Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Κατηγορήθηκα πως ρέπω προς το παρελθόν
01/02/2017, 12:20 μμ

Κατηγορήθηκα πως ρέπω προς το παρελθόν

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

lucile_1

 

Ένα ποίημα της Λουσίλ Κλίφτον

 

Η δύναμη ετούτου του ποιήματος (‘I Am Accused of Tending To the Past’) στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο βαθύτερο μήνυμα των απλών, και χωρίς πολλά λυρικά στοιχεία, στίχων του. Εκεί μέσα συμπυκνώνεται η εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία που εμπλέκεται και αφορά στην ανάκτηση εκείνων των αφηγήσεων που έχουν επισκιαστεί ή διαγραφεί από  την πρόσφατη ιστορία. Γραμμένο από την Λουσίλ Κλίφτον (Lucille Clifton, 1936-2010), μια αφροαμερικανή γυναίκα της οποίας  η ποίηση καθορίζει την ιστορία  τόσο σε ατομικό και οικογενειακό, αλλά και σε συλλογικό επίπεδο ως ένα από τα κεντρικά θέματά του, το ποίημα αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ιστορικής αποκατάστασης από τη σκοπιά της συγκεκριμένης ευαισθησίας η οποία βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στην φυλετική ιδιότητα και τη γυναικεία φύση της αφροαμερικανίδας ποιήτριας.

 

κατηγορήθηκα πως ρέπω προς το παρελθόν

σαν να το έφτιαξα εγώ,

σαν να το σκάλισα εγώ

με τα ίδια μου τα χέρια. δεν το έκανα.

αυτό το παρελθόν με περίμενε

όταν ήρθα,

ένα τερατώδες ανώνυμο μωρό,

και εγώ με την επιθυμία της μάνας μου

το πήρα στο στήθος

και το ονόμασα

Ιστορία.

τώρα είναι πιο ανθρώπινη,

μαθαίνοντας γλώσσες καθημερινά,

υπενθυμίζοντας πρόσωπα, ονόματα και ημερομηνίες.

όταν αυτή είναι αρκετά δυνατή  να ταξιδέψει

μόνη της, φυλάξου, θα το κάνει.

 

lucile_2

 

Η συγκεκριμένη κατάσταση της αφηγήτριας προικίζει την κεντρική εικόνα του ποιήματος, με τη γυναίκα και το μωρό της. Η περιγραφή μιας μητέρας που βρίσκεται σε στάδιο γαλουχίας, η οποία διηγείται την ιστορία του αφρικανικού και αμερικανικού παρελθόντος της, τοποθετεί και υπαινίσσεται την προφορική παράδοση της ιστορίας ως το ικανότερο  μέσο για τη διατήρηση του πολιτισμού της. Η αφηγήτρια  του ποιήματος, της οποίας η άποψη είναι ενός ιστορικού που ασχολείται με την πορεία  ενός πολιτισμού, δημιουργεί το πλαίσιο της ιστορικής ανάκαμψης προσωποποιώντας την ιστορία ως ένα μωρό, και τοποθετώντας τον αφηγητή στη θέση της θετής μητέρας του μωρού. Έτσι, η ιστορία γίνεται μωρό ορφανό, ή έκθετο βρέφος, που περίμενε για να δεχτεί  την προσοχή και την περιποίηση του αφηγητή. Αυτή η μεταφορική δομή του ποιήματος προνοεί και μας παρέχει μια παραγωγική μήτρα για το ιστορικό, αλλά  και το πολιτικό πλαίσιο του κειμένου του ποιήματος.

Η σχέση της θετής μητέρας με το μωρό της, μεταφράζεται άμεσα σε επένδυση του ομιλητή στο μεγαλεπήβολο έργο της διατήρησης της ιστορικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η μητέρα-αφηγήτρια, δεν περιγράφει τη σχέση της με το ορφανό μωρό μέσα από την άμεση και φυσική εμπειρία του τοκετού, αλλά με την επιθυμία της μητέρας της,  αποδεχόμενη έτσι την ευθύνη για μια ζωή που δεν δημιούργησε, αλλά ούτε και ευθύνεται η ίδια.  Αυτή η κοινωνική και όχι η βιολογική μητρότητα, σημαίνει τη συμμετοχή της μητέρας-αφηγήτριας στην αναδιαμόρφωση της ιστορίας, παρά τη δημιουργία της. Έτσι ευθύς εξαρχής, η αφηγήτρια απορρίπτει τις όποιες κατηγορίες ότι είναι κατά κάποιο τρόπο διαπλεκόμενη στην  όλη ιστορία. Η άρνηση αυτής της κατηγορίας, έχει κάποιες άμεσες συνέπειες που αντανακλούν στην θέση της αφηγήτριας. Η αφηγήτρια υιοθετεί το μωρό και το ονομάζει  Ιστορία. Είναι η μόνη λέξη που γράφεται με κεφαλαία γράμματα σε ολόκληρο το ποίημα, κι αυτή η λέξη έχει να κάνει με την αφήγηση του ανθρώπινου παρελθόντος, αλλά ταυτόχρονα  σηματοδοτεί κι έναν διαχωρισμό από τις προηγούμενες προσπάθειες που έγιναν για το σκοπό αυτό, τουτέστιν τις διαστρεβλωμένες ιστορικές αφηγήσεις,  γεμάτες παραλείψεις και  προκλητική αδιαφορία, όλες μέσα  στο πλαίσιο της πλούσιας αφροαμερικανικής κουλτούρας.

Η εξέλιξη της Ιστορίας από την τερατώδη  μορφή της σε αφήγηση από του στόματος, βοηθάει τον αναγνώστη  να διακρίνει και την κατεύθυνση και την πορεία της Ιστορίας την οποία φαίνεται να ευνοεί η αφηγήτρια. Έτσι τόσο η προφορική παράδοση όσο και η γυναικεία φύση, έρχονται  στο προσκήνιο ως παράμετροι της νέας και ανανεωμένης αφροαμερικανικής Ιστορίας. Η ανάκαμψη της προφορικής παράδοσης εκδηλώνεται με τη μορφή της αφήγησης του ποιήματος, και  χρησιμεύει επίσης ως μια δομική ενίσχυση της κεντρικής εικόνας της μητρότητας. Σχεδόν σε  ολόκληρο το κείμενο, πλην της λέξεως ‘Ιστορία’, υπάρχει πεζή γραφή που υποδηλώνει την εγκατάλειψη εκ μέρους  του ποιήματος της υπάρχουσας έως τώρα ακαμψίας  της προφορικής  μετάδοσης, και την είσοδό της σε μια πιο ευέλικτη σφαίρα καθομιλούμενης γλώσσας. Έτσι, όλοι οι κανόνες της ορθογραφίας, θυσιάζονται υπέρ της ιδιαίτερης έμφασης η οποία  δίνεται στις πιο σημαντικές λέξεις του κειμένου, και στην περίπτωση του ποιήματος της Κλίφτον, αυτή η ένταση πέφτει πάνω στη λέξη ‘Ιστορία’.

Η ανάγνωση του ποιήματος της Λουσίλ Κλίφτον από την προοπτική της φυλετικής ταυτότητας και της αφροαμερικανικής ιστορίας, τοποθετεί το ποίημα μέσα σε ένα χώρο που δημιουργείται από τις πολυάριθμες αφροαμερικανικές  αφηγήσεις, και ιδιαίτερα μιας μαύρης γυναικείας φωνής  σε μια προσπάθεια ανάκτησης  του πολύτιμου  παρελθόντος. Το ποίημα της Κλίφτον προσφέρει ένα όραμα της ιστορίας που μοιάζει εντυπωσιακά με το μυθιστόρημα ‘Αγαπημένη’ της Τόνι  Μόρισον, μια γοητευτική ιστορία που εξελίσσεται  στα μέσα του προπερασμένου αιώνα στο Κεντάκυ, με ήρωες τους  εξεγερμένους μαύρους, απελπισμένους, ερωτευμένους, παντοδύναμα πνεύματα, και φυσικά την ‘Αγαπημένη’, το βρέφος που εμφανίζεται κάποια στιγμή στην κοινότητα των σκλάβων, γεγονότα τα οποία διαμορφώνουν τη ζωή ενός ατόμου σε ιστορία. Η ‘Ιστορία’ της ποιήτριας, προκαλεί την κατανόηση της κυρίαρχης κουλτούρας των μαύρων με το θυμούνται  ‘πρόσωπα, ονόματα και ημερομηνίες’. Το τέλος του ποιήματος της Κλίφτον, σηματοδοτεί τη δυνατότητα της  αναγεννημένης ‘Ιστορίας’ να ξεφύγει από τις παγιδεύσεις των πλαστογραφιών και  της τεχνητής εξαφάνισης κάποιων σοβαρών γεγονότων και αφηγήσεων.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top