«Να είσαι Κύπριος σημαίνει να επιστρέφεις»
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //
Κυριάκος Μαργαρίτης «Κρόνακα», εκδ. Ίκαρος, σελ. 480
Είναι δηλωμένο ως« μυθιστόρημα».«Μυθιστόρημα» όμως δεν είναι, με την τρέχουσα τουλάχιστον έννοια του όρου. Είναι μια μεγάλη σύνθεση με ποιητικότητα στα σημεία που έχει ως κεντρικό ήρωα τον Αρσένιο Θησέα που αυτοαποκαλείται «υπαρξιακός ντεντέκτιβ» και που μας ταξιδεύει με έναν ιδιότυπο τρόπο στην ιστορία της Κύπρου, στην ιστορία του πολύπαθου αυτού τόπου, αλλά και των ανθρώπων του. Και το ταξίδι που μας επιφυλάσσει ο συγγραφέας είναι μεγάλο και χορταστικό, όχι επιφανειακό. Όμως συνυφασμένο με τη στόφα ενός λαού, με τα πάθη της Κύπρου, με την ιστορία ,την λαογραφία, την μυθολογία της. Όλα αυτά τα στοιχεία τα «δένει» ο Μαργαρίτης μαγικά σκάβοντας στο παρελθόν και έχοντας επίγνωση του πόσο όμορφο είναι να τιμά κανείς τις ρίζες του.
«Πατρίδα είναι όπου κατούρησες τα χώματα», θα γράψει. Το χωριό Χλώρακα, της επαρχίας Πάφου στη νήσο Κύπρο. Ο χλωρός τόπος. Ο αντάρτης Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Το ταξίμ, η Διχοτόμηση. Η Αφροδίτη και η ιστορία της. Ο ποιητής Κώστας Μόντης και η αύρα του. Οι «Νόστοι». Οι μνήμες που ανασαίνουν στα ερείπια. Ορθώνονται και δεν σε αφήνουν να ησυχάσεις. Ο Μαργαρίτης έντεχνα ζυμώνει μνήμες της παιδικής του ηλικίας με την ιστορία. Ο παππούς Χαμπής, ο προππάπος Νικόλας. O Eκτοπισμός και ο καημός για αυτόν. Εικόνες, μύθοι, ένα σωρό τοπικές αφηγήσεις. Ο Μαργαρίτης αφουγκράζεται. Σέβεται. Μεταδίδει. Ξεδιπλώνει αισθήσεις, αισθήματα και κριτική σκέψη. Άλλωστε η Κύπρος είναι γεμάτη συνειρμούς. Το υλικό του ο τόπος του. Ατόφιο, είναι εκεί, τον εμπνέει. Ίσως είναι και χρέος, επιταγή εσωτερική να γράφεις για τον τόπο σου. Δεν γίνεται αλλιώς. Μια φωνή μέσα σου σε καλεί, κάνεις το σωστό γράφοντας για τον τόπο σου. Συντελείται κάποιου είδους μυστήριο, η συγκυρία είναι ιερή. Η κατάρα και η ευλογία συνυπάρχουν μέσα στο βιβλίο.
Πρόσωπα και μορφές της κυπριακής ιστορίας παρελαύνουν μέσα στο «μυθιστόρημα».
Ο συγγραφέας σκάβει. Μοίρα του ανθρώπου είναι να σκάβει. Σκάβοντας δεν οικοδομεί ένα κρησφύγετο, αλλά μια πατρίδα. Σκάβει στην κοιτίδα του μύθου συνδιαλεγόμενος με αυτόν συνάμα.
Διαβάζω: «Να είσαι Κύπριος σημαίνει να είσαι τσιγγάνικος και εβραϊκός. Σημαίνει επίσης να είσαι ελληνικός. Να περιπλανιέσαι, να περιφέρεσαι. Ή να περιστρέφεσαι. Αρχαιολόγος μιας μυστηριακής γνώσεως και μύστης. Να είσαι Κύπριος σημαίνει να επιστρέφεις.» (σελ:84)
Και παρακάτω: «Στα ελληνικά της Κύπρου, προσφυγιά σημαίνει να είσαι ξένος στον τόπο σου, κι αυτό μας οδηγεί στον ερωτικό και άκρως επικίνδυνο πυρήνα της διαπόντιας θεάς που είναι η Αφροδίτη».
Και στη σελίδα 87: «Η ξενιτιά ή η εξορία μας, λέγεται κυπριακότητα και μας κάνει οικουμενικούς. Μας νοστιμεύει και μας ιδρύει. Μας ονομάζει ανθρώπους. Και τίποτα ανθρώπινο δεν αφήνει να μας γίνεται ξένο.»
Δεν είναι εύκολο να ψαχουλεύεις, να καταθέτεις με τρόπο ανοίκειο και παιγνιώδη στα σημεία 40 χρόνια κυπριακής ιστορίας. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ένας νέος συγγραφέας με κοφτερό βλέμμα και διάθεση αναζήτησης προσώπων και πραγμάτων που θα φωτίσουν τα γεγονότα. Καταθέτει συνδέσεις που συμβάλλουν στην ερμηνεία γεγονότων και καταστάσεων.
Κυριάκος Μαργαρίτης
Ο Μαργαρίτης είναι γενναίος. Με ένα τέτοιο εγχείρημα ίσως να κινδυνεύει να χαρακτηριστεί γραφικός. Δεν καταντά όμως γραφικός. Αντίθετα, σε κερδίζει. Είναι η γλώσσα που σε έλκει. Ο τρόπος που συνθέτει. Δεν είναι χλιαρός. Δεν είναι αδιάφορος. Δεν είναι άνοστος. Είναι μοντέρνος τόσο όσο… Σε βάζει μέσα στην ατμόσφαιρα του κειμένου, σε βάζει μέσα στο παιχνίδι, το κάνει να σε αφορά. Ένα σύγχρονο Χρονικό, που ο συγγραφέας του ενδεχομένως να έχει ως πρότυπο χρονικογράφους όπως ο Λεόντιος Μαχαίρας και ο Γεώργιος Βουστρώνιος, αλλά όμως κεντά με το δικό του ιδιότυπο τρόπο την ιστορία που αφηγείται. Στην ουσία δεν αφηγείται μια ιστορία με πλοκή και χαρακτήρες. Υπάρχει ο κεντρικός ήρωας Αρσένιος Θησέας και ο περίγυρός του, αλλά όλα αυτά τα πρόσωπα είναι χωρίς «νεύρο». Δεν τον ενδιαφέρει δηλαδή να δώσει βάση σε μυθιστορηματικά πρόσωπα και σε μια καλοστημένη πλοκή. Τον ενδιαφέρει να διερευνήσει τον μύθο ,να περιδιαβεί τα μονοπάτια της πολύπαθης ιστορίας του τόπου του. Μπλέκει το τώρα και το τότε, πρόσωπα, αισθήσεις, εικόνες, μουσικές, θεατρικά δρώμενα, εκτιμήσεις, συναισθήματα, φιλοσοφικές προεκτάσεις, κάνει διακειμενικές αναφορές απίθανες, σε πάει και σε φέρνει, δεν σε αφήνει να ησυχάσεις, στριφογυρνάς με τη σκέψη σου άγρυπνη και αυτό σου αρέσει.
Το υποκείμενο, η μονάδα μπλέκεται και συμπλέει με το συλλογικό αίσθημα, με τα πάθη ενός ολόκληρου λαού. Πιάνει τα νήματα του μύθου, της θρησκείας, της παράδοσης, τα αναμειγνύει και δημιουργεί το δικό του υφαντό, ίσως το έχει ανάγκη να επιστρέφει στις ρίζες του, αυτήν την ταυτότητα δεν μπορείς να τη λησμονήσεις, κυρίως όταν είσαι συγγραφέας.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ -
Παραμύθια από ζάχαρη, μέλι και ποίηση
16/04/2024, 9:05 μμ -
Ψυχολογικά περάσματα προς τη βιολογική ολοκλήρωση
16/04/2024, 9:00 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Βαδίζοντας έναν δρόμο στα σύννεφα
Γράφει η Βασιλική Σιαφάκα // Γιώργος Παπαγιαννάκης «Ο Δρόμος στα Σύννεφα», εκδ. ΑΩ Στο βιβλίο «Ο Δρόμος στα Σύννεφα» που συνθέτουν δέκα σύντομες αφηγήσεις του συγγραφέα Γιώργου Παπαγιαννάκη, θα κληθούμε να ταξιδέψουμε μέσα από έναν δρόμο φαντασίας, έναν
Περισσότερα -
✔ Κώστας Στοφόρος: «“Πολύ αργά”» για να αλλάξουν τα πράγματα. “Πολύ αργά” γιατί δεν το επισκέφθηκε ποτέ ο παππούς μου όσο ζούσε. Γιατί ακόμη ούτε κι εγώ το έχω επισκεφθεί…»
Κείμενο και συνέντευξη: Χρύσα Φάντη // Ο γνωστός συγγραφέας και δημοσιογράφος Κώστας Στοφόρος μιλά στη Χρύσα Φάντη για το σύνολο του έργο του, και την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του «Πολύ αργά για τ’ Αϊδίνι». Τον
Περισσότερα -
Διήγημα: «Γλυκά έφαγες Στόλη μ’, ξινά θα τα ξεράσεις τομάρ’»
Της Χαρούλας Βερίγου // Αρέντευε στα βουνά και στα λαγκάδια και κορφολόγαγε τη χαρά και τη ζωή, πότε απλώνοντας δυο πήχες τα χέρια της, φτερά στον αγέρα της Μουργκάνας και πότε πετώντας αλαφροΐσκιωτη μέσα στα σύγνεφα. Τούτη η μαυρονιά,
Περισσότερα -
Όταν η ψυχή καταθέτει
Γράφει η Δώρα Τζέμα // Βασίλης Σιδηρόπουλος «Πορείες θανάτου και ζωής» , εκδ. Κυριακίδη Πάντα ο θάνατος θα αντιπαλεύεται με την ζωή και αντίστοιχα. Και πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι απλοί , μα που ως αφανείς ήρωες , θα
Περισσότερα -
Διήγημα: “Το δέντρο”
Της Αναστασίας Κουτσίδου // * Το δέντρο Είναι ένα δέντρο απέναντι από το παράθυρό μου. Ένα δέντρο στη μέση ενός μεγάλου τσιμεντένιου ιδιωτικής χρήσης χώρου στάθμευσης. Τα κλαδιά του είναι μεγάλα. Απλώνονται σε μήκος τόσο
Περισσότερα -
«Άλλη μια μέρα να μετράς μες στις χαμένες σου/δεν ανασαίνεις μήτε ζεις,/πια δεν ελπίζεις»
Γράφει ο Ανδρέας Καρακόκκινος // Δημήτρης Παπακωνσταντίνου «Λιωμένος χρόνος», εκδ. Ρώμη, 2023 Στο πρώτο ποίημα της συλλογής ΛΙΩΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ με τίτλο «Ώρες αγρύπνιας» διαβάζουμε τους στίχους: Τρεις φορές ο αλέκτωρ ελάλησε, φίλοι μου ξημερώνει σε
Περισσότερα -
Ποίηση: “Γέφυρα” – “Έλικα” – “Η τέλεια ομορφιά”
Γράφει ο Κωνσταντίνος Τζίμας // * ΓΕΦΥΡΑ Βοσκάω στις ιστορίες. Φωνή που επιμένει ακόμα ακένωτη πηγή λόγου μπολιάζει στα τωρινά τα περασμένα. Λόγος αργός, ζωντανός αγκαλιάζει την αλήθεια με το βαθύ αίσθημα του ονείρου.
Περισσότερα
