Λίσα Πράις: “Είναι μια εποχή που μας κρατάει σε υπερδιέγερση, στ’ αλήθεια”

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

Ένα αντιγριπικό εμβόλιο που δεν πρόλαβε να κάνει και η συνειδητοποίηση ότι είμαστε «ενοικιαστές» της δικής μας ζωής, υπήρξαν αρκετά για την συγγραφέα Λίσα Πράις να δημιουργήσει τους «Starters» κατ’ αρχάς. Ένα δυστοπικό συμβολικό μυθιστόρημα υποτίθεται για εφήβους, που διαβάζεται απνευστί απ’ τους πάντες και εγείρει πολλά ερωτηματικά. Η συγγραφέας που ζει στη Νότια Καλιφόρνια, σπούδασε φωτογραφία και λογοτεχνία με το πρώτο της μυθιστόρημα «Starters» έκανε best seller παγκοσμίως, κυκλοφόρησε σε περισσότερες από τριάντα χώρες και υπήρξε υποψήφιο για το βραβείο καλύτερου νεανικού μυθιστορήματος YALSA* βρέθηκε στην κορυφή των ευπώλητων στα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αμερικής και της Ευρώπης, ενώ συγκαταλέγεται στις λίστες των δέκα καλύτερων βιβλίων της χρονιάς στο Amazon. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Καλέντη» καθώς και η συνέχεια της συναρπαστικής ιστορίας με τον τίτλο «ENDERS».

– Τι ακριβώς σημαίνει η «Τράπεζα Σώματος» για την δεκαεξάχρονη Κάλι αλλά και για τους αναγνώστες σας, κυρία Πράις; Γιατί εκτός από πολυεπίπεδο το βιβλίο σας είναι και μια αλληγορία…

H Τράπεζα Σώματος εμφανίζεται ως ένα σύμβολο των ισχυρών και εύπορων Έντερς (οι ηλικιωμένοι) και του τρόπου με τον οποίον εξουσιάζουν τους νέους. Το βιβλίο δεν είναι, από τεχνικής άποψης, μια αλληγορία, μπορεί όμως, σε κάποιο βαθμό να το δει κανείς κι έτσι – είναι σαφέστατα ένα βιβλίο συμβολικό. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι μάλλον να κάνω τον αναγνώστη ν’ αναρωτηθεί για κάποια θέματα παρά να διατυπώσω κρίσεις γι’ αυτά.

– Τι ήταν αυτό που σας έκανε να γράψετε τους «Starters”; Πώς ξεκινήσατε να γράφετε το συγκεκριμένο βιβλίο;

Η ιδέα μου ήρθε όταν, κάποια στιγμή, δεν μπόρεσα να κάνω ένα αντιγριπικό εμβόλιο. Οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν είχαν παράγει επαρκή ποσότητα εμβολίων εκείνη τη χρονιά κι έτσι η αμερικανική κυβέρνηση έπρεπε να εφαρμόσει ένα σύστημα επιλογής. Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, και ασφαλώς οι πάσχοντες, εμβολιάστηκαν πρώτοι. Όσο για μένα, έχασα το εμβόλιο αλλά κέρδισα μια ιδέα. Αναρωτήθηκα, λοιπόν, τι θα γινόταν αν έπεφτε μια επιδημία και οι μόνοι επιζήσαντες θα ήταν τα ασθενέστερα μέλη της κοινωνίας; Μετά από κάμποσο καιρό, «συναρμολόγησα» τις σκέψεις μου κι έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα

– Είναι τρομακτικό να μην ξέρεις τι έχει κάνει το σώμα σου άθελά του, όλος αυτός ο έλεγχος στο μυαλό μας είναι τελικά μύθος ή πραγματικότητα; Η τηλεόραση, η διαφήμιση, η κάθε είδους προπαγάνδα κατά πόσο συντελούν στο να είμαστε ο εαυτός μας ή κάποιος άλλος;

Ακριβώς, είναι μια ιστορία ηθικοπλαστική, μια ιστορία προειδοποιητική σχετικά με το πώς μπορεί η απόλυτη εξουσία να οδηγήσει στην απόλυτη διαφθορά. Ο κόσμος μας, με ιδιαίτερη έμφαση στην τηλεόραση, στη διαφήμιση και στα ΜΜΕ, μας υποβάλλει την ιδέα ότι πρέπει «να είμαστε κάποιοι». Αυτή η φράση ήταν ένα από τα αρχικά «κλειδιά» του βιβλίου. Όλοι μας ακούμε φωνές μες στο κεφάλι μας –όχι μόνον η Κάλι – από τα ΜΜΕ, τους πολιτικούς, και όλες αυτές οι φωνές διαμορφώνουν την εικόνα που εμείς έχουμε για τους εαυτούς μας.

– Τελικά, είμαστε ή δεν είμαστε «ενοικιαστές» στη ζωή μας;

Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι το μυαλό μας έχει τον απόλυτο έλεγχο των πράξεών μας. Τελικά, όμως, είμαστε το άθροισμα όλων εκείνων που έχουμε δει και ακούσει. Δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Και πολλά απ’ αυτά υπεισέρχονται στο συνειδητό μας μέσω των έντυπων μέσων ενημέρωσης, της τηλεόρασης του Διαδικτύου, του ραδιοφώνου. Δεν ψέγω κανέναν, είμαι κι εγώ εξίσου ένοχη με τους άλλους γιατί παρακολουθώ και απολαμβάνω αυτά πράγματα. Αναγνωρίζω όμως ότι είναι η φωνή που κατακλύζει τ’ αυτιά μου. Και ότι είναι ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε «ενοικιαστές» της δικής μας ζωής.

– Τι ακριβώς συμβολίζουν οι Έντερς;

Οι άνθρωποι ζουν περισσότερα χρόνια σήμερα. Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουν κάποιον που έχει πατήσει τα ενενήντα. Για να δημιουργήσω το μέλλον μου, του έδωσα μια προοπτική ακόμα πιο μακρινή. Έτσι οι Έντερς συμβολίζουν τους ανθρώπους του μέλλοντος, τους ανθρώπους που έζησαν ακόμα περισσότερο απ’ όσο οι ίδιοι προέβλεπαν. Ορισμένοι από αυτούς είναι πολύ πλούσιοι, διότι το χρήμα ακολουθεί ανοδική πορεία, αλλά κάποιοι έχουν εξάντλησαν τα αποθέματά τους και πρέπει να δουλέψουν. Είναι μια περίοδος όπου οι άνθρωποι κοιτάζουν πίσω, στο παρελθόν, και προσπαθούν να αναβιώσουν τις ευτυχέστερες στιγμές τους –τη νιότη τους. Έτσι, φθονούν και συνάμα λαχταρούν τη νιότη. Όμως, κάποιοι από αυτούς είναι πιο εξελιγμένοι, όπως για παράδειγμα η γιαγιά του Μπλέικ

– Είναι αναμφίβολα ένα βιβλίο που το διαβάζεις με κομμένη ανάσα, πώς γράφτηκε; Εσείς δοκιμάσατε κάποιες εκπλήξεις απ’ αυτό ή είχατε σχεδιάσει τα πάντα από την αρχή μέχρι το τέλος;

Οι περισσότεροι συγγραφείς τείνουν να εμπίπτουν σε μία από τις δύο κατηγορίες: είτε έχουν ήδη φτιάξει στο μυαλό τους την ιστορία είτε κάθονται και γράφουν και αφήνουν την ιστορία να τους οδηγήσει εκεί όπου αυτή θέλει. Εγώ είμαι κάτι σαν υβρίδιο. Αφού σκεφτώ την ιστορία επί μακρόν, κρατάω σημειώσεις, κάνω έρευνα, κι έπειτα αρχίζω με ένα γενικό περίγραμμα. Παραμένω όμως πάντα ανοιχτή σε νέες ανακαλύψεις στη διάρκεια της συγγραφικής διεργασίας. Προσέχω ώστε οι χαρακτήρες να παραμένουν κατά το δυνατόν αυθεντικοί. Πιστεύω ότι η, κατ’ αυτό τον τρόπο, αλήθεια της ιστορίας θα αποκαλυφθεί από μόνη της. Για μένα, είναι μια σαγηνευτική, οργανική διεργασία, και ως τέτοια επιφυλάσσει πάντα εκπλήξεις. Οι μεγάλες εκπλήξεις – οι καμπές της πλοκής που οι πάντες επιθυμούν να δουν αργότερα στο βιβλίο –ήρθαν σε μένα νωρίς, στα πρώτα στάδια της συγγραφής. Αλλά εκείνη τη στιγμή, απολάμβανα μόνον εγώ την έκπληξη.

– Βλέπουμε ότι για κάποιους Έντερς, η Ενοικίαση Σώματος γίνεται μπούμερανγκ. Δηλαδή, το Καλό ή το Κακό είναι αντεκδικητικό, κυρία Πράις;

Μ’ αρέσει να βλέπω το κάρμα να διαπερνά μέχρι τέλους μια ιστορία και η κακοποιός προαίρεση να «ανταμείβεται» με συνέπειες. Κάθε απόδραση έχει κι ένα τίμημα. Δεν πρέπει να νομίζεις ότι είναι κάτι απλό το να κατοικήσεις ή να νοικιάσεις το σώμα κάποιου άλλου για την απόλαυσή σου, ακόμα κι αν αυτός ο κάποιος πληρώνεται για αυτό, και μάλιστα χωρίς να υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις – τόσο για σένα όσο και για τον άλλον, έναν νέο, ευάλωτο άνθρωπο που ζει μες στη δυστυχία εξαιτίας ενός πολέμου τον οποίον δεν επέλεξε.

– Είναι το πρώτο σας βιβλίο το οποίο σημείωσε αμέσως τεράστια επιτυχία διεθνώς, οι αναγνώστες σας τι σας λένε;

Είμαι πολύ τυχερή που και τα δύο βιβλία (Έντερς και Στάρτερς) εκδόθηκαν σε πάνω από τριάντα χώρες και στις περισσότερες βρέθηκαν μάλιστα στις λίστες των ευπώλητων. Λαμβάνω tweet και email από ανθρώπους που τα λάτρεψαν σε ολόκληρη την υφήλιο. Τον περασμένο Μάιο, κάποιοι εκδότες μου με προσκάλεσαν για μια περιοδεία στην Ευρώπη που ήταν απίστευτη. Μου άρεσε τόσο που συνομίλησα με αναγνώστες που αγάπησαν τα βιβλία μου. Αυτό σημαίνει για μένα ότι άνθρωποι με εντελώς διαφορετικές πολιτισμικές αναφορές δέθηκαν με την ιστορία μου.

– Μέσα από την επιστημονική φαντασία έχουν προσεγγιστεί πολλές υπαρξιακές αλήθειες. Θα μπορούσαμε να αποκαλύψουμε τον γρίφο του;

Ένα ερώτημα που τίθεται είναι μπορούμε άραγε να έχουμε την ενέργεια και την ομορφιά της νιότης και συνάμα τη σοφία των γηρατειών; Είναι αυτό εφικτό; Ένα άλλο αφορά το κατά πόσον είμαστε πραγματικά αυτό που δείχνουμε πως είμαστε εξωτερικά ή είμαστε κάτι πολύ περισσότερο;

– Η αιώνια νεότητα είναι ευχή ή κατάρα, κυρία Πράις;

Ό,τι αιώνιο μοιάζει πιο κοντά στην κατάρα, έτσι δεν είναι;

– Ο Μπλέικ παραμένει στη θέση του παρ’ ότι η εκτυφλωτική πρόσοψη της Τράπεζας Σώματος γίνεται χίλια κομμάτια. Η μάχη του Καλού με το Κακό δεν σταματά ποτέ, κυρία Πράις; Και πόσο δυσδιάκριτα έχουν γίνει στην εποχή μας τα όρια;

Όπως μπορείτε να δείτε στους Στάρτερς (κι ακόμα εμφανέστερα στους Έντερς), καταπιάνομαι με την εναλλαγή του Καλού και του Κακού, της νιότης και των γηρατειών, της αλήθειας και της ομορφιάς. Νομίζω ότι, στην εποχή μας, το νιώθουμε αυτό ολοένα περισσότερο. Πολιτικοί και πολίτες, όλοι μας, κοιτάζουμε κατάματα την κοινωνία μας και ανακαλύπτουμε πόσο διεφθαρμένη είναι. Οι σημαντικότεροι θεσμοί καταρρέουν. Έχουν έρθει τα πάνω κάτω και όπως η Κάλι, πρέπει να προσέχουμε ποιον εμπιστευόμαστε.

-Πώς θα χαρακτηρίζατε αλήθεια την εποχή μας;

Είναι μια εποχή που μας κρατάει σε υπερδιέγερση, στ’ αλήθεια. Μπορούμε και ορίζουμε τους εαυτούς. Η τεχνολογία εξακολουθεί να επεκτείνεται σε τομείς που μήτε το φανταζόμαστε και ανυπομονώ να δω τι θα επακολουθήσει.

Σας ευχαριστώ!