Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η αγάπη δεν έχει σύνορα
01/07/2015, 8:09 μμ

Η αγάπη δεν έχει σύνορα

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //

 

“Νήματα”, Κατίνα Βλάχου, Εκδόσεις Διώνη, 2015, σελ. 160

 

NHMATA low-350x292αΗ Κατίνα Βλάχου πεζογράφος και ποιήτρια, γεννημένη στην Κέρκυρα, όπου ζει, μέχρι σήμερα μας έχει δώσει ένα ευρύ λογοτεχνικό έργο. Το αναγνωστικό κοινό έχει προσέξει το ταλέντο της στο μυθιστόρημα Οι ψίθυροι στους τοίχους, εκδ. Ροές 2009, ωστόσο αυτό το ταλέντο είχε φανεί στο πρώτο της κιόλας βιβλίο, το Η υπόθεση των Νημάτων, εκδ. Έψιλον 1996, αλλά δεν είχε την τύχη που του άξιζε. Η επανέκδοσή του σήμερα ως Νήματα από γνωστό αθηναϊκό οίκο (ήδη έχει εκδοθεί στα Τίρανα από τον αλβανικό οίκο Neraida Botime), δίνει στο κοινό την ευκαιρία να τη γνωρίσει και ν’ απολαύσει ένα κείμενο υψηλού επιπέδου που αποτελεί κόσμημα για τα ελληνικά γράμματα. Πρόκειται για ένα μικρό μυθιστόρημα με θέμα την προσφυγιά και τους πρόσφυγες, αλλά –προσοχή!– που είναι γραμμένο με έναν πρωτότυπο, μοντέρνο, πυκνό τρόπο, σε βαθμό που το κάνει μεν αξιανάγνωστο, μα αποτρέπει την προσέγγισή του από το λεγόμενο μεγάλο κοινό, αυτό που επιθυμεί να διαβάσει εύπεπτες αισθηματικές ιστορίες. Κι όμως το μυθιστόρημα είναι πλημμυρισμένο από αισθήματα: ερωτικά, φιλικά, μητρικά και άλλα.

Στον πρόλογό της η συγγραφέας προειδοποιεί τον αναγνώστη και την αναγνώστρια πως θα μιλήσει για τα νήματα «που διχάζουν την ουσία των χωρών», χωρίζοντας τα σπίτια από τα χωράφια και τους μύθους από τα παραμύθια των γιαγιάδων. Κι αφού πει όσα θέλει να πει, κι αφού τονίσει πως θεωρεί τις γυναίκες ως πιο άμεσα θιγμένες «από τις συνθήκες της προσφυγιάς», δεδομένου ότι υποφέρουν πολύ περισσότερο από «τη βαρβαρότητα ορισμένων ιστορικών συγκυριών», καταλήγει στον επίλογό της με τη διαβεβαίωση πως το βιβλίο της πραγματεύεται πολύ λιγότερο τα νήματα των συνόρων και πολύ περισσότερο εκείνα που «η ζωή υφαίνει γύρω από τους ανθρώπους».

Ας έρθουμε τώρα στην ιστορία της Κατίνας Βλάχου, όπου πρωταγωνιστεί μια γυναίκα, η 22χρονη Άλμα, σλαβικής καταγωγής, η οποία είναι η ψυχή της, μια ευαίσθητη αλλά και παθιασμένη νεαρή γυναίκα-πρόσφυγας, που προσφέρει ιδέες στην αφηγήτρια, την Ελπίδα.

Τα άλλα πρόσωπα της ιστορίας είναι ο Περικλής, ο οποίος συνδέεται με την Ελπίδα, ο Χρήστος ο οποίος συνδέεται με την Άλμα, η Δήμητρα, που δεν είναι αλλά αισθάνεται να είναι μητέρα του Χρήστου, ο Άγγελος, ένας βιολιστής, ο Γερμανός Ντέτλεφ, πρόσφυγας κι αυτός στην Ελλάδα. Όσα γίνονται στο μυθιστόρημα τα μαθαίνουμε από τις γυναίκες, πρώτα από την Ελπίδα, και μετά από την Άλμα και τη Δήμητρα. Οι άντρες δεν έχουν φωνή, απλώς εμφανίζονται μέσα από τις γυναικείες αναφορές που, βεβαίως, διέπονται από υποκειμενικότητα. Πρώτη αρχίζει να μιλάει η Ελπίδα που απευθύνεται στον Περικλή. Του λέει πως οι άλλοι δεν ξέρουν πόσο ήταν ερωτευμένη μαζί του. Είχαν πάει στη Βενετία, πήγαν και στη Σαλαμίνα, που είναι ο βασικός τόπος δράσης του μυθιστορήματος. Ο Περικλής αφηγείται ωραίες ιστορίες κι αυτό το προτέρημα όχι μόνο το απολαμβάνει η Ελπίδα, αλλά την κάνει να νιώθει ευτυχία. Μετά, παίρνει τη σκυτάλη η Άλμα, μορφή σύμβολο του πρόσφυγα στο βιβλίο, που απευθύνεται στο Χρήστο. Από όσα γράφει, συμπεραίνουμε πως δεν του ήταν πολύ πιστή, ομολογεί πως ερωτεύεται πάντα με το ένα δέκατο της ψυχής της και τα άλλα εννέα δέκατα παραμένουν διαθέσιμα για άλλους έρωτες. Στη συνέχεια, διαβάζουμε το μονόλογο της Δήμητρας που απευθύνεται σε κάποιον εραστή της, τον Μιχάλη, μετανάστη και πολιτικό πρόσφυγα στη Γερμανία, που τον μοιραζόταν με μια άλλη γυναίκα.

katina_vlachouΗ Ελπίδα, τρόπον τινά το alter ego της συγγραφέως, μιλάει για τον έρωτά της, τα ταξίδια της και τους πρόσφυγες φίλους της, ενώ από την αφήγηση-εξομολόγησή της προκύπτει πως, όταν ήταν νέα, υπήρξε ιδεαλίστρια κι είχε γοητευτεί από επαναστατικές ιδέες (κάποτε πήγαινε σε εργοστάσια στη Γερμανία και μοίραζε προκηρύξεις στους εργάτες). Ακόμα, λέει πως σε αλλοτινές εποχές νόμιζε πως η χώρα της Άλμα, προφανώς μια χώρα «σοσιαλιστική», είχε κόκκινες ιδέες, όμως πολύ αργά κατάλαβε πως «το κόκκινο δεν ήταν ιδεολογικό αλλά αιμάτινο».

Γοητευτικό στο έπακρο, το μυθιστόρημα με τον αλληγορικό τίτλο Νήματα περιέχει εξομολογήσεις, γεγονότα, στιγμές και μικρές ανθρώπινες ιστορίες, πικρές, γλυκές και άσχημες (όπως αυτή του Ραλφ που τον έκρυβε στη σοφίτα του σπιτιού της η οικογένεια του Ντέτλεφ ή η άλλη του Στάθη που υπηρετούσε στα σύνορα και εκμεταλλευόταν τους εξαθλιωμένους μετανάστες). Μα περιέχει και φράσεις που χαρακτηρίζουν τα αισθήματα και τη φιλοσοφία των ηρώων. Μια φράση που μένει στο μυαλό του αναγνώστη και τον κάνει να στοχάζεται είναι η ακόλουθη (αφορά την Άλμα): «Είμαι πρόσφυγας και είμαι ό,τι πιο μοντέρνο υπάρχει στην εποχή μας». Μια άλλη αξιομνημόνευτη φράση, παρόλο που δεν διακρίνεται για την πρωτοτυπία της, βρίσκεται στη σελίδα 41: «Δεν έχει σύνορα η αγάπη». Μπορούμε να πούμε πως η συγκεκριμένη φράση χαρακτηρίζει τόσο την πολυεθνική παρέα των ηρώων όσο και τη διάθεση της συγγραφέως. Διότι η αγάπη, παρ’ ότι είμαστε προσωρινοί και πρόσφυγες, ενίοτε μας κάνει να νιώθουμε πως δεν είμαστε μόνοι.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top