Εεεεε Κοσμοναύτες …..; η γη σας χαιρετά.
Γράφει ο Βαλάντης Τερζόπουλος (a.k.a. Electric Looser) //
Οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας που προέρχονται απ το πρώην ανατολικό μπλοκ συμβάλλουν σε μια έκρηξη ταινιών με ορόσημα τα ουτοπικά διηγήματα του Stanislaw Lem η τις ταινίες του Andrei Tarkowski ” Stalker ” και “Solaris”. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι το γεγονός ότι οι ταινίες του ανατολικού μπλοκ προσιδιάζουν με αυτές του Hollywood , όσο αφορά στις παραγωγές , οι με τις σειρές της δυτικογερμανικής τηλεόρασης όπως τα “Raumpatruille” και “Star Maidens”.
Ρίχνοντας μια ματιά στην ιστορία του κινηματογράφου γίνεται φανερό ότι το υλικό της επιστημονικής φαντασίας περιλαμβάνει διάσημους ηθοποιούς και σκηνοθέτες που προέρχονται από την DEFA (Deutsche Film Aktiengesellschaft). Είναι γεγονός ότι την περίοδο εκείνη υπήρχε αρκετός χώρος για σοσιαλιστικές αλλά και για καπιταλιστικές κοινωνίες στο διάστημα. Σύμφωνα με τις τεράστιες προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης στον τομέα της διαστημικές τεχνολογίας, οι παραγωγές ταινιών της Ανατολικής Γερμανίας ακολουθούσαν τα χνάρια του Yuri Gagarin και επικεντρώθηκαν σ´ ένα θέμα ( γεγονός ) την κατάκτηση του διαστήματος μέσα από επιστήμονες με σοσιαλιστική εκπαίδευση.
Οι ταινίες αυτές διέφεραν στον ρυθμό την αφήγηση και στον στόχο σε σχέση με τις ταινίες της δυτικής κοινωνίας. Οι ταινίες “Der Schwagende Stem “1960 και η “Im Staud Der Sterne” 1976 χαρακτηρίζονται από μια δυνατή αντί δυτική στάση βγάζοντας απ έξω τις αδυναμίες του Σοσιαλισμού και επικεντρώνοντας στο πως οι σοσιαλιστές δραστηριοποιούνται στο παρόν και πως θα πρέπει στο μέλλον. Εννοείτε πως όλο αυτό είναι απόλυτα λογικό αν αναλογιστείς ότι το ίδιο έκαναν και συνεχίζουν ως σήμερα να κάνουν οι Αμερικάνοι. Πάντα ο κακός θα ήταν ένας Ρωσος πράκτορας ή τρομοκράτης ή πυγμάχος (Rocky) που ο καλός Αμερικάνος με την ευλογιά του Προέδρου τον εξουδετερώνει και ετσι το Αμερικάνικο όνειρο συνεχίζεται για χάρη του καπιταλισμού. Τελευταία συνηθίζεται ο κακός να είναι Ιρακινός αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Παρατηρώντας ταινίες επιστημονικής φαντασίας της DEFA (Deutsche Film Aktiengesellschaft) αλλά και άλλων χωρόν σήμερα βλέπουμε ότι αποτελούνται από κωμικές κοινοτοπίες και χαριτωμένα b εφέ. Στις ταινίες της DEFA υπάρχει μια διακεκομμένη αφήγηση το σημαντικότερο όμως είναι κάποια επαναλαμβανόμενα χαρακτηριστικά οπως η ανθρώπινη κοινότητα που έγινε κομμουνιστική με τα μέλη της να ζούνε ειρηνικά μεταξύ τους οι οποίοι έρχονται αντιμέτωπη με το αφιλόξενο διάστημα.Σίγουρα η παραγωγές αυτών των ταινιών αντανακλά την πολιτική κατάσταση της εποχής που έγιναν αλλά είπαμε….
Στην αρχή τον μέλλον αντιμετωπίζεται αισιόδοξα και δεν αλαζει ως στο τέλος στη ταινία “Der Schweigende Stern”. Το “Signale” επηρεάστηκε εμφανώς από το 2001 του Kubrick αναδεικνύοντας τη γοητεία και την ομορφιά των αβαρων κινήσεων στο διάστημα.
Στο “Eolomea” το διάστημα καταντά βαρετό για τον Manfred Krug (εκτος από ηθποιος και φωναρα) και στο “Im Straud Der Sterne” το διάστημα γίνεται φανερά όλο και περισσότερο απαίσιο.
Ο δίσκος “Kosmos” είναι μια συλλογή που περιέχει μουσικά θέματα από τέσσερις ανατολικό γερμανικές ταινίες μεσαίου μήκους.“Der Schweigende Stern (The Silent Star) 1960” “Signale 1970” “Eolomea 1972” και “Im Staub Der Sterne (In the Dust of the Stars)1976”.
Σε αυτές τις ταινίες όπως και σε αρκετές ακόμα την δεκαετία του 70 τα soundtracks γράφτηκαν από τους δυο πιο σημαντικούς συνθέτες στην Ανατολική Γερμανία τον Karl Ernst Sasse και τον Gunther Fischer. Στο soundtrack “Der Schweigende Stern” κυριαρχούν οι ηλεκτρονική ήχοι και ήχοι που προέρχονται από την αβαντ γκαρντ ορχήστρα του Πολωνού συνθέτη Andrzej Markowski. Αυτοί οι ηλεκτρονικοί ήχοι έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο και στη διαστημική περιπέτεια “Signale”. Ο Karl Ernst Sasse ηχογράφησε αυτά τα κομμάτια με subharcord (συνθεσάιζερ παρόμοιο με το trautonium) το οποίο ανήκε σε κινηματογραφικά studios της Δρεσδης και με τη βοήθεια μερικών γεννητριών εφέ και αναλογικών φίλτρων που δανείστηκε από το τοπικό πανεπιστήμιο θέλοντας να πετύχει μια αντίθεση χρησιμοποίησε και ήχους πιάνου.
Ο Gunther Fischer για το μουσικό background στη ταινία “Eolomea” χρησιμοποίησε ρομαντικά βαλς και jazz ήχους σε αντίθεση με το ”Im Straub der Sterne” όπου προσφέρει μια μεγαλύτερη ποικιλία από μουσικά είδη ακόμα και ψυχεδελικά κομμάτια με στίχους γραμμένους από τον Gottfried Kolditz (ανατολικογερμανος ηθοποιός και σκηνοθέτης) το φοβερό “Das Licht (part 1)”. Μεσα στα 17 tracks του δίσκου υπάρχουν και κάποιοι αξιομνημόνευτοι διάλογοι και κάποια bonus tracks από μια αλλη συλλογη με τιτλο “Die Erde Dieht Sich Linksherum” Amiga 1978.
Το ομότιτλο “Kosmos” εμφανίζεται για πρώτη φορά και ανοίγει τη πρώτη πλευρά του δίσκου συνεχίζοντας με το κοσμικό swing “Signale – b-alarm” το ψυχεδελικό πανέμορφο “Das licht (part 1) το επιβλητικό “Sklaven-ballet” το “Orbit Swing” που θα ζήλευε και ο Bob Crewe (Barbarella) το μελαγχολικό “Χατζιδακικο θα έλεγα” “Eolomea” ολοκληρώνοντας με το “Luna 3 ruft Kosmokrator”. Ολα αυτά σε συνδυασμό με διαλόγους και μικρά μουσικά θέματα.
Το “Party TEM 4 (part3)” ανοίγει τη δεύτερη πλευρά του δίσκου. Πρόκειται για ένα κομμάτι με ωραία μπασογραμμη και wah wah κιθάρες όπου παρουσιάζεται και αυτό για πρώτη φορά και συνεχίζει με τα αλλά Morriconne “Blues” “Schluss” το εξαιρετικο αστρικό jazz “Finale” και άλλους διαλόγους και άλλα μικρά μουσικά θέματα φτάνοντας σε disco αλλά Giorgio Moroder “In Den Kosmos” “Hoch Im All” και ολοκληρώνοντας με το kraut “Kosmoslied”.
Eνα εκπληκτικό potpouri διαλόγων και Ανατολικό Γερμανικής rock,jazz,psych,disco,experimental electronica μουσικής με θέμα το κοσμικό ταξίδι το οποίο έθεσε όπως αποδεικνύεται όλο το έθνος σε μια εφορικη διάθεση. Και λέω αποδεικνύεται γιατί ο Gunther Fischer άφησε να συμβεί αυτό στο “Severino” (ταινία του Claus Dobberke επίσης κομμάτι κατάλληλο για διαστημική ταινία) όπου χρησιμοποιηθηκε για μια πομπωδη προπαγανδα. Αλλά όπως είπα και παραπάνω εγώ προσωπικά αυτά τα θεωρώ απολύτως λογικά για την εποχή εκείνη και σήμερα το ιδιο δεν γινεται ;
Ο δίσκος “Kosmos – Soundtracks Of Eastern Germany’s Adventures In Space ” κυκλοφόρησε το 2001 και σίγουρα αποτελεί ένα ακομα ντοκουμέντο στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας της DEFA αναδεικνύοντας μέσα από το ηχητικό υλικό την ποπ σοσιαλιστική κουλτούρα την περίοδο του ψυχρού πολέμου.
Εεεεε Κοσμοναύτες …..; η γη σας χαιρετά.
Karl Ernst Sasse – B Alarm
Günther Fischer – Blues
Ruth Hohmann & Erbe-Chor – Im Staub Der Sterne – Das Licht (Part1)
Günther Fischer – Eolomea
Karl Ernst Sasse – Finale