Fractal
Home / ΘΕΑΤΡΟ / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ / Ο Μάκης Παπαδημητρίου μιλάει για τον Ιμμάνουελ Καντ, ρόλο που υποδύεται στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης-Φρυνίχου
11/03/2015, 4:40 μμ

Ο Μάκης Παπαδημητρίου μιλάει για τον Ιμμάνουελ Καντ, ρόλο που υποδύεται στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης-Φρυνίχου

Από την Αντιγόνη Καράλη //

 

«Είναι ο πιο ωραίος ρόλος που έχω παίξει μέχρι στιγμής στο θέατρο» δηλώνει ο Μάκης Παπαδημητρίου για τον «Ιμμάνουελ Καντ» του Τόμας Μπέρνχαρντ, ένα ποιητικό έργο που μιλάει με πικρό χιούμορ για την πνευματική τύφλωση που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Ο μέγιστος Γερμανός διαφωτιστής του 18ου αιώνα, τον οποίο υποδύεται εξαιρετικά ο Μάκης Παπαδημητρίου, ταξιδεύει με ένα υπερωκεάνιο προς τη Νέα Υόρκη, στη δική μας σύγχρονη εποχή. Πρόκειται να ανακηρυχθεί Επίτιμος Διδάκτορας κι ελπίζει ταυτοχρόνως, πως οι γιατροί της Αμερικής θα θεραπεύσουν το γλαύκωμα από το οποίο πάσχει. Η περίπτωση του τυφλωμένου φιλοσόφου γίνεται η αφορμή για να γελάσουμε με την κατάθλιψή μας, για να αποτρέψουμε τον μαρασμό μας, στην παράσταση που σκηνοθέτησε εύστοχα ο Γιάννος Περλέγκας και παρουσιάζεται στο «Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν-Φρυνίχου».

 

makis 2

 

-Αναπτύξατε σχέση με τον Ιμμάνουελ Καντ; Μπήκατε στα… παπούτσια του;

Υπάρχει μια διαφοροποίηση σε σχέση με την πραγματική προσωπικότητα του Καντ από αυτή που παρουσιάζει ο Μπέρνχαρντ στο έργο. Ο Μπέρνχαρντ βάζει τον Καντ να είναι τυφλός, παντρεμένος και να ταξιδεύει προς την Αμερική. Στην πραγματικότητα ο Καντ γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στο Καίνιξμπεργκ (τώρα ρωσικό Καλίνινγκραντ) της Ανατολικής Πρωσίας, δεν παντρεύτηκε ποτέ και δεν εγκατέλειψε ποτέ τη γενέτειρα πόλη του. Οι ομοιότητες με τον πραγματικό Καντ, επί της ουσίας, έχουν να κάνουν με το πώς ο Μπέρνχαρντ χρησιμοποιεί (σχεδόν αυτούσια) κομμάτια από τα γραπτά του για να φτιάξει αυτό το κείμενο. Είναι περισσότερο ο μπερνχαρντικός Καντ, παρά ο Καντ ως πραγματικό πρόσωπο.

 

-Δεν μιλάμε, άρα, για ένα βιογραφικό έργο που αφορά στη ζωή του Καντ;

Όχι. Δεν είναι μία βιογραφικού τύπου παράσταση για τη ζωή του Καντ. Το θέμα του εἰναι άλλο. Το ταξίδι προς το φως. Η αγωνία για τον θάνατο. Η επιρροή μετά τον Διαφωτισμό των διαφόρων πολιτισμών, και ειδικά της Αμερικής, στον τρόπο σκέψης της Ευρώπης… Πρόκειται για έργο με πολλούς συμβολισμούς, σε σχέση με τις θέσεις του Καντ και με τον τρόπο που βλέπει ο Μπέρνχαρντ αυτές τις θέσεις… Ο Μπέρνχαρντ φαίνεται να λέει πως η φιλοσοφία αρρωσταίνει τους ανθρώπους αντί να τους γιατρεύει θρηνώντας σαρκαστικά για την αντιπνευματική εποχή μας, που μοιάζει να τελειώνει.

 

-Ο Μπέρνχαρντ θέτει σε δοκιμασία όλη την πεφωτισμένη παράδοση του Διαφωτισμού. Πού καταλήγει;

Σε έναν συμβιβαμό. Ο Καντ νιώθει μόνος του και καταλήγει να συμβιβαστεί, να αποδεχθεί τη μοίρα του. Αποδέχεται ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει τον κόσμο, τη γνώση, δεν είναι δρόμος συλλογικός. Κι αυτό γιατί, όσο περισσότερο βάζεις τον εαυτό σου να μαθαίνει, τον απομομονώνεις επειδή δεν σκέφτεται όπως ο κοινός νους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να το κάνεις. Εδώ συναντάμε την καντιανή ηθική και την περίφημη «κατηγορική προσταγή», η οποία ορίζεται ως η ενιαία υποχρέωση που πηγάζει από το αίσθημα και την έννοια του καθήκοντος. Όλα αυτά περνάνε μέσα από το έργο.

 

-Ως κοινωνία πράξαμε βάσει «κατηγορικής προσταγής» στις τελευταίες εκλογές;

Έγινε μία αλλαγή. Μία κίνηση αντίδρασης σε κάτι… Ήταν θετικό το ότι έγινε αυτή η αλλαγή. Εύχομαι να πάει καλά.

 

-Η ευρωπαϊκή σκέψη στο έργο ναυαγεί. Το σήμερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει μέλλον;

Όταν τα πράγματα είναι ισότιμα κι αντιμετωπίζει η μία χώρα την άλλη επί ίσοις όροις, τότε μπορούν να βρεθούν λύσεις βιωσιμότητας. Όταν υπάρχουν τσαμπουκάδες και υποταγμένοι, αυτό δε σημαίνει Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά τσιφλίκι… Νιώσαμε, τα προηγούμενα χρόνια, αυτό το αίσθημα ότι μας αντιμετώπιζαν σαν τα «κακά παιδιά» που «θα φάνε ξύλο»… Μία Ευρωπαϊκή Ένωση που λειτουργεί υπό το καθεστώς φόβου της μίας χώρας προς την άλλη καλύτερα να μην υπάρχει. Δημιουργήθηκε για να ευημερήσουν όλοι κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά. Εάν αυτό γίνεται με όρους τρομοκρατίας κι εκφοβισμού, δεν υπάρχει λόγος ύπαρξής της.

 

makis 1

 

-Μέσα ή έξω από την Ευρώπη; Εντός ή εκτός;

Εντός με όρους κανονικούς. Ισότιμου μέλους. Εάν πρόκειται να είμαστε το παραπαίδι, εκτός με τα χίλια…! Εν πάση περιπτώσει, ό,τι αποφασίσουμε. Το καθένα έχει άλλες προϋποθέσεις…

 

-Ποιος ευθύνεται για το μοντέλο που έχει διαμορφωθεί;

Και οι ανίσχυροι και οι ισχυροί. Για να βρεθεί η χρυσή τομή χρειάζεται χρόνος και δουλειά προς την ίδια κατεύθυνση… Τα προηγούμενα χρόνια καλούμασταν, υπό την πίεση του οικονομικού ζητήματος, να πάρουμε αποφάσεις. Με το μαχαίρι στο λαιμό. Τώρα έχουμε μπει σε διαπραγματεύσεις. Γιατί δεν έγινε εξ΄ αρχής; Το σφάλμα ήταν δικό μας. Δεν διεκδικήσαμε διαπραγμάτευση επί ίσοις όροις. Είπαμε «ναι» σε όλα. Εάν είχε γίνει αυτό, πριν από χρόνια που η διαπραγματευτική μας δύναμη ήταν πολύ μεγαλύτερη, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Το χάσαμε αυτό. Πάμε παρακάτω… Είμαι αισιόδοξος, γιατί τώρα βλέπω μια διαφορετική διαχείριση και διαπραγμάτευση. Αυτό δεν σημαίνει ότι κερδίζεις τα πάντα, αλλά κερδίζεις κάτι. Κάτι καλύτερο μπορεί να γίνει.

 

-Σας χαρακτηρίζει σκηνικό θάρρος. Είναι θέμα χαρακτήρα;

Θέλω κάθε φορά να νιώθω τόσο ελεύθερος, ώστε να μην βαριέμαι να πάω στην παράσταση. Να χαίρομαι αυτό που κάνω. Είμαι πολύ τυχερός που, στις περισσότερες παραστάσεις που έχω παίξει έως τώρα, υπάρχει αυτή η χαρά.

 

-Την ίδια χαρά βρίσκετε και στο σινεμά; Η κινηματογραφική σας παρουσία είναι ισχυρή μέσα στη σαιζόν: «Α Blast» (σκην. Σ.Τζουμέρκας), «Chevalier» (σκην. Αθ.Τσαγγάρη), «Suntan» (σκην. Αργ.Παπαδημητρόπουλος), ενώ σε λίγο θα αρχίσετε γυρίσματα για τον «Μαγικό καθρέφτη» (σκην. ΧρΔήμας).

Η χαρά υπάρχει πολύ περισσότερο στο σινεμά, τα τελευταια χρόνια. Είναι τέτοια η διαδικασία, που μου φαίνεται μαγική. Στο θέατρο ακόμα και σε ένα αποσπασματικό έργο, στη διάρκεια της παράστασης υπάρχει μία γραμμικότητα, αρχή -μέση -τέλος. Στο σινεμά δεν είναι έτσι. Μπορεί στο πρώτο γύρισμα να έχεις την τελευταία σκηνή. Υπάρχει μία δυσκολία που με γοητεύει πολύ. Επί της ουσίας ποτέ δεν ξέρεις το αποτέλεσμα πριν τη δεις την ταινία ολοκληρωμένη στο πανί.

 

-Εάν ο Καντ προσγειωνόταν μέσα σε μια χρονοκάψουλα στο σήμερα, πώς νομίζετε ότι θα έβρισκε την ευρωπαϊκή σκέψη του 21ου αιώνα;

Την εποχή που έζησε, φιλοσοφία κι επιστήμη ήταν πράγματα αλληλένδετα. Υπήρχε η διάκριση αλλά δεν ήταν τόσο μεγάλη σε σχέση με τώρα. Υπήρχαν πανεπιστήμονες. Η εξειδίκευση που υπάρχει σήμερα σε όλους τους τομείς, μπορεί να του φαινόταν «βουνό». Ή ίσως να έλεγε «τι ωραία που εξελίχθηκαν τα πράγματα»!

 

-Από τον Καντ το καλοκαίρι στην Πραξαγόρα, στις αριστοφανικές «Εκκλησιάζουσες». Σας αρέσει ο Αριστοφάνης; Μήπως έχει καταναλωθεί τόσο, ώστε χρειάζεται μία διαφορετική προσέγγιση;

Ναι. Χρειάζεται να γίνει κάτι. Κι ίσως αυτό το κάτι, από τη στιγμή που έχουν γίνει πάρα πολλά με το αρχαίο δράμα, ίσως αυτό το κάτι να είναι το απλό, το αυτονόητο: να αντιμετωπίσει κανείς το έργο κανονικά, κι όχι να ψάχνει για μία ιδέα μόνο και μόνο για να κάνει τη διαφορά.

 

makis 4

 

Η ταυτότητα της παράστασης

Ο Γιάννος Περλέγκας πραγματοποιεί το σκηνοθετικό του ντεμπούτο στο Θέατρο Τέχνης, με το έργο «Ιμμάνουελ Καντ» του Τόμας Μπέρνχαρντ.
Μετάφραση: Γιάννος Περλέγκας & Ισμήνη Θεοδωροπούλου.
Σκηνοθεσία: Γιάννος Περλέγκας. Σκηνικά – κοστούμια – κούκλες: Χριστίνα Κάλμπαρη & Αττάρτ Βίλλυ. Μουσική: Γιάννος Περλέγκας. Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος. Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου. Παίζουν (αλφαβητικά): Γιάννης Καπελέρης, Σύρμω Κεκέ, Κατερίνα Λυπηρίδου, Χρήστος Μαλάκης, Μάκης Παπαδημητρίου, Γιάννος Περλέγκας, Μιχάλης Τιτόπουλος. Θέατρο Τέχνης-Οδού Φρυνίχου (Φρυνίχου 14, Πλάκα, τηλ. 2103222464, 2103236732).

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top