Fractal
Home / FRACT-ALL / Δοκίμιο: “Το αίνιγμα της Άγκυρας και η τακτική της ενεργητικής ουδετερότητας”
05/08/2015, 11:27 πμ

Δοκίμιο: “Το αίνιγμα της Άγκυρας και η τακτική της ενεργητικής ουδετερότητας”

του Κωνσταντίνου Μούσσα // *

 

 

ankara

 

Τέσσερα τμήματα της Ευρασίας βρίσκονται σε βαθιά και ταυτόχρονη κρίση.

Η Ευρώπη με πυρήνα το ελληνικό οικονομικό αδιέξοδο, και την περιφερειακή απειλή της ύφεσης στις ευάλωτες χώρες του Νότου, η Μέση Ανατολή από το μεσογειακό Λίβανο έως το Ιράν και τη βόρειο Αφρική (Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία) ,η Ρωσία που αντιμετωπίζει κοινωνικές και κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις και η Κίνα που καθώς επιβραδύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης της γιγαντιαίας οικονομίας της, εμφανίζει τα πρώτα σημάδια εσωτερικής αποσταθεροποίησης του παγιωμένου καπιταλιστικού κρατισμού της.

Κάθε προαναφερόμενη κρίση με τα ξεχωριστά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της απειλεί να προκαλέσει μια γενικότερη αναταραχή και στον υπόλοιπο κόσμο (ΗΠΑ, Ινδία, Άπω Ανατολή) είτε δρώντας ξεχωριστά, είτε σε συνδυασμό. Ήδη αυτές οι διαφορετικές κρίσεις, έχουν αρχίσει να αλληλεπιδρούν, με απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια σταθερότητα. Η Ευρώπη εξαιτίας του Ουκρανικού ζητήματος και της παράλληλης συμμετοχής πολλών κρατών μελλών της ένωσης στο ΝΑΤΟ, βρίσκεται σε επικίνδυνη αντιπαράθεση με την ισχυροποιημένη -έστω και μερικώς -Ρωσία.

Η περαιτέρω αποσταθεροποίηση της Μ. Ανατολής ειδικά στην περιοχή της Συρίας, εντείνει το μεταναστευτικό ρεύμα προς της μεσογειακές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία) και θέτει ουσιαστικό θέμα ασφαλείας που αποδεικνύεται ολοένα και πιο σοβαρό ειδικά μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι και τις συνεχιζόμενες απειλές από το Ισλαμικό Κράτος, προς όλα σχεδόν τα κράτη της δύσης.Η εμπλοκή της Ρωσίας στην Συριακή κρίση, περιπλέκει ακόμη περισσότερο το όλο ζήτημα., με δεδομένη την στήριξη της Μόσχας στο καθεστώτος Assad .Όμως και στο μέτωπο του Ιράν η διαφοροποίηση της ρωσικής στάσης έναντι της διεθνούς κοινότητας, δημιουργεί περαιτέρω ένταση με το ΝΑΤΟ.

Στο κέντρο αυτής της πολύπλευρης κρίσης, κυριολεκτικά μέσα σε μια κινούμενη άμμο βρίσκεται μια χώρα που ειδικά την τελευταία δεκαετία στη προσπάθεια της να παίξει ένα κεντρικό ρόλο στην περιοχή ως κυρίαρχη μουσουλμανική δύναμη -με την προτροπή και κάλυψη των ΗΠΑ με οικονομική και στρατιωτική ισχύ, δημιούργησε ισχυρούς αντιπάλους και εν δυνάμει ορκισμένους εχθρούς.

Η Τουρκία έχοντας ήδη περάσει στη φάση της εσωτερικής πολιτικής κρίσης, με τα ποσοστά του AKP να σημειώνουν σημαντικές απώλειες στις τελευταίες εκλογές, βρίσκεται σ’ ένα φλεγόμενο πολεμικό τετράγωνο ,που σχηματίζεται από το Ιράν, την Σ. Αραβία, το Ισραήλ και το αναδυόμενο -με τις ευλογίες των ΗΠΑ-κουρδικό κράτος στην ανατολική Τουρκία και το βόρειο Ιράκ.

Η πρωτοφανής επιθετικότητα του Ισλαμικού κράτους, η μόνιμη αντιπαράθεση Σιιτών του Ιράν και Σουνιτών του Ιράκ, η εύθραυστη και μάλλον συγκυριακή ανακωχή Ιράν- ΗΠΑ , η εχθρική στάση της Σ. Αραβίας έναντι στο Ιράν , το οποίο όπως και από το Ισραήλ θεωρείται νούμερο ένα κίνδυνος, λόγω της ανάπτυξης του αμφιλεγόμενου πυρηνικού προγράμματός του ,δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα, απροσδιόριστων εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή.

Από την άλλη το Τελ Αβίβ έχει ν’ αντιμετωπίσει εκτός από το μόνιμο Παλαιστινιακό ζήτημα και μια πιθανή αποσταθεροποίηση καθεστώτος της Ιορδανίας και την αναπόφευκτη στη περίπτωση αυτή, προέλαση του ΙΣΚ πέρα από τον Ιορδάνη ποταμό, καθώς και μια σχετική αλλά όχι αμελητέα ένταση με την Τουρκία, που μόνο ύστερα από παρέμβαση των ΗΠΑ ,δείχνει να αποκλιμακώνεται έστω και προσωρινά.

Η κατάσταση για την Άγκυρα δείχνει ακόμη πιο κρίσιμη, αν λάβουμε υπόψη την αντιπαράθεσή της με την Δαμασκό και τις βάσιμες υποψίες, αν όχι για υπόγεια στήριξη του ΙΣΚ, τουλάχιστον για κάποια ανοχή στις θηριωδίες και την επιθετικότητα του, στάση που αν επιβεβαιωθεί η δεν διαψευσθεί, θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο της σχέσης της Άγκυρα ς με τον παραδοσιακό άξονα ΗΠΑ-Ισραήλ. Η άρνηση της χρήσης των Νατοϊκών βάσεων του Ιντσιρλίκ, το 2003, κατά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, σηματοδότησε μια κρίσιμη καμπή στις σχέσεις των δύο χωρών, που έκτοτε χαρακτηρίζονται από νευρικότητα και καχυποψία.

Το Τουρκικό πρόβλημα ολοκληρώνεται με δεδομένη την αδυναμία του Τουρκικού στρατού σε επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας, εκτός Τουρκίας, όπου δεν έχει εμπειρία καθώς και με την αντίθεση της κοσμικής αντιπολίτευσης σε κάθε επιθετική ενέργεια που θα μπορούσε να θεωρηθεί θρησκευτικός πόλεμος, με τον ένα ή τον άλλο αντίπαλο.

Έτσι η Άγκυρα που πλέον βρίσκεται στο μέσο τεράστιων αντιπαραθέσεων ακολουθεί την τακτική του Ισραήλ “βλέποντας και κάνοντας” με την ελπίδα ότι σταδιακά η πολύπλευρη κρίση θα αποκλιμακωθεί χωρίς η ίδια να χρειαστεί να εμπλακεί σε κάποιο από τα πολλά και επικίνδυνα μέτωπα Δυστυχώς όμως δεν δείχνει να λαμβάνει υπόψη το δόγμα που δανείζεται ο Μακιαβέλι από τον Θουκυδίδη: κανείς πόλεμος δεν είναι αναπόφευκτος..

Αλλά το κρίσιμο σημείο που ενδέχεται να αποδειχθεί κομβικό, προκειμένου η Άγκυρα να εμπλακεί τελικά σε κάποιο από αυτά τα μέτωπα με άγνωστες συνέπειες για την ίδια την υπόστασή της κινείται σε δύο άξονες: α) Στο γεγονός ότι η Τουρκία στηρίζεται προς στιγμήν στις ΗΠΑ για την αναχαίτιση του ΙΣΚ, η οποία όμως υπολογίζει πολύ στον κουρδικό παράγοντα για τις επίγειες επιχειρήσεις. β) και στον κρίσιμο ρόλο της Τουρκίας στον έλεγχο των στενών του Βοσπόρου άρα και της διέλευσης όλων των δικτύων- αγωγών καυσίμων (ρωσικών ή αμερικανικών συμφερόντων) αλλά και της Μαύρης θάλασσας καθώς και η πιθανή χρήση των Νατοϊκών βάσεων κατά της φιλορωσικής ουκρανικής αντιπολίτευσης.

Και οι δυο αυτοί άξονες δυνητικά μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τις ήδη διαταραγμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ και (ή) την Ρωσία. Γιατί απλώς δεν είναι δυνατόν να ισορροπεί κανείς εσαεί σ’ ένα παλλόμενο και τεντωμένο σκοινί, με δεμένα τα μάτια. Καλώς ή κακώς μόνο να αναβάλει μπορεί, την οριστική επιλογή και της συνέπειες της. Και η αναβολή αυτή, πολλές φορές κοστίζει περισσότερο από την απόφαση την ίδια. Στο πλαίσιο αυτό προκύπτουν τρία βασικά ερωτήματα: Το άμεσο, η εμπλοκή δηλαδή της Άγκυρας στο μεσανατολικό σε όλα του τα επίπεδα, το μεσοπρόθεσμο ,η σχέση της με Ρωσία και κατ’ επέκταση με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, και τέλος ένα πιο μακροπρόθεσμο, η σχέση της Τουρκίας με την Ε.Ε (Μέχρι στιγμής και εκτιμώντας τα οφέλη από την μη ένταξή της , αλλά και την δεινή θέση πολλών μελλών της ένωσης, λόγο της παρατεταμένης λιτότητας και του σκληρού νομίσματος, η Άγκυρα κρατά απόσταση από την διαδικασία ένταξης, παγώνοντας έμμεσα κάθε προσπάθεια ή κάνοντας πολύ μικρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.)

Προς το παρόν λοιπόν η Άγκυρα ακολουθεί παράλληλη στάση σε διάφορα μέτωπα με τις ΗΠΑ. Περιμένει κάνοντας επιλεκτικές κινήσεις μικρής κλίμακας χωρίς ουσιαστική έκθεση σε πραγματικό κίνδυνο. Αποφεύγει να αποκαλύψει τον βασικό σχεδιασμό της σε βάθος χρόνου, τηρώντας μια στάση πού στη διπλωματική ορολογία καλείται «ενεργητική ουδετερότητα»

Το πρόβλημα της Τουρκίας είναι ότι οι ΗΠΑ λόγω γεωγραφικής θέσεως και τεράστιας ισχύος μπορούν έστω και προς το παρόν να κρατούν μια τέτοια στάση. Η Τουρκία όμως δεν έχει επιλογή. Αργά η γρήγορα θα πρέπει να απαντήσει στο αίνιγμα που η ίδια έχει θέσει και είναι απολύτως βέβαιο, ότι η Ελλάδα θα αποτελέσει μέρος αυτής της απάντησης.

 

 * Ο Κωνσταντίνος Μούσσας γεννήθηκε στον Πειραιά σπούδασε Ιατρική και έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top