Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το ταγκό μιας άλλης Αθήνας
08/02/2017, 12:54 μμ

Το ταγκό μιας άλλης Αθήνας

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //

 

kleinon«Κλεινόν, μυθιστορίες για την Αθήνα» του Γιάννη Ευσταθιάδη, σελ. 176, Εκδ. Μελάνι

 

Το Κλισί του Χένρι Μίλερ. Η Νέα Υόρκη του Πολ Όστερ. Το Λονδίνο του Χανίφ Κιουρέισι. Η Βαρκελώνη του Ζαουμέ Καμπρέ. Τα γυάλινα Γιάννενα του Μιχάλη Γκανά. Μα, και η Αθήνα του Μένη Κουμανταρέα και του Κώστα Ταχτσή (βέβαια, η Ομόνοια του Γιώργου Ιωάννου), η Θεσσαλονίκη του Αντώνη Σουρούνη και του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου. Οι τόποι των συγγραφέων και των ποιητών. Όχι απαραίτητα εκεί που γεννήθηκαν, αλλά εκεί που γέννησαν τους ήρωές τους, τις λέξεις τους. Η λογοτεχνία είναι από μόνη της ένας τόπος. Άλλοτε αδιάβατος, υποφωτισμένος, ένας δρόμος στενός, μια ανηφόρα. Κι άλλοτε ένα πλάτωμα, ένα αστικό τοπίο με το γράπωμα του ουρανού στα κτίριά του. Είναι η κίνηση των δρόμων, η μυρμηγκιά των ανθρώπων που πάει και έρχεται όπως βγαίνει κανείς από ένα πανηγύρι ξεθεωμένος. Η πόλη πάντα ζητάει τους τροβαδούρους της. Ακόμη και η Αθήνα. Η μητρόπολη-χωνευτήρι, η κάποτε τροφός και τώρα η ξεζουμισμένη μάνα. Η πρωτεύουσα με τα χίλια πρόσωπα και τις ρυτίδες της κρίσης στο μέτωπο. Δεν ήταν πάντα έτσι. Δεν μπορεί να ήταν πάντα έτσι. Έχει ζήσει και πιένες και στιγμές λαμπρότητας. Ίσως με μιαν αθωότητα που πλέον μας φαντάζει ξένη και παράταιρη, ωστόσο αληθινή σε χρόνο μακρινό από τον σημερινό. Ο Γιάννης Ευσταθιάδης, άνθρωπος που γεννήθηκε σε αυτή την πόλη, που την έχει περπατήσει, ζήσει, αναπνεύσει μας παραδίδει ένα ταγκό για μια άλλη Αθήνα. Με 30 μικρές ιστορίες, αφηγήσεις μυθοπλαστικές υπαρκτών και μη προσώπων δεν αναπλάθει μόνο το παρελθόν, δεν φέρνει στην επιφάνεια αισθήσεις από ένα «κάποτε» ξεχασμένο, δεν πέφτει στην παγίδα ενός memento, αλλά μας προσφέρει μια ύλη ονειρικής ενατένισης για μια πόλη που πλέον πνέει τα λοίσθια ή, που, τέλος πάντων, αργοσαλεύει μέσα στον κουρνιαχτό των δύσκολων ημερών.

Είναι τόσο δόκιμα ευφρόσυνα αυτά τα κείμενα, ο ίδιος τα χαρακτηρίζει μυθιστορίες, που μπορούν να συνθλίψουν το σημερινό γκρίζο zeitgeist της πόλης, να το κάνουν κομμάτια και να προσφέρουν μια αντήχηση παρελθόντος, μια προτροπή για ενατένιση, εντέλει ένα εξαγνιστικό ταξίδι στο «πάλαι ποτέ». Ταξίδι στο οποίο άνετα μπορούν να πάρουν μέρος και άνθρωποι που δεν έχουν δει με τα μάτια τους αυτή την άλλη Αθήνα.

 

Γιάννης Ευσταθιάδης

Γιάννης Ευσταθιάδης

 

Τα κείμενα του Ευσταθιάδη συνομιλούν με άλλα κείμενα, παίρνουν έναυσμα και σπινθήρα για να ξεδιπλώσουν τη δική τους χάρη. Δεν μιλάει ο συγγραφέας, αλλά τα πρόσωπα που επιλέγει να αφηγηθούν μέρος της ζωής τους στην Αθήνα. Η πόλη είναι πάντα ο πρωταγωνιστής. Με εξαίρεση δύο αφηγητές, όλοι οι άλλοι είναι υπαρκτοί. Αυτά που λένε, ωστόσο, είναι γέννημα του δημιουργικού οίστρου του συγγραφέα (όπως και ο ίδιος σπεύδει να διευκρινίσει). Από το βιβλίο παρελαύνουν μεταξύ άλλων οι: Δημήτρης Πικιώνης, Γιάννης Τσαρούχης, Ελένη Παπαδάκη, Κωστής Παλαμάς, Γεώργιος Παπανδρέου, Κώστας Χατζηχρήστος, Κώστας Λινοξυλάκης, Νικόλαος Τσελεμεντές, Αντώνης Σαμαράκης, Ζωζώ Νταλμά, Μαρία Κάλλας, Μένης Κουμανταρέας, Γιαννούλης Χαλεπάς, Νίκος Ευσταθιάδης (πατέρας του συγγραφέα, πιλοποιός στο επάγγελμα). Υπάρχει μια ενεργή αίσθηση απτής πραγματικότητας σε όσα αφηγούνται οι συγκεκριμένοι και κάμποσοι άλλοι. Υπάρχουν ακέραιες οι μυρωδιές, τα ακούσματα, οι νότες, οι κλαυθμοί, οι εικόνες μιας Αθήνας που πέρασε πολλά, που έζησε περισσότερα και που έχει μια μεγάλη ιστορία να αφηγηθεί. Έντονα πολιτικά γεγονότα, βραδιές ξέφρενου γλεντιού, σπιθίσματα ερώτων, αθλητικά ανδραγαθήματα, καλλιτεχνικές πρωτοπορίες, ανθρώπους που στάθηκαν έξω από τον καιρό και προηγήθηκαν αυτού. Όλα αυτά τα ντύνει η στιλιστική έκφραση ενός συγγραφέα λεπτουργού, μετρ της λεπτομέρειας, καταδύτη σε βάθη πολύτιμα και απολύτως ανθρώπινα. Στα χέρια του Ευσταθιάδη οι λέξεις που αναφέρονται στην κλεινόν άστυ αφήνουν μια ζέστη θωπευτική και όχι εκμαυλιστική. Είναι σαν τονωτικό χάδι, μια joie de vivre που τόσο μας έχει λείψει και τόσο τη χρειαζόμαστε. Προφανώς και κάποιοι να δουν αυτή την «επιστροφή» ως νοσταλγικό ταξίδι. Κι όμως, θα ήταν περιοριστική μια τέτοια ανάγνωση. Εδώ έχουμε να κάνουμε με αυτό που ονομάζει ο Μίλαν Κούντερα «ποιητική μνήμη». Κάθε άνθρωπος, πολλώ δε μάλλον ο δημιουργός, δημιουργεί μέσα του ένα χώρο, ένα απόθεμα πραγμάτων που τον συντάραξαν και τον δημιούργησαν. Υπό αυτό το πρίσμα, οι ιστορίες του Ευσταθιάδη, δεν είναι οι ιστορίες των προσώπων που επιλέγει, αλλά η συλλογική μνήμη μιας πόλης και φυσικά μιας ολόκληρης χώρας, καθώς, ας μην γελιόμαστε, η Αθήνα για πάρα πολλά χρόνια ήταν ολόκληρη η Ελλάδα. Από εδώ εκκινούσαν (και συνεχίζουν εν πολλοίς να το κάνουν) όλα τα νεύρα της ενδοχώρας. Οτιδήποτε συμβαίνει στην πρωτεύουσα επηρεάζει άμεσα και την επαρχία. Το βιβλίο του Ευσταθιάδη έρχεται ως στήριγμα, ως αποκούμπι, ως μια δύναμη από το πουθενά στην οποία μπορείς να ξαποστάσεις για λίγο. Δεν ήταν πάντα τόσο άσχημη η Αθήνα. Ενδέχεται σε λίγα χρόνια να ξαναζήσει φλογερές στιγμές. Τα πάντα ακολουθούν άλλωστε μιαν κυκλικότητα καθώς κινούνται στο βασίλειο των πιθανοτήτων. Το τι ήταν η Αθήνα δεν μας εξηγεί το γιατί έγινε έτσι. Δίνει, όμως, μια ελπίδα για τα χρώματα που είναι ικανή να ντυθεί. Σαν ένα ίχνος σε ξεραμένα χείλη, τώρα άκεφο, αλλά κάποτε φωτεινό, κόκκινο και διαυγές.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top