Fractal

Λογοτεχνία και Ασθένεια: η σχέση που αλλάζει οπτικές (Μέρος Πρώτο)

Γράφει η Κωνσταντίνα Κοντοπούλου // *

 

liter

 

Ποιός ο ρόλος της ασθένειας στη λογοτεχνία; Πως μπορεί ο πόνος να καταγραφεί με τέτοιον τρόπο ώστε να πετύχει την επιθυμητή ενσυναίσθηση η οποία χρειάζεται για την κατανόηση του ποιητή; Σήμερα ένας νέος τομέας αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς στη λογοτεχνία και είναι η αφηγηματική ιατρική. Από το πανεπιστήμιο της Κολούμπια όπου ξεκίνησε, μέχρι πολλά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, η αφηγηματική ιατρική συνδυάζοντας τον ιατρικό κλάδο με τη λογοτεχνία, δίνει τροφή για σκέψη σε νέους δημιουργούς και ιδίως εκείνους που βρίσκονται σε εργασιακές δομές νοσοκομειακού τύπου. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η αφήγηση από την πλευρά του ασθενή. Αυτή είναι πιο επίπονη καθώς ο ιατρός σαν εξωτερικός παρατηρητής, προσπαθεί να πετύχει την ενσυναίσθηση ενώ ο ασθενής βιώνει τον φυσικό και τον ψυχολογικό πόνο σ’ όλο του το μεγαλείο, πολύ συχνά μη μπορώντας να μιλήσει γι’ αυτό. Ο ασθενής βρίσκεται μέσα στη δική του εσωτερική μοναξιά.

Η αρρώστια βρίσκεται πολύ κοντά στη σκέψη του αναπόφευκτου και η λογοτεχνία στο να αντικατοπτρίζει τη ματαιότητα και την απόλυτη κατάληξη του ανθρωπίνου είδους. Αυτή η συσχέτιση οδηγεί σ’ αυτό το είδος κάθαρσης που θεωρούνταν ο κύριος σκοπός στην αρχαία τραγωδία. Στο πρώτο μέρος αυτής της σειράς άρθρων θα αναφέρω την πλευρά του εξωτερικού παρατηρητή του πόνου εμπνευσμένη από μια συλλογή που έπεσε προσφάτως στα χέρια μου.

Ο Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος στο “Θεραπευτήριο Χρόνιων Παθών” πετυχαίνει την ενσυναισθηση με όλες τις τύψεις που διέπουν τον εξωτερικό παρατηρητή του πόνου ο οποίος είναι εκεί για να περιγράψει την παραμικρή λεπτομέρεια μέσα στον ενδονοσοκομειακό χώρο και χρόνο καθώς επίσης και την ιστορία του ανθρώπου που βρίσκεται μέσα σ’ αυτόν με πολύ ιδιαίτερες μεταφορές. Ενδεικτικά στο ποίημα του “Τμήμα Αιμοδοσίας” μπορεί κανείς να διακρίνει τις έντονες εικόνες και μεταφορές καθώς και την κοινωνική χροιά του ποιήματος ενώ στο ποίημα “Επείγοντα Περιστατικά” μπορεί από την αρχή κανείς να διακρίνει την ιδιαιτερότητα της αίσθησης της ανωνυμίας στον ενδονοσοκομειακό χώρο.

 

“Πάνω στο φορείο το αυτοκινητιστικό δίχως όνομα…”

 

Ποιοι ήταν οι άνθρωποι αυτοί πριν γίνουν ήρωες στο ποίημα ενός δημιουργού; Ποιοι γίνονται μέσα σ’ ένα παγωμένο δωμάτιο νοσοκομείου ή χώρου εξέτασης; Ποιο τελικά είναι το χρέος της λογοτεχνίας στην ασθένεια; Ένα ακόμη έντονο ποίημα του “Μονάδα Εντατικής Θεραπείας” όπου η ιστορία ενός νέου παιδιού μετά από ατύχημα γίνεται σύμβολο όλων εκείνων των πανομοιότυπων ιστοριών που συμβαίνουν καθημερινά, θέτει τον αναγνώστη ακόμη και στην πλευρά ενός συγγενή που περιμένει μάταια στην αίθουσα αναμονής αισθανόμενος όλη αυτή την αγωνία του κοντινού ανθρώπου δίπλα σ’ ένα νέο άνθρωπο που κινδυνεύει.

O Χαραλαμπόπουλος θίγει ένα τεράστιο θέμα που ανοίγει στην Ελλάδα το ζήτημα της αφηγηματικής ιατρικής και της υποβοήθησης της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενή μέσα από την αφήγηση. Η αφηγηματική ιατρική είναι υπαρκτή για να “βοηθήσει τους ανθρώπους να λεν ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν αν όλοι εμείς πρέπει να παραμείνουμε πλήρως ανθρώπινοι” ( Frank, 2008)

 

  • Frank Arthur W. “Stories and healing; observations on the progress of my thoughts”  Anchorage (AS): University of Alaska LitSite Alaska; 2000–2008. Available from: http://litsite.alaska.edu/healing/frank.html.
  • Χαραλαμπόπουλος Μπάμπης, “ Θεραπευτήριο Χρόνιων Παθών”, Εκδόσεις: 24 Γράμματα, 2013.

 

* Η Κωνσταντίνα Κοντοπούλου είναι γεννημένη το 1987 και είναι φοιτήτρια Ψυχολογίας και υποψήφια διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής. Διδάσκει ως βοηθητικό προσωπικό σε τμήμα της σχολής της ενώ έχει διδάξει στη δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση και έχει ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές σε Ψυχολογία και Αγγλική Φιλολογία.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top