Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η αυτοβιογραφία ενός… κακοήθους μυθιστορήματος
05/02/2019, 8:24 μμ

Η αυτοβιογραφία ενός… κακοήθους μυθιστορήματος

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

Περικλής Σφυρίδης, “Καρκίνος”. Εκδόσεις Εστία. 2018

 

 

Από τις ηλεκτρονικές σελίδες ετούτου του περιοδικού παρουσιάστηκαν, στο παρελθόν, κάποια βιβλία και συγκεντρωτικές συλλογές του σπουδαίου πεζογράφου μας, από τη Θεσσαλονίκη, Περικλή Σφυρίδη (1933- ). Αυτή τη φορά όμως,  έχουμε μια διακριτή, ας την ονομάσουμε έτσι, ιδιαιτερότητα. Δεν πρόκειται ακριβώς για μυθοπλασία, αλλά για μια κάπως ιδιόρρυθμη  μυθιστορηματική βιογραφία, επαγγελματική, προσωπική και οικογενειακή,  του ίδιου του συγγραφέα. Στην περίπτωση όμως του εκτεταμένου έργου αυτού του πεζογράφου, όπως έχει κατά κόρον τονιστεί, δεν μπορεί να γνωρίζει επακριβώς ο αναγνώστης σε πόσο και ποιο βαθμό, συγκεκριμένα, η πραγματικότητα διαχέεται στη μυθοπλασία και τοιουτοτρόπως καθίσταται αόρατη, ή συμβαίνει το αντίθετο. Όπως και να έχει, όμως, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μυθιστόρημα, όπως άλλωστε ονομάζεται και στην έκδοση, βασισμένο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, σε πραγματικά γεγονότα. Διαβάζουμε στο τίτλο, ότι το περιεχόμενο του βιβλίου περιστρέφεται γύρω από τις κακοήθεις νεοπλασίες που έχουν ενσκήψει και ταλαιπωρούν αενάως το ανθρώπινο γένος. Και μάλιστα εδώ υπάρχει η ιδιαιτερότητα ότι υπεισέρχονται δύο παράμετροι, εν πρώτοις του συγγραφέα και κατά δεύτερο λόγο εκείνη του γιατρού, αφού ο ίδιος είναι συνταξιούχος παθολόγος και καρδιολόγος με πολλά χρόνια εξάσκησης της ιατρικής στο βιογραφικό του σημείωμα. Ενώ όμως στην αρχή του κειμένου ισχυρίζεται ότι δεν είναι ειδικός, αφού πιστεύει ότι οι ογκολόγοι έχουν τα πρωτεία στην εξομολόγηση και την ειδικότητα βεβαίως, στη συνέχεια εμβυθίζεται ολοένα και περισσότερο στις απέραντες, πολυποίκιλες, βασανιστικές  και δύσκολες παραμέτρους που αφορούν την συγκεκριμένη πάθηση, ή παθήσεις καλύτερα, και μάλιστα γνωστών, συγγενών και φίλων του.

Απ’ την αρχή σχεδόν του βιβλίου, εισαγάγει τον ανυποψίαστο  αναγνώστη στις διαπροσωπικές σχέσεις γιατρών και καρκινοπαθών ασθενών, ογκολόγων γιατρών και φαρμακευτικών εταιρειών. Ταχύτατα μας φέρνει μπροστά την ιστορία μιας νεαρής όμορφης κοπέλας η οποία εγκατέλειψε γρήγορα τα επίγεια λόγω μιας οξείας μορφής λευχαιμίας, σε μια εποχή αρκετά παλιά, όταν εκείνος ήταν ειδικευόμενος γιατρός και φυσικά δεν υπήρχαν στο φαρμακευτικό οπλοστάσιο της θεραπευτικής όλα τα σημερινά και το σπουδαιότερο άκρως αποτελεσματικά φάρμακα γι’ αυτή την συγκεκριμένη περίπτωση αιματολογικής εκτροπής του ανθρώπινου οργανισμού. Προχωρώντας στην ανάγνωση, ξεδιπλώνονται μπροστά μας διάφορες περιπτώσεις ασθενών που ταλαιπωρήθηκαν, άλλοι λίγο, άλλοι πολύ, από κάποια κακοήθη αρρώστια, στις οποίες ο συγγραφέας είχε κάποια εμπλοκή, είτε με την ιδιότητα του συγγραφέα, είτε του γνωστού, του φίλου, του συγγενή και μάλιστα πολύ στενού. Θίγει και καταγγέλλει τις όποιες ‘ιατρικές αυθεντίες’ με το δικό του τρόπο, όπως άλλωστε έκανε όλα αυτά τα χρόνια σε προηγούμενα βιβλία του, φέρνοντας στο προσκήνιο περιπτώσεις πανεπιστημιακών καθηγητών, οι οποίοι προέτασσαν άλλα πράγματα στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής και δη της χειρουργικής επιστήμης, πέραν του άμεσου συμφέροντος αυτού καθ’ εαυτού του ασθενούς. Η αχαριστία του κόσμου και κυρίως συγγενών ασθενών απέναντι σε γιατρούς, ειδικά σε εκείνους που εκστομίζουν την πικρή και επώδυνη αλήθεια, έρχεται αβίαστα σε κάποια σημεία, ενώ ειρωνεύεται μια ομάδα σύγχρονων δημοσιογράφων τους οποίους γνώρισε στη ζωή του ως λογοτέχνης περισσότερο και όχι ως γιατρός, και οι οποίοι παριστάνοντας τους γνώστες των πάντων (‘ξερόλες’ τους αποκαλεί) ζήτησαν και πήραν ή επιθυμούν να πάρουν συνεντεύξεις χωρίς να έχουν διαβάσει ούτε καν ένα βιβλίο του  συγγραφέα!

Το κεντρικό σημείο πάντως του βιβλίου, είναι εκεί όπου αναφέρεται στις κακοήθειες του πατέρα του που πέθανε το 1979, και κυρίως στην περίπτωση της συζύγου του η οποία πέθανε πρόσφατα, το 2016, από καρκίνο ωοθηκών. Όσον αφορά την πρώτη περίπτωση, ο Σφυρίδης είχε αναφερθεί στο βιβλίο του ‘Μισθός Ανθυπιάτρου’, το 1987, αλλά εδώ επανέρχεται κάτω από το πρίσμα των ετών που μεσολάβησαν από αυτόν και της μεγαλύτερης ηλικίας του συγγραφέα. Αναφέρεται κάπου στο κείμενο σε ένα καινούργιο είδος καρκίνου, εκείνου του ‘καρκίνου αισθημάτων’, δηλαδή την ερωτική απογοήτευση, τουτέστιν την διάλυση μιας συναισθηματικής σχέσης δυνατής τουλάχιστον από την πλευρά του ενός,  και μάλιστα εξομολογείται πως μια τέτοια σχέση έζησε και εκείνος στα σαράντα του με μια κατά πολύ νεότερη κοπέλα, που τον συντάραξε σε βαθμό που όπως λέει, ‘… μ’ έκανε συγγραφέα’! Εκεί φέρνει στη θύμηση το γνωστό ποίημα του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου, ‘Ερείπια της Παλμύρας’, με μια προφανώς μελαγχολική και πεσιμιστική διάθεση, και ένα συναισθηματικό κόσμο καταρρακωμένο, αναγνωρίζοντας βέβαια ότι ‘…κάθε εποχή  έχει τους δικούς της ηθικούς κανόνες και συμπεριφορές’.

 

Ο Περικλής Σφυρίδης σε εκδήλωση (Απρίλιος 2018) που έγινε προς τιμήν του στο Εμπορικό Επιμελητήριο Ηρακλείου (Κατά σειράν, Σωτηρία Σταυρακοπούλου, Ρένα Παπαδάκη, Περικλής Σφυρίδης, Γεώργιος Σχορετσανίτης).

 

Σχεδόν όμως το μισό βιβλίο του, αφορά τη σχέση του με την επί δεκαετίες σύζυγό του, Φρίντα, με την οποία έζησαν μαζί όπως αποκαλύπτει, για πενήντα εννέα χρόνια, εκ των οποίων τα πενήντα τρία παντρεμένοι. Εδώ ίσως βρίσκεται και ο πυρήνας του συγκεκριμένου βιβλίου, κατά την προσωπική γνώμη του γράφοντος. Περιγράφει με αξιοθαύμαστο τρόπο την ψυχολογία του καρκινοπαθούς, πέρα από τα γνωστά και τεκμηριωμένα στην ιατρική βιβλιογραφία  στάδια τα οποία ο εν λόγω ασθενής διέρχεται. Φέρνει μπροστά τις εμμονές ενός τέτοιου δύσμοιρου ασθενούς οι οποίες εμφανίζονται απέναντι στον άνθρωπό του, με την έννοια της ύπαρξης παλιών ή της δημιουργίας νέων εξωσυζυγικών σχέσεων του συντρόφου του, αποδεικνύοντας έτσι ότι ο περίοπτος ουδός εμφάνισης τέτοιων εκρηκτικών φαινομένων είναι αρκετά χαμηλός και μειώνεται συνεχώς με την πρόοδο της νόσου, έως ένα στάδιο βέβαια. Μια κατάσταση αθεράπευτη η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει σε ακραίο σημείο, αναζητώντας υποχρεωτικά ψυχιατρική υποστήριξη. Ταυτόχρονα, ζωγραφίζει έντεχνα την ψυχολογική κατάσταση του συντρόφου του καρκινοπαθούς, του συζύγου, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της συμπεριφοράς των καρκινοπαθών και του περιβάλλοντός τους, κάτι το οποίο συνήθως ξεφεύγει, είναι αλήθεια,  συνήθως, της προσοχής όλων. Αλήθεια, λέει κάπου, ‘… πως θα μπορούσα να σου δώσω να καταλάβεις ότι αυτές οι βόλτες μου με τον ποιητή, τη γυναίκα του και την καθηγήτρια ήταν η ψυχική μου αποφόρτιση στο νησί από τον καρκίνο της γυναίκας μου’; Κι ακόμα, ‘…πως να σου εξηγήσω με λόγια που δεν μπορώ να βρω ότι στις ώρες αυτής της περιδιάβασής μας στα αξιοθέατα της Σκύρου ο καρκίνος της έφευγε από το μυαλό μου και επανερχόταν με την επιστροφή στο σπίτι’;

Κι’ όπως του εξομολογήθηκε ο πατέρας του πριν πεθάνει από καρκίνο, ‘… μικρά πράγματα προκαλούν ορισμένες φορές πληγές μεγάλες’! Τελειώνοντας το βιβλίο, στον αναγνώστη  απομένει μια στυφή γεύση του καρκινοπαθούς και τους περιβάλλοντός του. Ένα γενναίο ψυχογράφημα των σχέσεων όλων των μελών της οικογένειας, της ρήξεως στις περισσότερες περιπτώσεις των συνεκτικών κρίκων, ανάμεσά τους, όχι μόνο μεταξύ συντρόφων αλλά και τέκνων, αφού στην πλειονότητα των περιπτώσεων εκείνα, για γνωστούς και άγνωστους λόγους,  παίρνουν το μέρος του ασθενούς και καρκινοπαθούς γονέα, πατέρα ή μητέρας, με αποτέλεσμα να έρχονται στην επιφάνεια καλά κρυμμένα μυστικά και άλλα εν υπνώσει συναισθήματα για πολύ καιρό. Ένα βιβλίο το οποίο είναι χρησιμότατο όχι μόνο στους πολυπληθείς  λειτουργούς της υγείας, αλλά σε όλους, αφού η κακοήθης νόσος, ο καρκίνος,  είναι δυστυχώς βασικό συστατικό των περισσότερων οικογενειών, σήμερα.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top