Η υγεία της καρδιάς σε αριθμούς

Γράφει η Ρίτα Βελώνη //

Μήπως η καρδιά σας συχνά «χάνει» χτύπους ή αντίθετα χτυπάει «τρελά»; Μήπως, επίσης, καθημερινά νοιώθετε «φτερουγίσματα» ή έχετε έντονη ταχυκαρδία η οποία συνοδεύεται από ζάλη, τάση λιποθυμίας και δύσπνοια; Μάθετε πότε τα συμπτώματα μπορεί να είναι «αθώα», αλλά και πότε κρύβουν παθολογικές καταστάσεις και χρειάζονται άμεση διερεύνηση.

Δίνει τον παλμό της ζωής στο σώμα μας με ακρίβεια ελβετικού ρολογιού. Ο λόγος για την καρδιά, που έχει μέγεθος μεγάλης γροθιάς, ζυγίζει 300-400 γραμμάρια και χτυπάει περίπου 100.000 φορές την ημέρα, δηλαδή 3.000.000 φορές το μήνα. Η καρδιά  είναι ένα ζωτικό και ευαίσθητο όργανο που συμπάσχει μαζί μας και όταν κάτι δεν πάει καλά, μας στέλνει προειδοποιητικά μηνύματα. Mε την βοήθεια της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρίας, ας δούμε λοιπόν ποιοι είναι οι αριθμοί ασφαλείας σχετικά με την «ταχύτητα» της καρδιάς, τι δηλώνουν οι διάφορες αποκλείσεις και τι πρέπει να προσέξουμε όταν αγγίζουμε παθολογικές καταστάσεις.

Πόσοι σφυγμοί στο λεπτό;

Όταν είμαστε ήρεμοι, η καρδιά μας χτυπάει 50-70 φορές το λεπτό. Οι γυναίκες συνήθως έχουν πιο πολλούς σφυγμούς ανά λεπτό σε κατάσταση ηρεμίας, σε σύγκριση με τους άντρες, χωρίς αυτό να είναι ανησυχητικό. Υπάρχουν, επίσης, και άνθρωποι που φυσιολογικά ξεπερνούν τους 80-90 σφυγμούς το λεπτό, χωρίς να αντιμετωπίζουν κάποια παθολογική κατάσταση. Για να πείτε, ωστόσο, πως ανήκετε σε αυτούς, οι γιατροί συστήνουν να αποκλείσετε πρώτα τα παθολογικά αίτια.

Πότε χρειάζεται διερεύνηση: Αν οι σφυγμοί σας  ξεπερνούν σε αλλεπάλληλες μετρήσεις τους 100 -δηλαδή αν τους έχετε μετρήσει σε αυτό τον αριθμό για 2-3 συνεχόμενες μέρες-, είναι απαραίτητο να το συζητήσετε με το γιατρό σας, ώστε να κάνετε ορισμένες εξετάσεις που θα αποκλείουν ή θα επιβεβαιώνουν κάποιο παθολογικό αίτιο. Για παράδειγμα, αν έχετε υπερθυρεοειδισμό, μπορεί η καρδιά σας να δίνει 120 σφυγμούς το λεπτό, ενώ αν έχετε υποθυρεοειδισμό μπορεί να δίνει μόνο 40.

Τι άλλο πρέπει να ξέρετε: Mην ξεχνάτε πως το αυτόνομο νευρικό σύστημα είναι φτιαγμένο έτσι, ώστε να βοηθά την καρδιά να λειτουργεί κατάλληλα για κάθε περίσταση. Το μέτρημα των σφυγμών, λοιπόν, σε κατάσταση συναισθηματικής φόρτισης, αλλά και μετά από  έντονη φυσική δραστηριότητα (τρέξιμο, σωματική άσκηση κα) μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα, αφού σε παρόμοιες στιγμές μπορεί να βρείτε τους σφυγμούς σας ανεβασμένους σε σχέση με το φυσιολογικό.

Oι «αθώες» και οι «ένοχες» ταχυκαρδίες

Η ταχυκαρδία είναι ένας γενικός όρος που αφορά όλες τις περιπτώσεις όπου οι καρδιακοί χτύποι υπερβαίνουν τους 100 ανά λεπτό. Ο καρδιακός ρυθμός, βεβαίως, δεν είναι σταθερός αλλά προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες του οργανισμού. Έτσι, αν τρέξετε, αν κάτι σας τρομάξει ή αν έχετε πυρετό είναι εύλογο να εμφανιστεί ταχυκαρδία, η οποία είναι απολύτως φυσιολογική. Στην πιο απλή και αθώα περίπτωση η ταχυκαρδία είναι αποτέλεσμα της λήψης διαφόρων διεγερτικών ουσιών όπως είναι η καφεΐνη ή άλλες ουσίες που περιέχονται στο καφέ, το τσάι και τις σοκολάτες. Αντίστοιχες συνέπειες μπορεί να έχει το αλκοόλ και το κάπνισμα.

Πότε χρειάζεται διερεύνηση: Αν όταν βρίσκεστε σε κατάσταση ηρεμίας νιώθετε την καρδιά σας να χτυπά γρήγορα, καλό είναι να κάνετε εξετάσεις. Επίσης, χρειάζεται  διερεύνηση αν η ταχυκαρδίες συνοδεύονται από ξαφνική δύσπνοια ή ζάλη, γιατί  πολλές καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθειες και υπέρταση μπορούν να εμφανίσουν παρόμοια συμπτώματα.

Τι άλλο πρέπει να ξέρετε: Πολλές χημικές ουσίες του περιβάλλοντος μπορεί να προκαλέσουν ταχυκαρδία. Πρόκειται συνήθως για πτητικές ουσίες που εισπνέονται όπως διάφοροι διαλύτες που περιέχονται σε χρώματα, κόλλες, βερνίκια, βενζίνη κλπ. Μεγαλύτερο κίνδυνο σε αυτή την περίπτωση αντιμετωπίζουν εργαζόμενοι που έρχονται σε διαρκή επαφή με αυτά τα προϊόντα. Ευνόητο είναι ότι πολλές καρδιαγγειακές παθήσεις μπορούν να εμφανίσουν ταχυκαρδία, όπως στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθειες και υπέρταση.

Τι φανερώνουν τα «φτερουγίσματα»

Αρρυθμία ονομάζεται κάθε ανωμαλία στον αριθμό ή στην κανονικότητα των χτύπων της καρδιάς. Οι «αθώες» αρρυθμίες προκαλούνται από αίτια που δεν οφείλονται σε κάποιο καρδιακό πρόβλημα αλλά ερεθίζουν την καρδιά. Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, ο καφές αλλά και το στρες μπορεί να προκαλέσουν αρρυθμίες. Υπάρχουν και οι αρρυθμίες που οφείλονται σε καρδιακές παθήσεις. Σχεδόν όλες οι καρδιοπάθειες μπορεί να προκαλέσουν αρρυθμίες.

Πότε χρειάζεται διερεύνηση: Εάν  η καρδιά σας συχνά «χάνει» χτύπους ή αντίθετα  χτυπάει «τρελά» χωρίς λόγο, πρέπει να επισκεφτείτε τον καρδιολόγο για έναν πλήρη έλεγχο. Στον καρδιολόγο πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα και εάν καθημερινά, νοιώθετε «φτερουγίσματα» που παρουσιάζονται περισσότερες από 30 φορές (αισθάνεστε, δηλαδή, ότι παρεμβάλλεται ένας έκτακτος κτύπος μεταξύ δυο κανονικών σφίξεων) ή ότι μετά από δυο κανονικές σφίξεις ακολουθεί μια έκτακτη, προκειμένου να διαπιστώσει εάν υπάρχει παθολογικό πρόβλημα. Εάν, επίσης, έχετε έντονη ταχυκαρδία η οποία συνοδεύεται με ζάλη, τάση λιποθυμίας και δύσπνοια, θα πρέπει αμέσως να πάτε στο πλησιέστερο νοσοκομείο, επειδή υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, μια αρρυθμία να σχετίζεται με κάποιο σοβαρό καρδιακό πρόβλημα: Εάν διαπιστωθεί ότι οι αρρυθμίες οφείλονται σε παθολογικά αίτια, τότε η αντιμετώπιση εξαρτάται από τη φύση της αρρυθμίας. Μπορεί να είναι φαρμακευτική ή επεμβατική (τοποθέτηση βηματοδότη).

Τι άλλο πρέπει να ξέρετε:

Η πιο επικίνδυνη αρρυθμία είναι η κοιλιακή μαρμαρυγή, που συνήθως συνυπάρχει με καρδιοπάθεια. Σε αυτή την περίπτωση ο μυς της καρδιάς δεν συστέλλεται καθόλου, οπότε δεν εξωθεί αίμα. Έτσι, ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του και παθαίνει ανακοπή. Η κοιλιακή μαρμαρυγή, δυστυχώς, δεν έχει προειδοποιητικά σημάδια και ο ασθενής μπορεί να σωθεί, μόνο αν τα άτομα που βρίσκονται κοντά του δράσουν άμεσα (του κάνουν τεχνητή αναπνοή ή μαλάξεις πάνω στην καρδιά).

Τι σημαίνουν οι αριθμοί της Αρτηριακής πίεσης;

Η αρτηριακή πίεση δεν είναι ένας σταθερός αριθμός. Ποικίλλει ανάλογα με τη σωματική δραστηριότητα, αν είναι ημέρα ή νύχτα, και με τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Για αυτό είναι σημαντικό η μέτρηση να γίνεται  περισσότερες από μια φορά στη διάρκεια της ημέρας. Η καλύτερη τιμή αρτηριακής πίεσης, δηλαδή, η τιμή που συνδέεται με το χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο, είναι μικρότερη από 120/80 (μετρημένος σε χιλιοστόμετρα στήλης υδραργύρου ή mmHg). Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι για μια νέα, υγιή γυναίκα, μια πίεση 90/60 mmHg, μπορεί να είναι απόλυτα φυσιολογική.

Πότε χρειάζεται διερεύνηση: Από τη στιγμή πού η αρτηριακή πίεση παραμένει συνεχώς αυξημένη πάνω από τα επίπεδα των 120/80 mmHg, αρχίζει να αυξάνεται και ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου.

Τι άλλο πρέπει να ξέρετε: Η υπέρταση θεωρείται συνήθως βέβαιη όταν η αρτηριακή πίεση είναι σταθερά μεγαλύτερη από τα 140 mmHg για την συστολική ή τα 90 mmHg για την διαστολική, ή όταν συμβαίνουν και τα δύο. Όσο υψηλότερη είναι η αρτηριακή πίεση, τόσο μεγαλύτερος γίνεται και ο καρδιαγγειακός κίνδυνος.

 Να θυμάστε:

• Εκτός από τις ακίνδυνες ταχυκαρδίες που οφείλονται σε περιστασιακές καταστάσεις (συναισθηματική φόρτιση, κούραση, κατανάλωση, καφέ και τσιγάρου) , σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποια φάρμακα που χορηγούνται για την υπέρταση, τον υποθυρεοειδισμό ή την καρδιακή ανεπάρκεια, μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στο ρυθμό της καρδιάς (συνήθως βραδυκαρδία).
•  Δεν χρειάζεται να ανησυχήσετε αν μία φορά έτυχε να έχετε πολλούς σφυγμούς. Μετρήστε ξανά τους σφυγμούς σας κάποια στιγμή που είστε χαλαρωμένοι, για μερικές συνεχόμενες μέρες.
• Μπορεί να μετρήσετε τους χτύπους της καρδιάς σας και να είναι 75 το λεπτό και στην αμέσως επόμενη μέτρηση να είναι 80 ή και 60 το λεπτό. Αν η μέτρηση γίνει μετά από  έντονη σωματική δραστηριότητα, μπορεί να ανέβουν μέχρι και 100 το λεπτό. Στον ύπνο, επίσης, μπορεί να φτάσουν μέχρι και 40, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο παθολογικό πρόβλημα.
• Τα παιδιά έχουν περισσότερους σφυγμούς από τους ενήλικες, καθώς η παιδική καρδιά φυσιολογικά χτυπάει με 60-80 σφυγμούς το λεπτό. Οι σφυγμοί, όμως, δεν είναι σταθεροί κατά τη διάρκεια του 24ώρου.

Προσοχή: Για να μετρήσετε τους σφυγμούς σας (στη φλέβα του καρπού) γυρίστε το αριστερό χέρι με την παλάμη να κοιτάει προς τα πάνω και ακουμπήστε το δείκτη και το μέσο του δεξιού χεριού στον καρπό σας, λίγο πιο αριστερά από το κέντρο. Αν εστιάσετε για μερικά δευτερόλεπτα την προσοχή σας, θα νιώσετε το ρυθμικό χτύπο των σφυγμών.

Επισκεφτείτε τον καρδιολόγο, για έναν  πλήρη έλεγχο

• Εάν  η καρδιά σας συχνά «χάνει» χτύπους ή αντίθετα χτυπάει «τρελά» χωρίς λόγο.
• Εάν καθημερινά νοιώθετε «φτερουγίσματα» που παρουσιάζονται περισσότερες από 30 φορές (αισθάνεστε, δηλαδή, ότι παρεμβάλλεται ένας έκτακτος κτύπος μεταξύ δυο κανονικών σφίξεων) ή ότι μετά από δυο κανονικές σφίξεις  ακολουθεί μια έκτακτη, προκειμένου να διαπιστώσει εάν υπάρχει παθολογικό πρόβλημα.
• Εάν, επίσης, έχετε έντονη ταχυκαρδία η οποία συνοδεύεται με ζάλη, τάση λιποθυμίας και δύσπνοια.

* Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Αρμονία»