Ανακαλύπτοντας τον εαυτό και τους άλλους
Γράφει η Τζένη Μανάκη //
Colm Toibin «Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό», Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου, εκδ. Gutenberg
«Έλεν» της είπε, «ο πατέρας σου πρέπει να πάει
στο Δουβλίνο για εξετάσεις»
Τους κοίταξε και τους δυο, την κοίταξαν κι εκείνοι
αλληλοκοιτάζονταν, λες κι από στιγμή σε στιγμή
ο καθρέφτης θ’ άναβε φλάς
και θα τους τραβούσε φωτογραφία»
«Εγώ πάντως τη μητέρα μου θέλω ακόμη να τη σκοτώσω, είπε η Έλεν. Όχι σε καθημερινή βάση, αλλά συχνά-πυκνά»
Σαν προβολέας θεατρικής σκηνής φωτίζει τα πρόσωπα του δράματος το καραβοφάναρο στο μαύρο νερό. Οι κινήσεις των ηρώων λεπτομερειακά μελετημένες από τον αφηγητή-σκηνοθέτη, σ’ αυτό το θεατρικά δοσμένο έργο του Τομπίν, που παρά την δραματικότητά του, τη διαρκή παρουσία του θανάτου ante portas, χαρίζει ώρες αναγνωστικής απόλαυσης!
Διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα σε τρεις γενιές ανθρώπων, ένας θάνατος στην οικογένεια που σηματοδοτεί την ”κληρονομική” έναρξη αποξένωσης μάνας – παιδιών, και ένας επικείμενος θάνατος που συγκολλά τα σπαράγματα των συναισθημάτων των ηρώων. Μία κόρη που προσωρινά παραμερίζει την προσωπική της γαλήνη, χάρη στις απαρνημένες της ρίζες και ουσιαστικά πρωταγωνιστεί, υποκαθιστώντας, θαρρείς, τον αφηγητή.
Η γιαγιά κ. Ντέβερο, παρά τον δυναμικό χαρακτήρα της, δεν έχει απαλλαγεί από τον φόβο της θάλασσας που απειλεί να υποσκάψει το σπίτι της, την αγνοεί ως να μην υπάρχει, ξορκίζοντάς τον. Το σπίτι αυτό που φωτίζει το καραβοφάναρο, είναι η σκηνή της εξέλιξης, όχι τόσο της δράσης, όσο της συναισθηματικής μετάλλαξης της ίδιας και των απογόνων της.
Η Λίλυ, κόρη της Ντέβερο, παρά τις ψυχρές σχέσεις με τη μητέρα της, τής αναθέτει την προστασία των δύο παιδιών της, Έλεν και Ντέκλαν, προκειμένου να συμπαρασταθεί στον σύζυγό της που νόσησε από καρκίνο. Μετά τον θάνατο, του νέου ακόμη συζύγου της, τον οποίο βίωσε με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση αδυνατεί να απαλλαγεί από την αίσθηση του πένθους, απομονώνεται ψυχικά και αποξενώνεται από τα ίδια τα παιδιά της. Με την πάροδο του χρόνου βρίσκει ενδιαφέρον και παρηγοριά στο επάγγελμά της και ζει απομονωμένη από την οικογένειά της.
Η Έλεν ξεπερνώντας τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, δημιουργεί μία όμορφη οικογένεια μ’ έναν υποστηρικτικό σύζυγο και δύο παιδιά.
«Διαισθανόταν ότι ποτέ σ’ όλη της τη ζωή δε να βίωνε αυτόν το φόβο και τη μοναξιά και την ανημποριά που είχε δει στο πρόσωπο της μητέρας της. Σε κάποια φάση, τη χρονιά που πέθανε ο πατέρας της, φρόντισε να εκπαιδεύσει τον εαυτό της, ώστε να μην την παίρνουν τα πράγματα από κάτω, ό,τι κι αν ήταν.»
Η είδηση της αρρώστιας του αδελφού της Ντέκλαν την κινητοποιεί να σπεύσει να του συμπαρασταθεί. Η διαπίστωση ότι ο Ντέκλαν πάσχει από AIDS σε προχωρημένο στάδιο κινεί τα νήματα της συνένωσης της οικογένειας, παρά τη σθεναρή συμπαράσταση, στον ασθενή, από τους στενούς του φίλους Πόλ και Λάρι (ύμνος στη φιλία).
Η Λίλυ πληροφορείται όχι μόνο την ύπαρξη της ασθένειας και του διαφαινόμενου θανάτου του γιου της, αλλά και την ομοφυλοφιλία του. Το αρχικό σόκ ξεπερνιέται όχι μόνο από την ίδια, αλλά και από την μητέρα της, κ. Ντέβερο, στο σπίτι της οποίας μεταφέρονται όλοι, για χάρη του Ντέκλαν και της επιθυμίας αναβίωσης παιδικών αναμνήσεών του.
Άνθρωποι, φόβοι, κατάθλιψη, απογοητεύσεις, αγάπη, φιλία, ακόμη κι ο θάνατος κινούνται κάτω από το φως που ρίχνει το καραβοφάναρο, στερεωμένο ως φάρος, σε πλοίο, μέσα στο μαύρο νερό.
Ο Τομπίν αργά αλλά σταθερά μέσα από τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις της ασθένειας του Ντέκλαν, τις ιλαρές αφηγήσεις του Λάρι, τους φόβους που δημιουργούν οι κοινωνικές συμβάσεις στην κ. Ντέβερο, τον καθολικισμό της Ιρλανδίας, τον περίεργο κοινωνικό περίγυρο, το ξύπνημα της μητρικής αγάπης της Λίλυ, τη σταδιακή αναθέρμανση των αισθημάτων της ΄Ελεν προς τη μητέρα της, ενώνει τα πρόσωπα του δράματός του με πινελιές χιούμορ που το ελαφραίνουν.
Τα σημαντικά γεγονότα – ανάγκη του ανθρώπου να αναζητήσει τη ζεστασιά της οικογενειακής φωλιάς, τη θαλπωρή της μήτρας.
Ο Ντέκλαν οδηγείται για τελευταία φορά στο νοσοκομείο στην αγκαλιά της μάνας του Λίλυ. Η γιαγιά κ. Ντέβερο φοράει ένα ανοιχτόχρωμο φόρεμα και κραγιόν καθώς τους αποχαιρετά για να δείξει (παρηγορητική πρόθεση, στρουθοκαμηλισμός ή εμμονή στις συμβατικότητές της;) ότι δεν αισθάνεται μόνη… δακρυσμένη.
«Μόλις άφησαν πίσω τους το Μπλάκγουότερ, η Λίλι έβαλε τα μαξιλάρια στα γόνατά της και ο Ντέκλαν ακούμπησε εκεί το κεφάλι του. Πονούσε ακόμη. Από τον καθρέφτη η Έλεν έβλεπε τη Λίλι να του χαϊδεύει το πρόσωπο […]
Αυτό που άκουσε (η Έλεν) εκείνη τη στιγμή από το πίσω κάθισμα την αιφνιδίασε. Ήταν η μητέρα της που τραγουδούσε, είχε να την ακούσει από παιδί.
Ήταν ένα τραγούδι που τους τραγουδούσε τα βράδια όταν ήταν μικρά και κοιμούνταν στο ίδιο δωμάτιο.
Κι αν πέφτουν το φθινόπωρο
τα φύλλα και πεθαίνουν,
πρώτος ανθός της άνοιξης
εσύ ‘σαι θησαυρέ μου.
”Βοήθησέ με Έλεν” είπε αρχίζοντας την επόμενη στροφή . Η ΄Ελεν το ήξερε το τραγούδι… άρχισε να τραγουδάει μαζί με τη μητέρα της και το τελείωσαν μαζί.”
Ένα έργο που αξίζει να διαβαστεί! Σε εξαιρετική μετάφραση και επίμετρο της Αθηνάς Δημητριάδου.
Colm Tóibín
Οπισθόφυλλο:
Μετά από χρόνια πικρής διαμάχης τρεις γυναίκες – η Ντόρα Ντέβερο, η κόρη της Λίλι και η εγγονή της Έλεν – υποχρεώνονται από τα γεγονότα να κάνουν ανακωχή. Ο πολυαγαπημένος αδελφός της Έλεν, ο Ντέκλαν, πεθαίνει και τις θέλει και τις τρεις κοντά του. Η παρουσία των δύο φίλων του θα λειτουργήσει καταλυτικά για όλους στο σύντομο διάστημα που θα συνυπάρξουν στο σπίτι της γιαγιάς. Άτομα από διαφορετικές γενιές, με διαφορετικές εμπειρίες και πεποιθήσεις, γίνονται μάρτυρες μιας οδυνηρής για όλους πορείας, και για πρώτη φορά ακούνε με προσοχή τα όσα έχει να τους πει ο άλλος. Με πολλή κατανόηση και άφθονο χιούμορ ο Τομπίν δίνει στους ήρωές του την ευκαιρία να τα βρουν με τον εαυτό τους και με τον κόσμο.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο σωστός χειρισμός του ελάχιστου
09/04/2024, 9:44 μμ -
Παρακείμενα: «Η ήδιστη έκσταση εν τη γενέσει της»
09/04/2024, 9:43 μμ -
Ανάσες γραφής
09/04/2024, 9:42 μμ -
Το μικρό νησί της Έφης Λαδά… στα Παραμύθια του Σαββάτου!
09/04/2024, 9:41 μμ -
Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε: Σκοτεινός έρωτας
09/04/2024, 9:40 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Ποίηση: “Σ’ ένα τριαντάφυλλο σε θέλω”
Του Γιώργου Καραγιάννη // * Το στόμα σου άγγιξε με πάθος το κορμί μου που η σάρκα μου ράγισε και φύτρωσαν τριαντάφυλλα που ρίζωσαν στην ψυχή μου. Γιατί, δεν ήταν φιλί, ήταν ο ουρανός που κουβαλούσε τον
Περισσότερα -
Διήγημα Fractal: “Tυφλόμυγα”
της Τζίνας Ψάρρη // Ένα σμάρι σύννεφα απ’ το νότο, δίνει στη θάλασσα το χρώμα του μελανιού και προμηνύει το τέλος του καλοκαιριού. Μια δειλή ηλιαχτίδα ξεπηδάει απ’ το σύννεφο, παρασύροντας λίγα μόρια σκόνης να χορέψουν μπροστά στα
Περισσότερα -
Ξαναζώντας το άμεσο παρελθόν μας
Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης // Χρίστος Κυθρεώτης «Εκεί που ζούμε», εκδ. Πατάκη Διαβάζοντας και τελειώνοντας το «Εκεί που ζούμε» του Χρίστου Κυθρεώτη συνειδητοποίησα πως δεν είναι ένα βιβλίο που αφορά τις μόνο τους σημερινούς σαραντάρηδες ή τριανταπεντάρηδες όπως
Περισσότερα -
Τρία ποιήματα
Της Ελένης Μανιωράκη // * Ελλάδος ενύπνιον Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΙΣ. 18/12/17 (Δευκαλίων ο Θεσσαλός) Γλαύξ εθεάθη, στου ιερού βράχου την κόμη. πριν ο ήλιος βουτήξει στην δύση ακόμη. Τον Παρθενώνα ζυγώνει και με κοίταγμα
Περισσότερα -
Η εποποιία των ξένων ανταποκριτών στην μεγάλη Ουγγρική εξέγερση του 1956
Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη // Όταν η εξέγερση εναντίον της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων ξέσπασε απροσδόκητα, φαινομενικά τουλάχιστον, στις 23 Οκτωβρίου του 1956, η περιοχή της Ουγγαρίας έγινε αναγκαστικά το επίκεντρο της προσοχής του παγκόσμιου αλλά και του τοπικού
Περισσότερα -
Πηνελόπη Δέλτα
Πηνελόπη Δέλτα: ” Ίων μου, δεν σε φωνάζω, μα αν με θελήσεις ποτέ, ξέρεις πού είμαι, σε περιμένω πάντα και σ’ αγαπώ σαν Μήδεια, είσαι το μόνο δίλημμα που ζει μέσα μου με φρικτή ένταση, τ’ άλλα όλα πέθαναν,
Περισσότερα -
Τα ποιήματα του Fractal: Γιάννης Σκαρίμπας (1893-1984)
Επιλογή- ανθολόγηση: Μανόλης Ανδρεδάκης // ΦΑΝΤΑΣΙΑ Νάναι σα να μας σπρώχνει ένας αέρας μαζί προς έναν δρόμο φιδωτό που σβει στα χάη, και σένα του καπέλου σου πλατειά και φανταιζί κάποια κορδέλα του, τρελά να χαιρετάει.
Περισσότερα
