Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Λαϊκές παιδικές αφηγήσεις/ παραμύθια και δομές κουλτούρας: Μία σύντομη πολιτισμική προσέγγιση
13/07/2016, 11:19 πμ

Λαϊκές παιδικές αφηγήσεις/ παραμύθια και δομές κουλτούρας: Μία σύντομη πολιτισμική προσέγγιση

Γράφει η Ζωή Τσιάμη // *

 

Οι πολύπλευρες αφηγήσεις ιστοριών και παραμυθιών αποτελούν πεδία που σκιαγραφούν έντονα τη λαϊκή κουλτούρα και την ευρύτερη τέχνη που υφίσταται σε αυτήν. Πρόκειται για έναν οριοθετημένο λαϊκό χώρο που περικλείει άλλες μορφές τέχνης ( π.χ. μουσική, χορός) μέσα από έναν άτεχνο -αρκετές φορές- ή έντεχνο λόγο. Οι δομές λόγου και περιεχομένου υπό τις οποίες συγκροτούνται οι λαϊκές παιδικές αφηγήσεις συνδέονται άμεσα με το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο και αναπτύσσονται.

 

Υπό αυτήν την έννοια, ένα λαϊκό παραμύθι φαίνεται να ικανοποιεί πρωτίστως τις λειτουργικές κοινωνικές σταθερές που αναπαράγει η εκάστοτε κοινότητα και έπειτα να προάγει μία αισθητική –η οποία όμως πάντα θα βρίσκεται σε σχέση αλληλεπίδρασης με τον πρώτο παράγοντα. Θα λέγαμε επομένως πως η κατασκευή και η συγκρότηση αφήγησης μίας παιδικής ιστορίας σε μία λαϊκή κοινότητα, αντλεί στοιχεία από τις παραδόσεις που ενυπάρχουν σε αυτήν, ως προέκταση της καθημερινότητας. Η παραπάνω αντίληψη, φαίνεται να αφορά κυρίως τις αγροτικές κοινότητες, όπου το πολιτισμικό στοιχείο και οι δομές κουλτούρας δεν υφίστανται σε μεγάλο βαθμό και το μορφωτικό επίπεδο είναι ισοϋψές, ώστε να υπάρχει λειτουργική επικοινωνία και συμφωνία στη λαϊκή δημιουργία. [1]

 

f15

 

Υπό τη λαογραφική της σκοπιά, κάθε λαϊκή αφήγηση συνοδεύεται από κάποια χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Είναι ομαδική, εμπεριέχει έντονα το παραδοσιακό στοιχείο και προκύπτει –κατά κύριο λόγο- από ένα σύνολο αυθόρμητων αφηγήσεων. Όσον αφορά το ομαδικό και το παραδοσιακό στοιχείο, υπάρχουν άνθρωποι που αναπαράγουν το συλλογικό στοιχείο της μνήμης που χαρακτηρίζει τις λαϊκές αφηγήσεις, χρησιμοποιώντας σχετική θεματολογία και έκφραση, αντλημένη μέσα από την ίδια την παράδοση της κοινότητας. Τα παραπάνω άτομα είναι οι λεγόμενοι Παραμυθάδες, οι οποίοι αποτελούν βασικό κομμάτι της διάσωσης και διάδοσης των αφηγήσεων, κάνοντάς αυτές ευέλικτες ώστε να προσαρμόζονται σε οποιεσδήποτε κοινωνικές και χρονολογικές δομές [2]. Ωστόσο, οι θεσμοί και τα στερεότυπα που αναπαράγονται στις παιδικές αφηγήσεις, ενδέχεται να υιοθετούν ένα προσαρμοσμένο χαρακτήρα της εκάστοτε κοινότητας που αυτές εκφράζονται, χωρίς όμως να εξαλείφεται πλήρως η γενική αναφορά προς τα στοιχεία αυτά.

Γνώρισμα των παραμυθιών και των παιδικών αφηγήσεων, όπως αναφέραμε, είναι η κατασκευή τους στα δομικά πλαίσια της παράδοσης. Υιοθετoύν μία ενεργητική διάθεση καθώς προσαρμόζονται ενεργά, χρονικά και πολιτισμικά στο περιβάλλον της τοπικής κοινότητας, αφομοιώνουν τον θεσμοθετημένο χαρακτήρα της και στη συνέχεια διαδίδουν ανά γενιές με έναν εκτενή τρόπο τα πολιτισμικά και παραδοσιακά στοιχεία αυτής. Συνεπώς, θα χαρακτηρίζαμε γενικά την αφήγηση και το παραμύθι ως αυθεντικές λαϊκές τέχνες, καθώς εμπεριέχουν όλα τα προαναφερθέντα κλασικά γνωρίσματα που προσδιορίζουν αυτές. [3]

 

  • [1] Αυδίκος Ε., Το Λαϊκό παραμύθι: Θεωρητικές προσεγγίσεις, Εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1994
  • [2] Γεωργία Λιάσου, Διερευνώντας τις σταχτοπούτες του κόσμου: Φύλο και ετερότητες σε παραλλαγές ενός δημοφιλούς παραμυθιού (Διπλωματική εργασία που εκπονήθηκε για τη χορήγηση μεταπτυχιακού διπλώματος) ΑΠΘ, Ιούνιος 2015, σελ 18
  • [3] Γεωργία Λιάσου, Διερευνώντας τις σταχτοπούτες του κόσμου: Φύλο και ετερότητες σε παραλλαγές ενός δημοφιλούς παραμυθιού (Διπλωματική εργασία που εκπονήθηκε για τη χορήγηση μεταπτυχιακού διπλώματος) ΑΠΘ, Ιούνιος 2015, σελ 19

 

* Η Ζωή Τσιάμη είναι τελειόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ασχολείται με τη ζωγραφική, το θέατρο και τη συγγραφή λαογραφικών και ανθρωπολογικών/κοινωνιολογικών ερευνών.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top