Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Οι ημέρες που άλλαξαν τις ΗΠΑ
14/09/2016, 11:21 πμ

Οι ημέρες που άλλαξαν τις ΗΠΑ

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

nelscott

 

«Ένας επικίνδυνος δρόμος» της Κρις Νέλσκοτ, μτφ: Αθανάσιος Ζάβαλος, σελ. 416, Εκδ. Κέδρος

«Δωμάτια γεμάτα καπνό» της Κρις Νέλσκοτ, μτφ: Αθανάσιος Ζάβαλος, σελ. 392, εκδ.Κέδρος

 

Αν η Αμερική είχε κάποτε ένα όνειρο, αν έζησε μια παραζάλη απερίφραστης αθωότητας, αυτά χάθηκαν όταν ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι δολοφονήθηκε και όταν συνέβη το Βιετνάμ και όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έπεφτε νεκρός στο Μέμφις. Από τότε πολλά πράγματα άλλαξαν, αποχρωματίστηκαν, έπεσε πάνω τους η αδρή ρυτίδα της αμφιβολίας. Ο βρόχος των γεγονότων δεν άφησε πολλά περιθώρια για αυταπάτες. Το φαιό παρασκήνιο, ο παροξυσμός της οργής, η ανάδειξη του φυλετικού ζητήματος και η συνειδητοποίηση ότι οι μυστικές υπηρεσίες, σε αγαστή σύμπνοια με ένα συντηρητικό μέρος του πολιτικού προσωπικού, καθόρισαν τα πράγματα ανάλιωσε την αγανάκτηση σε θρήνο και τον θρήνο σε παραίτηση.

Για τους Αφροαμερικανούς, η δολοφονία του Κινγκ αποτέλεσε το κύκνειο άσμα της ελπίδας για ενσωμάτωση, για δίκαιη κατανομή στα κλέη της δημοκρατίας, για ισονομία και ίσες ευκαιρίες. Το γεγονός ότι σαράντα και πλέον χρόνια μετά, έχοντας τον Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο, οι ΗΠΑ δεν έχουν καταφέρει να αποτινάξουν από πάνω τους αυτό το κοινωνικό και φυλετικό σχίσμα δείχνει το μέγεθος και το βάθος του τραύματος.

Τα δύο μυθιστορήματα της Κρις Νέλσκοτ (ψευδώνυμο της αμερικανίδας συγγραφέως Κριστίν Κάθριν Ρας), τα οποία επανεκδόθηκαν από τις εκδόσεις Κέδρος, εστιάζουν σε αυτό ακριβώς το ζήτημα. Καίτοι η ίδια είναι λευκή, η εντρύφησή της στα ζητήματα της κοινότητας των μαύρων δείχνει να είναι ουσιαστική, ενδελεχής και άκρως παραστατική. Τυπικά, αμφότερα τα μυθιστορήματα (το ένα ακολουθεί την πορεία του άλλου, άρα διαβάζονται ως σύνολο) διατηρούν μια χαλαρή σχέση με το αστυνομικό μυθιστόρημα με την έννοια ότι ο κεντρικός ήρωας είναι ένας μαύρος ιδιωτικός ντετέκτιβ, ο Σμόκι Ντάλτον. Δεν είναι το τυπικό δείγμα ερευνητή – στην πραγματικότητα είναι ένας ερασιτέχνης του είδους που αναλαμβάνει μικροδουλειές με πελάτες που περιορίζονται στην αφροαμερικανική κοινότητα. Είναι, όμως, ένας άνθρωπος με παρελθόν. Προερχόμενος από την Ατλάντα έζησε στο πετσί του το φυλετικό μίσος. Το αγριεμένο πλήθος ήταν εκείνο που σκότωσε τους γονείς του όταν κατηγορήθηκαν για το θάνατο ενός λευκού κοριτσιού. Ο ίδιος γλίτωσε το λιντσάρισμα από τύχη, έζησε για λίγο με συγγενείς και τελικά απέδρασε στο Μέμφις. Τα χρόνια της συνειδητοποίησης ήταν άκρως ταραγμένα. Οι ΗΠΑ, τη δεκαετία του ’60-’70 έζησαν το μεγάλο «τραύμα». Ήταν το Βιετνάμ, η έκρηξη των χίπις και των γίπις, οι Μαύροι Πάνθηρες και όλα τα λοιπά παρακλάδια των μαύρων, η κατακριτική διάθεση του κλειστού κύκλου της εξουσίας που ήθελε να ξεριζώνει κάθε οξύηχη φωνή, οι δολοφονίες, το μίσος, η αστυνομοκρατία και ο ασύμμετρος φόβος γι’ αυτό που ερχόταν στο μέλλον. Ο Ντάλτον προσπαθεί να σταθεί σε όλα αυτά σε απόσταση. Δεν είναι απολιτίκ, αλλά ρέπει προς την πασιφιστική πολιτική του Κινγκ, τον οποίο γνώριζε από τα παιδικά του χρόνια, και διαβλέπει ότι οι εξτρεμιστικές ενέργειες των Μαύρων Πανθήρων δεν θα προσφέρουν κάτι στα αιτήματα της φυλής του.

 

Kris Nelscott (Kristine Kathryn Rusch)

Kris Nelscott (Kristine Kathryn Rusch)

 

Κι όμως, οι καταστάσεις και τα πράγματα θα τον αναγκάσουν να παίξει καθοριστικό ρόλο. Το παρελθόν του ξυπνάει στο πρόσωπο της θελκτικής Ντόρα Τζιν Χαθαγουέι. Αυτή η λευκή γυναίκα, εκπάγλου καλλονής, θα του μεταφέρει ένα μήνυμα που αρχικά δεν έχει λογική: η πεθαμένη μητέρα της του αφήνει ένα αξιοσέβαστο ποσό στη διαθήκη της. Πριν από κάποια χρόνια πάλι κάποιος άγνωστος του είχε προσφέρει χρήματα. Τι ακριβώς κρύβουν αυτές οι δωρεές; Ο Ντάλτον, με απροθυμία στην αρχή και με ένταση στη συνέχεια μπλέκεται ξανά στα γρανάζια του παρελθόντος ψάχνοντας τα νήματα που ενώνουν τον ίδιο και την Ντόρα. Το ελατήριο της περιέργειας θα τους φέρει πιο κοντά, όπως και τα καλά κρυμμένα μυστικά. Η σχέση τους θα γίνει διάστικτη από ερωτικούς σπινθήρες, οι οποίοι κατά καιρούς θα κατασβήνονται από τις ενοχές του Σμόκι. Όντως, η μητέρα της Ντόρας έχει σχέση με τη δολοφονία των γονιών του και προσπάθησε με τα χρήματα να ξεπλύνει τις ερινύες της. Όπως και ο πατέρας της δεν ήταν ακριβώς ο βιοπαλαιστής που κατάφερε να γίνει επιχειρηματίας, αλλά είχε σχέσεις με τον υπόκοσμο και τη μαφία. Η ίδια, δε, άλλους γονείς γνώρισε και άλλους είχε στην πραγματικότητα. Το… καπάκι του παρελθόντος έχει ανοίξει για τα καλά και από μέσα βγαίνουν φαντάσματα.

Στο μεταξύ, τριγύρω, ο κόσμος βράζει, ο Κινγκ έρχεται στο Μέμφις για να ηγηθεί της «Εκστρατείας των φτωχών» και δολοφονείται. Ο Ντάλτον, άνθρωπος που δεν μπορεί να κάτσει ήσυχος, έχει αναλάβει παράλληλα την προστασία του δεκάχρονου Τζίμι. Ενός παιδιού από διαλυμένη οικογένεια αφροαμερικανών που βλέπει τη ζωή του να μετατρέπεται σε συντρίμμια όταν γίνεται μάρτυρας της δολοφονίας του Κινγκ. Από εκείνη τη στιγμή, ο Ντάλτον και ο Τζίμι έχουν στο κατόπι τους τις μυστικές υπηρεσίες που αναζητούν τον μικρό για να του κλείσουν το στόμα. Τον Αύγουστο του 1968 αναγκάζονται και οι δύο να τραπούν σε φυγή και να μεταβούν στο Σικάγο την περίοδο που πραγματοποιήθηκε το ιστορικό συνέδριο των Δημοκρατικών που κατέληξε σε πλήρη αποτυχία. Ο Ντάλτον έχει να διαχειριστεί πολλαπλά ζητήματα: να λύσει τον κόμπο της σχέσης του με την  Ντόρα, να σώσει τον Τζίμι και να διαλευκάνει μια σειρά ειδεχθών δολοφονιών αγοριών στη γειτονιά που μένει. Ο δολοφόνος αποδεικνύεται πως είναι γνωστός του – κι αυτός από το παρελθόν. Ένας μαύρος που γνώρισε στην Κορέα και στη συνέχεια έγινε μέλος των μυστικών υπηρεσιών έχοντας το ρόλο του Δούρειου Ίππου μέσα στην αφροαμερικανική κοινότητα. Η λύση θα δοθεί και θα είναι γραμμένη με αίμα. Στην ευρύτερη εικόνα δολοφονείται εκείνη την περίοδο και ο Ρόμπερτ Κένεντι. Ο κύκλος του αίματος και του μίσους δεν λέει να κλείσει. Μπορεί ο Ντάλτον να έλυσε τους κάβους και να προχώρησε, αλλά η χώρα του είναι βυθισμένη πλέον στο σκότος και το μέλλον της είναι άδηλο.

Η Νέλσκοτ γράφει όπως θα έγραφε ο Μπάλντουιν και ο Έλισον – σαν να ήταν μέλος της μαύρης κοινότητας. Το ζητούμενο σε αυτά τα δύο μυθιστορήματα δεν είναι τόσο η αστυνομική πλοκή και η αναζήτηση του «ποιος έκανε τι», αλλά η συνολική εικόνα μιας χώρας που βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Γράφει λιτά, ευθύβολα, με οικονομία και νεύρο. Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στον Αθανάσιο Ζάβαλο.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top