Fractal

Η προαιώνια εθνική καταιγίδα φαίνεται πως συνεχίζεται αδιάκοπα!

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Μιχάλης Τζανάκης, ‘Καταιγίδα’. Εκδόσεις Ραδάμανθυς. Ηράκλειο, 2017

 

Και ετούτο το μυθιστόρημα του Μιχάλη  Τζανάκη, όπως άλλωστε και τα προηγούμενα του συγγραφέα, εντάσσονται στη μεγάλη οικογένεια των ιστορικών μυθιστορημάτων. Μια μορφή γραφής στην οποία γενικώς εμπλέκεται αναγκαστικά η φαντασία, αλλά και στην οποία γίνεται προσπάθεια και απόπειρα από μεριάς του συγγραφέα, να μεταφερθούν με όσες ρεαλιστικές λεπτομέρειες και πιστότητα εκείνος επιθυμεί, το περιρρέον πνεύμα, οι συμπεριφορές των ανθρώπων και οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν σε μια συγκεκριμένη περασμένη ιστορική περίοδο, στο χρονικό δηλαδή σημείο που επέλεξε να πλέξει το κείμενο και την υπόθεσή του ο δημιουργός του έργου. Συνήθως αναφέρεται σε ιστορικά πρόσωπα ή αποτελεί μίξη φανταστικών και ιστορικών χαρακτήρων. Σε κάποιες περιπτώσεις, αφορά ένα συνταρακτικό ιστορικό γεγονός, αλλά στις περισσότερες, επικεντρώνεται σε ένα ευρύτερο κύκλο ανθρώπων ή μια συγκεκριμένη κοινωνία παρελθόντων ετών, που άφησε όμως το στίγμα του στην καθημερινότητα και την ψυχολογία των απλών πολιτών. Τα ποσοστά της ιστορικής πραγματικότητας και της φαντασίας τα οποία εμφιλοχωρούν στο κείμενο, όπως είναι ευνόητο, χαρακτηρίζουν κάθε έναν ιστορικό συγγραφέα. Πάντως είναι διεθνώς αποδεκτό, ότι η εποχή στην οποία αναφέρεται ένα ιστορικό μυθιστόρημα πρέπει να απέχει τουλάχιστον μισό αιώνα από την ημερομηνία συγγραφής του.

Δύο φίλοι, εν προκειμένω, ο Δημήτρης και ο Χρήστος, κουρασμένοι και εμφανώς απογοητευμένοι από την καθημερινότητα, αποφασίζουν να ξεφύγουν, έστω για λίγο από τα γρανάζια της, και να κάνουν ένα ταξίδι έως τις εσχατιές του Αγίου Όρους, έχοντας ως συντροφιά τα λιποβαρή σακίδιά τους και τη φωτογραφική τους μηχανή. Το οδοιπορικό αίφνης διακόπτεται απότομα και ο αναγνώστης έρχεται ενώπιος ενωπίω με τη σκληρή πραγματικότητα, τουτέστιν τη γνωστή κόλαση της απεχθούς Μακρονήσου. Βρισκόμαστε στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, στα πλαίσια εξόντωσης κάθε μορφής αντίστασης της αριστεράς. Είναι κάτι όμως που θα πρέπει να το συνηθίσει γρήγορα αφού σε όλο το μήκος του κειμένου, θα παλινδρομούν οι σελίδες μεταξύ διαφόρων ιστορικών γεγονότων και τοποθεσιών. Γεγονότα, σε γενικές γραμμές, που σημάδεψαν αλύπητα το ελληνικό έθνος και που ακόμα φαίνεται πως σιγοκαίει η φωτιά τους, καπνίζοντας υποδόρια στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα. Εκεί, γνωρίζονται δύο νέοι από την Κρήτη. Ο Λευτέρης από τη μεριά των χαρακτηρισμένων αριστερών και ο αλφαμίτης Παναγιώτης από την αντίπερα όχθη της νομιμοφροσύνης. Οι συζητήσεις τους, όσες φυσικά μπορούσαν να γίνουν σε χρόνο ανύποπτο και ασφαλή από τα μάτια και τα αυτιά των άλλων, περιστρέφονται γύρω από τη μακρινή και μαρτυρική Κάνδανο και την Κρήτη ολάκαιρη, με επίκεντρο βεβαίως την πόλη των Χανίων.

Το οδοιπορικό των δύο νέων στο Άγιο Όρος συνεχίζεται ακάθεκτο, όπως και των δύο άλλων νέων στις αιματοβαμμένες σελίδες της νεότερης Ελλάδας. Τα πανέμορφα Χανιά, αλλά και κάποιοι τόποι εξορίας σε Ελλάδα και Γερμανία, κι ακόμα η Κωνσταντινούπολη, και φυσικά το ‘περιβόλι της Παναγίας’, φιλοξενούν για λίγο χρόνο τα τραγικά πρόσωπα αυτής της ιστορίας. Γεγονότα που σημάδεψαν τον ελληνισμό κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Μακρόνησο αλλά και στη χιτλερική Γερμανία, η Κωνσταντινούπολη με τα τραγικά της επεισόδια εναντίον της πολυπληθούς ελληνικής κοινότητας στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου του 1955, αναφέρονται, αναλύονται και αφήνουν το δικό τους αποτύπωμα στις ψυχές των ούτως ή άλλως λίγων πρωταγωνιστών του βιβλίου του Μιχάλη Τζανάκη. Παράλληλη είναι και η αγωνία του σύγχρονου νέου, του Δημήτρη, να μάθει πόση γενναιότητα μπορεί να κρύβει η απόφαση ενός ανθρώπου να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο Θεό, όπως ο μοναχός Ευτύχιος που συνάντησε εκεί στις Αθωνικές πολιτείες. Ο συγγραφέας δίνει μεγάλη έμφαση, στις ενδιάμεσες σελίδες του κειμένου και στις αναλυτικές υποσημειώσεις, σε ιστορικά γεγονότα, όπως η εξόντωση των Εβραίων της Κρήτης. Η σύλληψη όλων ή τουλάχιστον των περισσότερων, από τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, ο εγκλεισμός τους στη Στοά Μακάσι των τειχών του Ηρακλείου και η μεταφορά τους στον Πειραιά, κάτι που δεν έλαβε χώρα τελικά αφού στη μέση του Αιγαίου Πελάγους, στα ανοιχτά της Σαντορίνης, το πλοίο βυθίστηκε μέσα σε δεκαπέντε μόλις λεπτά της ώρας από τορπίλη άγνωστης προέλευσης, αλλά με υποθέσεις που σηματοδοτούν συγκεκριμένες δυνάμεις.

Στο Άγιο όρος, ο Δημήτρης μέσα από τις συζητήσεις με τον μοναχό Ευτύχιο, μαθαίνει και κάτι άλλο. Όσο σημαντικό είναι για κάποιον να θυμηθεί, εξίσου σημαντικό είναι για κάποιον άλλο, να ξεχάσει! ‘…Κάθε βλέμμα στο παρελθόν, μπορεί να υπονομεύσει το μέλλον…’. Κι’ ακόμα ότι ο χρόνος για τους ανθρώπους είναι πολύτιμος και δεν αποτελεί και την καλύτερη επιλογή  να τον στερούν από τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Εκεί, στα ιστορικά μοναστήρια της χριστιανοσύνης κατανοεί σταδιακά ότι η όλη εμπειρία της επίσκεψης ολοκληρώνεται μόνο αν έρθεις σε επαφή με τους ανθρώπους που ζουν σε αυτά, και δεν αρκεί η απόλαυση της αρχιτεκτονικής των μοναστηριών και του εκπληκτικού κατά τα άλλα φυσικού περιβάλλοντος. Τελικά,  ‘…Η αλήθεια έρχεται να αναμετρηθεί μαζί τους με μεγάλη καθυστέρηση. Αλλά δεν τολμά κανείς το τελευταίο και καθοριστικό βήμα. Το νήμα είναι τόσο λεπτό, αλλά μένει απαραβίαστο και τεντωμένο, όπως το σχοινί του σχοινοβάτη που πάλλεται  πάντα, προκλητικό και επικίνδυνο…’.

 

Η είσοδος στη Στοά Μακάσι στα τείχη του Ηρακλείου. Οι μαρμάρινες πλάκες στους τοίχους είναι αποκαλυπτικές όσων διαδραματίστηκαν εκεί κάποιες δεκαετίες πριν.

 

Ο Μιχάλης  Τζανάκης, κατάγεται από το Ηράκλειο όπου εργάζεται ως φιλόλογος στην ιδιωτική εκπαίδευση. Έζησε στο Ρέθυμνο για πολλά χρόνια, όπου και σπούδασε. Κατά καιρούς συνεργάζεται στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, όπως είναι ‘Το Χωνί’, η εφημερίδα ‘Πατρίς’, τα ‘Ρεθεμνιώτικα Νέα’ και το ‘candia news’. Εκατοντάδες άρθρα του, χρονογραφήματα κατά κύριο λόγο, έχουν δημοσιευτεί, ενώ για δύο χρόνια (2011-2013) έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές στην ΕΡΑ Ηρακλείου με θέμα τη ‘μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας’. Τον Νοέμβριο του 2013, βραβεύτηκε στον Πρώτο Παγκρήτιο διαγωνισμό διηγήματος που διοργάνωσε το Βιβλιοπωλείο ‘Ελευθερουδάκης’ με το διήγημά του με τίτλο ‘Μαζί’. Τον Μάρτιο του 2013, κυκλοφόρησε το πρώτο του ιστορικό μυθιστόρημα με τίτλο ‘5.13 ΑΚΡΙΒΩΣ’ (Εκδόσεις Οσελότος) και σε δεύτερη έκδοση από τις Εκδόσεις ‘Ανατολικός’. Το μυθιστόρημα ‘ΧΑΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ) κυκλοφόρησε σε πρώτη έκδοση τον Νοέμβριο του 2013 και σε δεύτερη έκδοση το Μάρτιο του 2014, και είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Είναι παντρεμένος και έχει τρείς κόρες. Τη Νίκη, τη Μαργαρίτα και την Ιωάννα.

 

Μιχάλης Τζανάκης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top