Καρκίνος Μαστού; Και όμως, τώρα θεραπεύεται!

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

Στην εποχή μας, ο καρκίνος του μαστού μπορεί να νικηθεί, χάρη στην πρόοδο που έχει σημειωθεί  τόσο στην πρόληψη, όσο και στην θεραπεία του. Διαβάστε, λοιπόν,  πως θα μηδενίσετε τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, με τα νέα «όπλα» που έχουν  τώρα οι επιστήμονες στη φαρέτρα τους.

Στην Ελλάδα σήμερα γίνονται 4.500 νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού το χρόνο. Όμως μόνο το 5% των γυναικών αυτών το ανακαλύπτουν έγκαιρα, ώστε να επωφεληθούν από το πρώιμο στάδιο της ασθένειας και να την αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Ατυχία ή αμέλεια; Σίγουρα το δεύτερο. Και βέβαια, ότι ο καρκίνος του μαστού θεραπεύεται σε ποσοστό περίπου 95%, αν η διάγνωση και θεραπεία  γίνουν σε πρώιμα στάδια, μπορεί να ακούγεται υπερβολικά  αισιόδοξο, αλλά είναι  πέρα ως πέρα αληθινό. Τα παραπάνω επισημάνθηκαν από τους ειδικούς στην  Διημερίδα με θέμα την 2η διεπιστημονική προσέγγιση του καρκίνου του μαστού, στην οποία, ανακοινώθηκαν σημαντικές εξελίξεις σε ότι αφορά την θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. Με αφορμή λοιπόν αυτή τη Διημερίδα, αλλά και την ίδρυση της Ελληνικής Διεπιστημονικής Εταιρίας Μαστού, εμείς ζητήσαμε από τον Δρ. Βασίλη Βενιζέλο, χειρουργό μαστού, διευθυντή Μονάδα Μαστού Νοσοκομείου Μετροπόλιταν και πρόεδρο της Ε.Δ.Ε.Κ.Μ.Α., να μας ενημερώσει για τις νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους, αλλά και για τους κινδύνους που  διατρέχουμε όλες οι γυναίκες, όταν δεν είμαστε συνεπείς με τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο.

-κ. Βενιζέλο, πότε μια γυναίκα έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο του μαστού;    

O κίνδυνος είναι ανάλογος με τους παράγοντες κινδύνου που συγκεντρώνει και τέτοιοι είναι: η ηλικία (όσο μεγαλώνει αυξάνει η πιθανότητα), το οικογενειακό ιστορικό (μητέρα ή αδελφή με καρκίνο μαστού), η διάρκεια των ετών της περιόδου (πρώιμη εμμηναρχή – καθυστερημένη εμμηνόπαυση), η ατεκνία ή η καθυστερημένη πρώτη κύηση, η παχυσαρκία, η μακροχρόνια χρήση ορμονικής υποκατάστασης.

Σε ότι αφορά την ηλικία, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για  καρκίνος του μαστού παρατηρείται μεταξύ 40 – 55 ετών και αυτό σημαίνει ότι στη συγκεκριμένη ηλικία, θα πρέπει όλες οι γυναίκες να προχωρήσουν σε ετήσιο μαστογραφικό έλεγχο μαζί με κλινική εξέταση και ό,τι άλλο κρίνει ο γιατρός τους. Καμιά γυναίκα  δεν πρέπει επίσης να θεωρεί ότι έχει ξεπεράσει τον κίνδυνο μόλις παύσει η περίοδός της, γιατί κινδυνεύει εξίσου με τις υπόλοιπες. Άρα η πρόληψη είναι σημαντική σε όλες τις ηλικίες.

-Τι εννοείτε λέγοντας πρόληψη;

Μετά τα σαράντα οι γυναίκες που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό, θα πρέπει να κάνουν μία μαστογραφία είτε ψηφιακή ή αν δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα έστω απλή και οπωσδήποτε κλινική εξέταση από γυναικολόγο κάθε χρόνο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την κλινική εξέταση διότι 20% των κακοηθειών που υπάρχουν στο μαστό, δε φαίνονται στη μαστογραφία και απαιτείται για τον εντοπισμό τους ψηλάφηση. Παράδειγμα, μία γυναίκα μπορεί να έχει μία κακοήθεια 2.5 εκατοστά και να μη φανεί στη μαστογραφία της. Κατά την κλινική εξέταση του μαστού ελέγχονται επίσης το χρώμα και σχήμα των μαστών, βαθουλώματα και ογκίδια στην μασχάλη αριστερά και δεξιά. Αυτό, βέβαια, που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι η κλινική εξέταση από τον γιατρό ή η αυτοεξέταση από την ίδια τη γυναίκα, δεν μπορεί να αντικαταστήσει και να υποκαταστήσει σε καμία περίπτωση τη μαστογραφία. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, προκειμένου κάθε γυναίκα να αισθάνεται ασφαλής από τον καρκίνο του μαστού ή άλλες παθήσεις.

– Tα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά για δυο γονίδια, που παίζουν σημαντικό ρόλο στον κληρονομικό καρκίνο του μαστού. Πότε και ποιες γυναίκες πρέπει να καταφεύγουν στο τεστ ανίχνευσης αυτών των γονιδίων;

Καλό είναι να διευκρινισθεί ότι άλλο είναι αυτό που λέμε «θετικό οικογενειακό ιστορικό», το να έχει δηλαδή μία γυναίκα τη μητέρα της ή την αδελφή της που είχε καρκίνο του μαστού, και άλλο ο «κληρονομικός» καρκίνος το μαστού. Στον κληρονομικό καρκίνο του μαστού, έχουν εντοπιστεί γονίδια (BRCA1 & 2), τα οποία ευθύνονται για την εμφάνισή του. Οι γυναίκες, λοιπόν, που ανήκουν σε οικογένειες με κληρονομικότητα στον καρκίνο του μαστού είναι αναγκαίο να υποβάλλονται σε εξέταση (γενετικό τεστ για BRCA1 και BRCA2), ώστε να γνωρίζουν εγκαίρως την  ύπαρξη  βλάβης (μετάλλαξης). Η οποία, αυξάνει την πιθανότητα και εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών κατά 60%. Ευτυχώς, όμως, ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού, δεν είναι πολύ συχνός, αφού σε 100 γυναίκες που πάσχουν από τη νόσο, ο κληρονομικός καρκίνος, ευθύνεται για την προσβολή  μόνο 5-7 γυναικών .

– Ποια είναι τα σύγχρονα «όπλα» της επιστήμης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου;

 H ψηφιακή και μαγνητική τομογραφία, τομογράφος ποζιτρονίων και στερεοτακτική βιοψία χωρίς εγχείρηση, είναι μερικά από τα σύγχρονα όπλα στη φαρέτρα της επιστήμης κατά του καρκίνου του μαστού. Επίσης, σημαντικό είναι να πούμε στις γυναίκες σήμερα ότι δεν χρειάζεται να κάνουν όλες οι ασθενείς με καρκίνο, μαστεκτομή, ούτε τα μοναδικά φάρμακα που έχει η επιστημονική κοινότητα στην φαρέτρα της είναι πια μόνο τα χημειοθεραπευτικά. Ορμονικές θεραπείες χωρίς παρενέργειες, πιο ασφαλείς ακτινοβολίες αλλά και εξελιγμένες χειρουργικές επεμβάσεις που δεν αφαιρούν όλους τους λεμφαδένες από την μασχάλη -αλλά μόνο τον “φρουρό”- κάνουν την ζωή της γυναίκας με καρκίνο του μαστού πιο μακρά και ποιοτική.

-Τι ακριβώς είναι ο φρουρός λεμφαδένας 

Ο φρουρός λεμφαδένας είναι ο πρώτος λεμφαδένας της μασχαλιαίας χώρας ο οποίος δέχεται και πρώτος όλα τα κύτταρα από το μαστό. Άρα και τα καρκινικά κύτταρα στις περιπτώσεις κακοηθών όγκων μαστού περνούν πάντα και φιλτράρονται σ’ αυτόν τον πρώτο λεμφαδένα. Εάν λοιπόν εμείς  εντοπίσουμε αυτό τον λεμφαδένα και είναι  αρνητικός για μεταστατική διήθηση, δηλαδή δεν έχει καθόλου καρκινικά κύτταρα, τότε, οι πιθανότητες η νόσος να έχει κάνει μετάσταση σε άλλους λεμφαδένες είναι απειροελάχιστες. Έτσι, δεν είναι αναγκαία η αφαίρεση όλων των λεμφαδένων της μασχάλης όπως γινόταν παλιότερα. Με αυτή τη μέθοδο η ασθενής μπορεί να γλιτώσει μία πάρα πολύ σοβαρή επέμβαση, η οποία πολλές φορές έχει σοβαρές παρενέργειες, όπως ο σχηματισμός λεμφοιδήματος ή ακόμη και κάποιου είδους δυσλειτουργία του άνω άκρου. Και, βέβαια, πρέπει να τονιστεί ότι η όλη διαδικασία απαιτεί πολύ έμπειρο και εκπαιδευμένο στη μέθοδο χειρουργό.

– Ποιες είναι οι εξελίξεις στη  χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού;

Τα τελευταία χρόνια με τη χρήση νέων τεχνικών έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των μαστεκτομών. Οι ογκοπλαστικές τεχνικές, που πλέον εφαρμόζονται δίνουν τη δυνατότητα για συντηρητικές επεμβάσεις με πολύ καλά αισθητικά αποτελέσματα. Με τις τεχνικές αυτές μπορούμε να αφαιρέσουμε πολύ μεγαλύτερο τμήμα μαστού και ακολουθώντας κάποιες αρχές της πλαστικής χειρουργικής , μετακινούμε τον υπόλοιπο αδένα έτσι ώστε να «γεμίσουμε» το κενό, χωρίς να αλλάξει το σχήμα του μαστού και χωρίς να προκαλείται δυσμορφία Η προεγχειρητική χημειοθεραπεία, στις περιπτώσεις που μπορεί να εφαρμοστεί, έχει συμβάλει επίσης στην μείωση των μαστεκτομών.

– Και στον τομέα της ακτινοθεραπείας ποια είναι τα νέα δεδομένα;

Η πιο σύγχρονη τεχνική είναι η IMRT που σημαίνει απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να αποφευχθεί η ακτινοβολία όλου του μαστού, με την στοχευμένη ακτινοβολία εκ των έσω, (βραχυθεραπεία) που έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Η βραχυθεραπεία γίνεται κατά τη διάρκεια του χειρουργείου με την τοποθέτηση καθετήρων στις περιοχές του όγκου, που επιτρέπουν την ακτινοβόληση σε μικρό χρονικό διάστημα. Με την τεχνική αυτή συντομεύεται το διάστημα των ακτινοβολιών, μειώνονται οι παρενέργειες καθώς δεν ακτινοβολούνται οι πνεύμονες, η καρδιά και το δέρμα.

– Τι  μήνυμα θα θέλατε να απευθύνετε προς όλες τις γυναίκες;

Να έχουν πάντα στο μυαλό τους ότι η πρόληψη και η ενημέρωση πηγαίνουν ένα βήμα μπροστά από τον εχθρό. Θα πρέπει λοιπόν να καθιερώσουν ένα προληπτικό πρόγραμμα ελέγχου, κάνοντας ακόμη και αυτοεξέταση. Είναι σημαντικό μία γυναίκα να ξέρει το μαστό της και οποιαδήποτε ανωμαλία διακρίνει, να συμβουλεύεται τον γιατρό της. Η ετήσια μαστογραφία θα πρέπει, επίσης, να είναι πάντα μέσα στο πρόγραμμα, ειδικά μετά την ηλικία των 40. Δεν είναι μήνυμα στον αέρα αλλά η ουσία του προβλήματος. Αν η νόσος αντιμετωπισθεί σωστά δε θα έχουμε θέμα στο μέλλον. Όσο για τις γυναίκες που έχουν ήδη προσβληθεί από τη νόσο, πρέπει να  γνωρίζουν πως ο καρκίνος του μαστού σήμερα αντιμετωπίζεται και υπάρχουν πολλά νέα φάρμακα για τις προχωρημένες μορφές κακοήθειας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

INFO 

Στη Διημερίδα με θέμα τη 2η διεπιστημονική προσέγγιση του καρκίνου του μαστού, οι ειδικοί επεσήμαναν και το ρόλο της Ελληνικής Διεπιστημονικής Εταιρίας Μαστού [Ε.Δ.Ε.Κ.Μ.Α.]. Πρόκειται για μη κερδοσκοπική Εταιρεία, που στόχο έχει την ευαισθητοποίηση των αρχών, των επιστημονικών φορέων και της κοινής γνώμης για το μέγεθος του προβλήματος του καρκίνου του μαστού και του γυναικολογικού καρκίνου, καθώς και την ανάδειξη της πρόληψης και της εξατομικευμένης θεραπευτικής αντιμετώπισή τους.  Στις  άμεσα προγραμματισμένες δραστηριότητες της [Ε.Δ.Ε.Κ.Μ.Α] για το 2016  είναι ομάδα εξειδικευμένων ιατρών να επισκεφθεί  την ελληνική επαρχία και διάφορα νησιά και να παρέχει προληπτικό έλεγχο (υπέρηχο, ψηλάφηση, γυναικολογικό έλεγχο κ.α) .

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αρμονία