Η ψίχα της ζωής μας
Γράφει η Τζένη Μανάκη //
Δημήτρης Στεφανάκης «Λέγε με Καϊρα», εκδόσεις Ψυχογιός, σελ. 272
«Παράξενο πώς η ζωή όσο τη ζεις μοιάζει μεγάλη και όσο την αναπολείς μαζεύεται σαν ολιγόλεπτη ταινία που χωρά σ΄ ένα μικρό καρούλι .» Δ.Σ.
Τοπίο αγνώριστο πια η παιδική μου ηλικία με τη φημισμένη ταβέρνα του Ατρέμου και τα θρυλικά Πουτανάδικα να δεσπόζουν πάνω απ’ την παλιά γειτονιά με τα διάσπαρτα σπίτια και τους χωματόδρομους. Ο χρόνος τα πήρε όλα μαζί του κι άφησε μόνο αναμνήσεις: Το μυστήριο της Καΐρας, την ανεκδιήγητη οργάνωση του Μπούλη που θα ανέτρεπε τη Χούντα, τη μορφή του παππού, μυθική, τρυφερή, οικεία. Τόσα χρόνια στρίβω τη γωνία και νομίζω κάθε φορά πως θα ξαναδώ την αλάνα όπου παίζαμε παιδιά κι όχι τις πολυκατοικίες, στα θεμέλια των οποίων αναπαύεται η δόξα των ποδοσφαιρικών αγώνων της Πάνω και Κάτω Γειτονιάς…
Οι μικρές ανθρώπινες ιστορίες παράλληλα αλλά και έξω από την Ιστορία, μέσα από τον μεγεθυντικό φακό της πραγματικότητας αλλά και της φαντασίας ενός μικρού παιδιού είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο ο Στεφανάκης ξετυλίγει τον μύθο του στο απολαυστικό βιβλίο του «Λέγε με Καϊρα».
Διαβάζοντάς το, ακόμη κι αθέλητα σε διαπερνούν κύματα νοσταλγίας για την αθωότητα μιας εποχής, που διάβηκε για ορισμένους «εξ απαλών ονύχων», όπως θα έλεγε και ένας από τούς ήρωές του, και για άλλους δραματικά εξαιτίας της δικτατορίας.
«Συνήθιζα να κάθομαι στην άκρη του πευκώνα και να βουτάω με τα μάτια μου στη μικρή απεραντοσύνη του, που έκρυβε τον ήλιο τα μεσημέρια, την ώρα που μου άρεσε, καιρού επιτρέποντος, να ξαπλώνω στο παχύ στρώμα από τις βελόνες και να παίρνω έναν υπνάκο». Δ.Σ.
Με φόντο μια απομακρυσμένη φτωχογειτονιά της Αθήνας και σύνορο την ταβέρνα του παππού – Ατρέμου να την διαχωρίζει από τα Πουτανάδικα, ο συγγραφέας κινεί τους πολυπληθείς αθώους, αφελείς και ανυποψίαστους, στο πλείστο, ήρωές του, που καθένας, κατά την παλαιότερη συνήθεια του λαού μας, έχει κι ένα προσωνύμιο.
«Στα χρόνια της χούντας η ”Συνοικία του Διαβόλου”, τα θρυλικά Πουτανάδικα, γνώριζε ακόμα δόξες και αυτό το καταλάβαινε κανείς από την ουρά των αυτοκινήτων που σχηματιζόταν τις νυχτερινές ώρες στον δρόμο που οδηγούσε προς τα εκεί. Ο συνοικισμός αυτός απλωνόταν αμφιθεατρικά πάνω στο βουνό και τα μικρά γραφικά σπιτάκια του – χτισμένα από την καλύτερη πέτρα- ήταν παραταγμένα σε έξι εφτά σειρές, όπου μεσολαβούσαν λιθόστρωτα σοκάκια». Δ.Σ.
Ο μύθος, που διατρέχει τις δεκαετίες του ‘ 60 και του ’70, γραμμένος στη γνωστή προσωπική, άπταιστη γλώσσα του συγγραφέα, μέσα σε πλαίσιο μαγικού ρεαλισμού στο πλείστο του κειμένου, γίνεται αφορμή να εγκιβωτισθεί ο πολιτικός και φιλοσοφικός στοχασμός του Στεφανάκη γι αυτά που συνετέλεσαν στη μετεξέλιξη της Ιστορίας του τόπου μας και που άλλαξαν τις συνειδήσεις των ανθρώπων εκτός από το γεωγραφικό τοπίο.
«Το μοντέλο των νέων ηγετών μπορούσε, με μεφιστοφελική πανουργία, να καταστρέφει πίσω από ένα χαμόγελο συγκατάβασης και φιλελευθερίας πολύ πιο συστηματικά και αποτελεσματικά αυτό τον άμοιρο κόσμο.» Δ.Σ.
Με χιούμορ διανθισμένο με ειρωνεία που αδυνατεί να κρύψει τον συναισθηματισμό της, παρατάσσει τους ήρωές του και τους κινεί μεθοδικά γύρω από τη ζωή του μικρού αφηγητή, επηρεασμένου από τις πομπώδεις ρήσεις ενός φιλομαθούς πατέρα, μιας τρυφερής μάνας και κυρίως ενός παππού – φίλου.
Με λεπτότητα που παραιτείται από το να κρύψει την εναγώνια απορία και το πάθος των πρώτων ερωτικών σκιρτημάτων του αφηγητή, βάζει τον αναγνώστη μέσα στο μυαλό ενός μικρού αγοριού, που συνεπαίρνεται από τον ”ανεξιχνίαστο” κόσμο των πορνείων, τη μυθολογία γύρω από τη μυστηριώδη πόρνη Καϊρα, και αδυνατεί να τιθασεύσει τις πρόωρες ορμόνες του.
Δημήτρης Στεφανάκης
Σατιρίζει τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό και την κοινωνική υποκρισία καθώς αναφέρεται πολλές φορές μέσα από την αφήγηση του ήρωά του, τρυφερά αλλά και αθωωτικά στην ηγέτιδα της ”συνοικίας του διαβόλου” την Καϊρα, που ο μικρός τελικά, δεν συνάντησε ποτέ. Με ειλικρινείς προθέσεις την δικαιώνει μέσα από την προσφορά της, που έσωσε τη μητέρα του μικρού ήρωα από ασιτία στη διάρκεια της Κατοχής, από τον αγώνα της υπέρ των αντιστασιακών, αλλά και ως τιμωρό αυτών που έβλαψαν το παιδί της ή αυτό που όλοι θεώρησαν παιδί της.
Αφηγείται με σκωπτική διάθεση τον βίο και πολιτεία των ανέπαφων ”ψευτοπαληκαράδων” που είχαν αυτοχρησθεί ”αντιστασιακοί” και επικρίνει στη συνέχεια όσους εκμεταλλεύτηκαν τη μυθολογία, της επί της ουσίας ανύπαρκτης δράσης τους. Με πικρία διαπιστώνει ότι κάποιοι αθώοι μετανοούν που δεν φρόντισαν να επωφεληθούν από τις αλλαγές των καταστάσεων, σαν να λαχταρούσαν την απώλεια της αθωότητας, γιατί ”τα βίτσια της μόδας περνιούνται για αρετές”, που είπε ο Μολιέρος.
«Μπαίναμε λοιπόν κι εμείς σε μια εποχή που έμοιαζε με τεράστια χωματερή ιδεών, χαρακτήρων, παραδόσεων, αξιών, στην εποχή της σύγχυσης, της αφόρητης επιείκειας και της συγκαλυμμένης σκληρότητας.» Δ.Σ.
Ένα βιβλίο που έχει ψυχή, ήχους, μυρωδιές και γεύσεις μιας εποχής αθωότητας που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και σχεδόν όλοι, όσοι σε κάποια ηλικία τη ζήσαμε, τη νοσταλγούμε.
«Βηματίζω πάνω στη βασιλική οδό της ζωής μου και σκέφτομαι πως άλλα βιώματα, άλλες εντυπώσεις, άλλα συναισθήματα και γεγονότα συνθέτουν το οδοιπορικό της ύπαρξής μου. Τι κρίμα που ο άνθρωπος δίνει τόση σημασία στις ανάγκες και τα σχέδιά του! Διατρέχουμε πάντα ό,τι ζήσαμε με τεράστιες δρασκελιές της μνήμης, που ενώνουν μεγάλες στιγμές για τον καθέναν από μας, στιγμές που συνήθως απέχουν πολύ χρονικά και φαντάζουν σαν φωτεινές κουκκίδες σε μια διαδρομή η οποία στο μεγαλύτερο μέρος της αποτελείται από μικρά σκοτεινά διαστήματα. Σε αυτές τις μαύρες τρύπες που η μνήμη υπακούοντας στη μεροληπτική λογική δε φωτίζει επαρκώς, πιθανόν να βρίσκεται η ψίχα της ζωής μας.» Δ.Σ.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Μόδα. O Πάνος Απέργης ζει «μέσα» της.
Από την Ντέμη Αυλωνίτη // Υπερβολές γίνονται παντού! O χώρος της μόδας τις «προστατεύει». Δεν τις ανέχεται απλώς. Δημιουργεί πάνω τους. Για την έννοια της πρωτοτυπίας, την αξία της δημιουργικότητας, αλλά και για την Ελληνική Εβδομάδα Μόδας μάς μίλησε
Περισσότερα -
✔ Πάνος Μαυρομμάτης: «Ο καθένας μας βιώνει την ίδια πραγματικότητα διαφορετικά»
Συνέντευξη στον Ιωσήφ Αρνέ // Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν η νέα ποιητική συλλογή του Πάνου Μαυρομμάτη «Τα λαχνίσματα». Ας τον ακούσουμε. -Πώς αντιμετωπίζετε την ποίηση: ως μια ταυτότητα ή ως μια ετερότητα
Περισσότερα -
Κριτικά φύλλα (14): Ελένη Ε. Νανοπούλου, “Με τα μάτια”, Διηγήματα, Γκοβόστης, Αθήνα 2017.
Γράφει ο Γεράσιμος Δενδρινός // [Α]. ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Από το λιτό βιογραφικό της Ελένης Ε. Νανοπούλου στο πίσω μέρος του εξωφύλλου, μαθαίνουμε πως γεννήθηκε στην Ευαγγελίστρια της Κορινθίας, σπούδασε στη Φιλοσοφική Αθηνών και πως εμφανίστηκε στη λογοτεχνία ως ποιήτρια
Περισσότερα -
3 Απριλίου – Μάρλον Μπράντο
Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // Ο Μάρλον Μπράντο, γεννημένος σαν σήμερα το 1924, ήταν Αμερικανός ηθοποιός, από τους πλέον σημαντικούς ηθοποιούς του 20ού αιώνα. Οι εξαιρετικές του υποκριτικές ικανότητες φάνηκαν σε ταινίες που σκηνοθέτησε ο Ελληνοαμερικανός Ελία Καζάν την δεκαετία
Περισσότερα -
Το Μεγάλο Αμερικάνικο (πολιτικό) μυθιστόρημα
Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας // Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν «Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά», Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Πόλις, σελ. 560 Ο τίτλος προφανώς και είναι…. παραπλανητικός και ενδεχόμενα θα ταίριαζε περισσότερο στην παρουσίαση του βιβλίου σε ένα Αμερικάνικο
Περισσότερα -
Δημήτρης Μυστακίδης: Mοναδικές διασκευές με λαϊκή κιθάρα σε ρεμπέτικα που μιλούν κατευθείαν στην καρδιά μας
Τον Μάρτιο κάνουμε παρέα με τον Πινόκλη και με κάτι παράξενες κοπέλες! Περνάμε την ώρα μας με πασατέμπο κι ανοίγουμε παρτίδες με το κουκλί της Κοκκινιάς. Κι επειδή το βουνό με το βουνό ποτέ δε σμίγει, ξηγιόμαστε σάμπα στην
Περισσότερα -
O Manu Chao στην Αθήνα.
Του Μάρκου Ψυχάρη // Ο Manu Chaο επιστρέφει στην εποχή που το κοινό τον άκουγε δίχως να πληρώνει εισιτήριο. Έχει δηλώσει: «Ήταν τέλη της δεκαετίας του ’80 και οι Man oNegra έπαιζαν μουσική στο μετρό του Παρισιού. Μιλώ
Περισσότερα
