίο μπορεί κανείς να περιπλανηθεί με τον Ορφέα και τον Πάνα, με τον Αρίωνα και τον Ερμή, με το Μαρσύα και τις Μούσες, αλλά και άλλους μυθικούς ήρωες στα μονοπάτια της μουσικής. Πρόκειται για μια μαγική βόλτα στον αγαπημένο κόσμο της μυθολογίας με έναν καινούριο αέρα, πιο ανανεωμένο, από αυτόν που είχαμε συνηθίσει ως τώρα στις εκδόσεις βιβλίων με μύθους.

Η Ελληνική Μυθολογία είναι γεμάτη από ιστορίες που μιλούνε για γενναίους ήρωες και τρομακτικά τέρατα, για παντοδύναμους θεούς και παντοδύναμες και πανέμορφες θεές, για καταπληκτικές περιπέτειες και μεγάλες μάχες. Σ’ αυτό το βιβλίο, οι ιστορίες είναι κεντημένες με τη μουσική, γραμμένες με τρόπο που τα μικρά παιδιά θα μπορούν να τις ακούν και να τις καταλαβαίνουν και τα μεγαλύτερα θα μπορούν να τις διαβάζουν μόνα τους και να τις χαίρονται. Κάθε γεγονός ζωντανεύει ήρωες από το μακρινό μυθικό χθες και αυτοί με τη σειρά τους προκαλούν εκρήξεις συναισθημάτων. Δράση, συναισθήματα, ύφος και χαρακτήρας των ηρώων μεγαλουργούν και όλα αυτά μέσα σ’ ένα βιβλίο που επιτυγχάνεται φυσικά από την πένα της συγγραφέως.

Στόχος της δεν είναι να «διδάξει» στα παιδιά το μυθολογικό υλικό, αλλά να καλλιεργήσει μέσα στους νεαρούς αναγνώστες μια πολύτιμη διάθεση: τη διάθεση να γνωρίσουν τη μυθολογία, ν’ ανατρέξουν σ’ αυτήν, να ξαναδιαβάσουν αργότερα στη ζωή τους μύθους, να τους αναζητούν όταν χρειάζονται ευχαρίστηση, στήριξη, καθοδήγηση.

Παραμυθένιες ζωγραφιές δίνουν μια φρέσκια πνοή και μια νέα οπτική στις άφθαρτες αυτές ιστορίες. Η συγγραφέας ζωντανεύει τις ιστορίες της με γλώσσα απλή και καθημερινή. Ο εικονογράφος εμφυσά δυνατά, σύγχρονα χρώματα και στιλ στις ζωγραφιές του, καθώς επαναδημιουργεί εικόνες της κλασικής αρχαιότητας. Μαζί συνέθεσαν ένα αριστούργημα, τέλειο για νεαρούς αναγνώστες.

Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου ξετυλίγεται ένα μέρος της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, με απλό, κρυστάλλινο λόγο που ρέει γρήγορα, που θα συναρπάσει κάθε παιδί, καθώς αποτελεί ένα έργο υψηλής λογοτεχνικής και αισθητικής παιδείας.

-Tι σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;

Συνηθίζω να λέω ότι η φαντασία μου έχει την ίδια ηλικία με το γιο μου, καθώς αφορμή για τη συγγραφή παιδικών βιβλίων ήταν οι ιστορίες καληνύχτας που επινόησα για να τον νανουρίζω. Αιτία ωστόσο είναι οι λέξεις και η αγάπη μου γι’ αυτές.Όπως λέει η ποιήτρια Κική Δημουλά: «οι λέξεις φταίνε.Αυτές ενθάρρυναν τα πράγματα να αρχίσουν να συμβαίνουν». Οι λέξεις λοιπόν είναι υπαίτιες, αλλά  και οι ιστορίες. Μιλώ για τις πάμπολλες ιστορίες που έχω διαβάσει όντας βιβλιοφάγος από παιδί. Έχοντας υπάρξει χίλιες φορές αναγνώστρια  ίσως ήταν  μοιραίο να ασχοληθώ κάποτε με τη συγγραφή, με την έννοια  ότι όλες αυτές οι ιστορίες που έχω διαβάσει λες κι έχουν συσσωρευτεί κι έχουν γεννήσει πολλές άλλες, δικές μου πια, που ήρθε  η σειρά μου να τις εξιστορήσω.

-Τι σημαίνει «γράφω» για σας;

Η συγγραφή πρωτίστως με απομακρύνει  από την πραγματικότητα που συχνά είναι άχαρη.Είναι ένα είδος απόδρασης από τον κόσμο των μεγάλων και περιπέτειας στη χώρα των θαυμάτων.Όταν γράφω είναι σαν να  ταξιδεύω, είτε βουτάω στο κόσμο της φαντασίας για να γράψω ένα παραμύθι, είτε βυθίζομαι στη βιβλιογραφία όταν επιλέγω να γράψω ένα βιβλίο γνώσεων.Η συγγραφή ξεκινάει σαν μοναχική δραστηριότητα που καταλήγει σε άνοιγμα, σε έκθεση στους άλλους, σε κατάθεση ψυχής.Γράφω τελικά σημαίνει επικοινωνώ, μοιράζομαι τις σκέψεις, τα ενδιαφέροντα  και τα συναισθήματά μου.

-Το αναγνωστικό κοινό σας είναι τα παιδιά. Τι ιδιαιτερότητες έχουν ως αναγνώστες;

Τα παιδιά είναι απαιτητικά ως αναγνώστες και αφοπλιστικά ειλικρινή στην κριτική τους. Δεν φτάνει να  κεντρίσεις το ενδιαφέρον τους επιλέγοντας ένα θέμα κατάλληλο για την ηλικία και τα ενδιαφέροντά τους, το στοίχημα  είναι να το κρατήσεις  αμείωτο ως το τέλος. Προσωπικά, για να φέρω εις πέρας το δύσκολο αυτό εγχείρημα, επιστρατεύω το χιούμορ και τα λογοπαίγνια. Προσπαθώ να τους μιλήσω σε μια γλώσσα που την κατανοούν χωρίς όμως έκπτωση λεξιλογική ή επιτήδευση.Κι αν τους μιλώ με παραμύθια και παραβολές –όπως λέει και ο Γ. Σεφέρης- είναι  γιατί αυτά τα ακούν καλύτερα, φροντίζοντας πάντα να λέω αλήθειες.

-Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο με τον τίτλο «Μύθοι στο ρυθμό της μουσικής» από τις εκδόσεις Καλέντη. Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας. Για ποιο λόγο επιλέξατε το συγκεκριμένο θέμα;

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται δέκα αρχαίοι ελληνικοί μύθοι- άλλοι γνωστοί κι άλλοι λιγότερο- με θέμα τη μουσική.Συνήθως από τη μυθολογία γνωρίζουμε ιστορίες που προβάλλουν το ηρωϊκό στοιχείο. Αλλά το μυθολογικό υλικό είναι πολύ πλούσιο και γεμάτο με γοητευτικές ιστορίες που αναδεικνύουν διάφορες εκφάνσεις του ανθρώπινου βίου.Ιστορίες που με γοήτευσαν και θεώρησα ότι θα προσελκύσουν και το ενδιαφέρον των παιδιών. Πώς επινοήθηκαν τάχα τα μουσικά όργανα; Γίνονταν μουσικοί διαγωνισμοί στην αρχαιότητα; Ποιός ο ρόλος της μουσικής στην καθημερινή ζωή; Αποκτούσαν φήμη οι μουσικοί από την τέχνη τους; Αυτά είναι λίγο πολύ τα θέματα που πραγματεύονται οι «Μύθοι στο ρυθμό της μουσικής».

Στο τέλος κάθε μύθου πρόσθεσα και μερικά πραγματολογικά στοιχεία που διευκολύνουν την κατανόηση της μυθολογίας, αλλά και τη μετάβαση από το μύθο στην ιστορία.

Μια σειρά από δραστηριότητες (ακροστιχίδες,σπαζοκεφαλιές,ιδέες για κατασκευές) που ζητούν τη συμμετοχή των παιδιών,συμπληρώνουν το κείμενο.

-Το θέμα του βιβλίου σας καθώς και οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται σ’ αυτό μπορούν να αποτελέσουν ένα ιδιαίτερα αξιόλογο εκπαιδευτικό υλικό. Ποια είναι ή ποια πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη σας, η θέση της λογοτεχνίας στην εκπαίδευση;

Στόχος μου, πέρα από το να αγαπηθεί το βιβλίο από τα παιδιά ήταν να μπορεί να αξιοποιηθεί παράλληλα και ως εκπαιδευτικό υλικό. Ελπίζω να το έχω καταφέρει.

Θεωρώ ότι η λογοτεχνία αποτελεί βασικό παιδαγωγικό υλικό.Νομίζω ότι είναι ευνόητη η συμβολή της στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού.Είναι αποδεδειγμένη η επίδρασή της στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης, την αισθητική καλλιέργεια, τη συναισθηματική ωρίμανση αλλά και την κοινωικοποίηση των παιδιών.

Έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την αξιοποίηση των λογοτεχνικών κειμένων  στο πλαίσιο της διαθεματικής προσέγγισης της γνώσης στο σχολείο.Νομίζω όμως ότι ,εν πολλοίς, η αξιοποίηση της λογοτεχνίας ως βασικό εκπαιδευτικό υλικό εναπόκειται, ακόμα, κυρίως στις πρωτοβουλίες μεμονωμένων εκπαιδευτικών.

-Ποια είναι η δική σας σχέση με τη μουσική;

Δεν έχω ιδιαίτερη μουσική παιδεία.Δεν ξέρω να παίζω κανένα μουσικό όργανο. Η μουσική απλά και εντελώς ασυνείδητα συνοδεύει καθημερινά τις περισσότερες από τις δραστηριότητές μου. Δεν μπορώ καν να διανοηθώ τη ζωή χωρίς μουσική.Από τη σκοπιά της επίδρασής της στη ζωή μου, ίσως στεκόμουν περισσότερο στον ευεργετικό της ρόλο ως παραμυθίας, παρηγοριάς δηλαδή, ρόλο που έχουν ομοίως και τα παραμύθια.

-Τι θεωρείτε ότι προσφέρει η μουσική στα παιδιά αλλά και σε όλους τους ανθρώπους γενικότερα;

Η παιδαγωγική αξία της μουσικής είναι ανάλογη με αυτήν της λογοτεχνίας.Συντελεί στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης, στην αισθητική αγωγή και οπωσδήποτε στην κοινωνικοποίηση του παιδιού. Από το βιβλίο αναδεικνύεται η σημασία που δινόταν ήδη στην αρχαιότητα  στον παιδαγωγικό ρόλο της μουσικής.

Οι «Μύθοι στο ρυθμό της μουσικής» δείχνουν γενικότερα τη δύναμη, τη γοητεία, τη μαγεία της μουσικής: καταλαγιάζει το θυμό του Δία, κάνει τον τρομερό Κέρβερο να λουφάξει, μαλακώνει τον βλοσυρό βασιλιά του Άδη, σώζει τον Αρίωνα, σαγηνεύει τους ναυτικούς, δαμάζει τα κύματα, κυλάει πέτρες, συνοδεύει τις χαρές και τις λύπες των ανθρώπων.Δεν χρειάζεται, νομίζω, να πω περισσότερα για το τι προσφέρει στον άνθρωπο.

-Το βιβλίο έχει εικονογραφήσει με εξαιρετικό τρόπο ο γνωστός και αγαπημένος εικονογράφος Νικόλας Ανδρικόπουλος. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;

Όταν από τις εκδόσεις Καλέντη μου προτάθηκε ως εικονογράφος του βιβλίου ο πολυβραβευμένος Νικόλας Ανδρικόπουλος, χάρηκα ιδιαιτέρως γιατί θαύμαζα από πάντα τη δουλειά του.Ακολούθησε μια πολύ ευχάριστη συνεργασία.Αναπολώ με χαμόγελο τις στιγμές που με μεγάλη λαχτάρα περίμενα να λάβω ηλεκτρονικά εικόνα την εικόνα, μέχρι να ολοκληρωθεί το βιβλίο.

Αυτό που βρίσκω γοητευτικό και προκλητικό στην εικονογραφημένη παιδική λογοτεχνία είναι το πως δυο άνθρωποι, ο εικονογράφος κι ο συγγραφέας αφηγούνται την ίδια ιστορία ο καθένας με το δικό του μέσο και το δικό του τρόπο. Οι «Μύθοι στο ρυθμό της Μουσικής» είναι λοιπόν δέκα μύθοι για τη μουσική που αφηγήθηκαμε με χαρά, εγώ με λέξεις κι εκείνος με τις εικόνες του κι ελπίζω να τους απολαύσουν οι μικροί αναγνώστες.

-Ποια είναι τα προσεχή σας συγγραφικά σχέδια;

Αυτή την εποχή ετοιμάζω πυρετωδώς ένα ακόμα βιβλίο αρχαιογνωστικού  περιεχομένου. Νομίζω πως αρχίζω να κλίνω προς το βιβλίο γνώσεων.Ωστόσο δεν έχω εγκαταλείψει την επιθυμία να γράψω μια ιστορία μυστηρίου για μεγαλύτερα παιδιά. Επίσης είναι ήδη έτοιμη  μια χριστουγεννιάτικη ιστορία μου, η οποία εύχομαι να πάρει σύντομα το δρόμο για το τυπογραφείο.

-Σας ευχαριστώ θερμά και εύχομαι πάντα επιτυχίες!

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η συγγραφέας Μαρία Ανδρικοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα και ζει από παιδί στο κέντρο της πόλης. Κατάγεται από την ορεινή Φθιώτιδα και τις Κυκλάδες. Είναι παντρεμένη και μητέρα ενός αγοριού. Εργάζεται πολλά χρόνια ως διοικητικό στέλεχος στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Σπούδασε κλασική φιλολογία(Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σ πουδών με ειδίκευση  στην πολιτιστική πολιτική, διοίκηση και επικοινωνία (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Κυκλοφορούν τα βιβλία της: «Μύθοι στο ρυθμό της μουσικής» (Καλέντης, 2016), ),«To Πάσχα του Πασχάλη», «Πασχαλινή ιστορία αγάπης» (Τετράγωνο, 2010),  «Πάρτι γενεθλίων» και «Ο Μπλεψαράκης» (Εν Πλω, 2008).