Η πιο ακριβή «Δουλτσινέα»
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος //
«Καλοί άνθρωποι σε σκοτεινούς καιρούς» του Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε, μτφ: Τιτίνα Σπερελάκη, σελ. 649, Εκδ. Πατάκη
Τριάντα και πλέον χρόνια πριν οι Ιακωβίνοι πάρουν με το μέρος τους το κίνημα των «Αβράκωτων» και στείλουν τον Λουδοβίκο στην γκιλοτίνα και πριν καν ξεσπάσει η εμβληματική κατάληψη της Βαστίλης, μια ομάδα πεφωτισμένων διανοούμενων, οι λεγόμενοι Διαφωτιστές, με τη συνδρομή ανθρώπων της επιστήμης, της τέχνης και των επαγγελμάτων, συνέταξαν την «Εγκυκλοπαίδεια».
Το έτος 1751, οπότε και ξεκίνησε η συγγραφή αυτού του μνημειώδους έργου, αποτελεί ορόσημο για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, καθώς δόθηκε το έναυσμα για την θεωρητική ήττα της μοναρχίας, του ενός «καθαρού» λόγου και της θεοκρατίας. Εγινε η απαρχή για την εδραίωση της Λογικής, της κριτικής σκέψης και της επιστημονικής έρευνας. Είναι η στιγμή που η προεπαναστατική Γαλλία αρχίζει να σιγοβράζει και να ετοιμάζεται για την περιώνυμη Γαλλική Επανάσταση.
Με πρωτεργάτη τον Ντ’ Αλαμπέρ, τον Ντιντερό, τον Χόλμπαχ, τον Μοντεσκιέ, τον Ρουσώ και κάμποσους άλλους λαμπρούς διανοούμενους, και για 20 χρόνια, ξαναγράφτηκαν (ή ακόμη καλύτερα: καθαρογράφτηκαν) όλες οι βασικές έννοιες που συνιστούσαν τον κόσμο του 18ου αιώνα.
Κανόνες και θέσφατα που ως εκείνη τη στιγμή είχαν επιβληθεί από την Καθολική Εκκλησία και τους μονάρχες, κονιορτοποιήθηκαν από τη δύναμη της εκλογίκευσης και της επιστημονικής σκέψης. Όπως ήταν λογικό, το 28τομο έργο έγινε δεκτό από την καθεστηκυία τάξη με αναθέματα, επιθέσεις, φυλακίσεις και διώξεις. Η Εγκυκλοπαίδεια, εξαρχής έγινε ανάρπαστη και στη συνέχεια δυσεύρετη, καθώς θεωρήθηκε προϊόν υπέρτατης βλασφημίας και καταχωρήθηκε σε περίοπτη θέση στη λίστα των απαγορευμένων αναγνωσμάτων.
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όμως, ήταν δυνατό να κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι (αρκετές μετέπειτα εκδόσεις, κάποιες εξ αυτών αναθεωρημένες, τυπώθηκαν εκτός Γαλλίας) και μέσα στο ημίφως να μεταφέρει το λαμπρό φως της προόδου, του φυσικού δικαίου και των πολιτικών αλλαγών. Τούτο το άκρως σημαντικό έργο, έγινε το θεωρητικό οπλοστάσιο των επαναστατών κατά του σκοταδισμού. Και αν στη Γαλλία κυκλοφορούσε ημιπαράνομα, στην άκρως σκοταδιστική Ισπανία είχε περιβληθεί με τα σκαιά χρώματα ενός βδελύγματος που δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να πέσει στα χέρια των απλών ανθρώπων. Κι όμως, επειδή πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν καλοί και φωτισμένοι άνθρωποι, η πλειοψηφία των τότε μελών της Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας, με τη συνδρομή (όλως περιέργως) του βασιλιά Καρόλου, προσέγγισε με ευλάβεια το τιτάνιο έργο των γάλλων διανοούμενων και θέλησε να αποκτήσει ένα πρωτότυπο αντίτυπο των 28 τόμων, με σκοπό να έρθουν σε επαφή με αυτούς άνθρωποι της Ακαδημίας.
Όλα τα παραπάνω είναι καταγεγραμμένα από την επίσημη Ιστορία, δεν χωρεί αμφιβολία πως έγιναν κάπως έτσι. Πώς έτσι, άραγε;
Ο ισπανός συγγραφέας Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, μέλος κι ο ίδιος της Βασιλικής Ακαδημίας, θέλησε να μεταφέρει στον κόσμο της μυθοπλασίας στο δύσκολο ταξίδι που έκαναν δύο μέλη της Ακαδημίας έως το Παρίσι με σκοπό να βρουν τα έγκυρα αντίτυπα της Εγκυκλοπαίδειας και να τα μεταφέρουν στη Μαδρίτη. Για τις ανάγκες της μεταφοράς, χρειάστηκε να αναδιφήσει σε έργα και σημειώσεις που ανέσυραν από τα βάθη τα γεγονότα εκείνης της εποχής. Παράλληλα, δεν δίστασε να ταξιδεύσει έως τη Γαλλία και να συνομιλήσει με πλείστους όσους εξειδικευμένους ερευνητές, οι οποίοι τον διευκόλυναν να λύσει πολλά αινίγματα και να γεφυρώσει το χάσμα του χρόνου και του τόπου. Τις άοκνες προσπάθειές του να μεταφέρει πιστά τα όσα συνέβησαν, ο Ρεβέρτε τα καταγράφει ως επιμέρους κεφάλαια στο βιβλίο, μετατρέποντάς το έτσι και σε ένα προσωπικό ημερολογιακό χρονικό.
Arturo Pérez – Reverte
Το υπόλοιπο μέρος, όμως, και σαφώς το μεγαλύτερο, είναι αφιερωμένο στο ταξίδι των δύο τυχερών μελών της Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας στο φλεγόμενο Παρίσι. Ως άλλοι Δον Κιχώτης και Σάντσο Πάντσα υπερνικούν κάθε δυσκολία μέχρι να φτάσουν στο ποθούμενο αποτέλεσμα που δεν είναι άλλο από το να περιέλθουν στην κατοχή τους οι 28 τόμοι της Εγκυκλοπαίδειας. Ακόμη και φυσιογνωμικά, τα δύο μέλη παραπέμπουν στο θαυμαστό έργο του Θερβάντες. Ο ναύαρχος δον Πέδρο Θάρατε, είναι ο ένας ταξιδιώτης. Ενας φλεγματικός άνδρας, περασμένης ηλικίας πλέον, αλλά άκρως γοητευτικός μέσα στο μυστήριο που τον περιβάλλει. Ευθυτενής, ολιγόλογος, οπαδός της προόδου, πολέμιος της θρησκείας και της οπισθοδρόμησης που επιβάλλει το παλαιό καθεστώς, κρύβει μέσα του ένα πάθος που δεν αναφλέγεται ποτέ, κι όμως, τούτο τον κάνει ακόμη πιο θελκτικό. Ο βιβλιοθηκάριος δον Ερμόχενες Μολίνα, είναι ο έτερος Καπαδόκης. Ενας έμφοβος γεράκος, κλασικός βιβλιοσκώληκας που μπορεί να αποδέχεται την ανάγκη της προόδου, αλλά δεν αποχωρίζεται κάποιες σταθερές που έχει επιβάλλει η μοναρχία και η επίσημη Εκκλησία. Τούτο το ετερόκλητο δίδυμο να τεθεί αντιμέτωπο με τον πολυμήχανο, επικίνδυνο και σαρκοβόρο Πασκουάλ Ραπόσο.
Έναν πληρωμένο κακοποιό που έχει αναλάβει να τους κάνει τη ζωή δύσκολη και να τους αποτρέψει να φέρουν την Εγκυκλοπαίδεια στην Ισπανία. Ποιοι είναι οι χρηματοδότες του; Όσο και αν δείχνει παράδοξο: δύο εκπρόσωποι των αντίθετων άκρων μέσα στην Ακαδημία. Για διαφορετικούς λόγους, ο άκρως συντηρητικός δημοσιογράφος Μανουέλ Ιγερουέλα και ο προοδευτικός φιλόσοφος Σάντσεθ Τερρόν συνάπτουν μια διαβολική συμφωνία προσδοκώντας πως το θαυμαστό έργο δεν θα φτάσει ποτέ στη Μαδρίτη.
Τι συναντούν οι δύο εκλεκτοί «κυνηγοί» στο Παρίσι; Μια διαφορετική εικόνα από την ειδυλλιακή που είχαν πλάσει στο μυαλό του. Για εκείνους, το Παρίσι ήταν ο κατεξοχήν τόπος των φιλοσόφων και των προοδευτικών ανθρώπων. Αίφνης, γίνονται κοινωνοί του αναβρασμού που υπάρχει στην γαλλική κοινωνία και έρχονται σε επαφή με διάφορους παράξενους ανθρώπους. Σαν τον ακραίο και αμφιλεγόμενο αβά Μπρινγκάς που τους βοηθάει στην αποστολή τους. Είναι, άλλωστε, συμπατριώτης τους που έχει εκδιωχθεί κακήν κακώς λόγω των επαναστατικών ιδεών του, ενώ και στο Παρίσι έχει κάνει έντονη την παρουσία του καθώς ονειρεύεται αιματηρές επαναστάσεις και… κρεμάλες. Την… πόρτα της διανόησης, θα τους ανοίξει η περιώνυμη μαντάμ Μαργκό Νταρσενί. Μια γυναίκα της καλής κοινωνίας στο σαλόνι της οποίας συνωθούνται όλα τα σπουδαία μυαλά της πρωτεύουσας. Με αυτήν, ο ναύαρχος Θάρατε θα έρθει κοντά, αλλά ως γνήσιος εργένης, θα επιτρέψει στη γοητεία να λειτουργήσει μόνο κρυφά και άρρητα. Τα επεισόδια στα οποία μπλέκουν, χάρη στον Ραπόσο και όχι μόνο, δεν είναι λίγα. Εως και σε μονομαχία θα μπλεχθούν, αλλά τελικά ο σκοπός τους θα επιτευχθεί. Ο Ρεβέρτε συγγράφει ένα άκρως ενδιαφέρον βιβλίο. Οι αρετές του δεν περιορίζονται μόνο στο πώς συνθέτει το μυθοπλαστικό σκέλος, αλλά έχουν να κάνουν και με την ενδελεχή έρευνα που έκανε για να είναι ακριβής και ορθός. Η πολύ καλή μετάφραση ανήκει στην Τιτίνα Σπερελάκη.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
«Αν είχαμε γεννηθεί τυφλοί / θα νοσούσε τόσο η ψυχή μας;»
Γράφει ο Βάιος Κουτριντζές // Χρήστος Γραβάνης: «Αδέσποτο», εκδ. Οδός Πανός, σελ. 40 Ο Χρήστος Γραβάνης, Λαρισαίος ζωγράφος και ποιητής, μετά την πρώτη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Παρίσαινα» από τις εκδόσεις «Θράκα» 2021, εξέδωσε, τον περασμένο Ιούνιο,
Περισσότερα -
«Οι αναμνήσεις είναι το πιο σκληρό ξύλο αυτού του κόσμου»
Από τον Άγγελο Πετρουλάκη // Χόρχε Γκαλάν: “Τα δικά μας χρόνια”, Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, Εκδόσεις Ψυχογιός Τώρα ο κοροναϊός. Τότε ο κίτρινος πυρετός, αλλά και ένας δικτάτορας… Εκεί, στο Ελ Σαλβαδόρ, με τις δεκάδες χιλιάδες νεκρούς.
Περισσότερα -
Διήγημα: “Τo ξινόμηλο”
Της Άννας Κεχαγιά // * Τo ξινόμηλο Το πρωί του Σαββάτου στο κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα στην πλατεία, που έσφυζε από ζωή, έπεσε από τον ουρανό ένα τεράστιο ξινόμηλο. Στον λίγο χρόνο που οι
Περισσότερα -
Μια πόλη στην ομίχλη
Γράφει η Μαρία Βρέντζου // «Ένα καλοκαίρι στο Σαν Φρανσίσκο» του Γιώργου Σχορετσανίτη, εκδόσεις Οδός Πανός, 2018, σελ. 104 Με αφορμή την εγκατάστασή του στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια ένα καλοκαίρι, για τρίμηνη μετεκπαίδευση στο νοσοκομείο Mount Zion,
Περισσότερα -
✔ Γιούλη Ζήκου: «Κάνω αντίσταση μέσα από το θέατρο»
Συνέντευξη στην Ελένη Αναγνωστοπούλου // Η Γιούλη Ζήκου από το δεύτερο έτος της Δραματικής σχολής έπαιξε Ιφιγένεια εν Αυλίδι δίπλα στη μεγάλη μας τραγωδό Άννα Συνοδινού και πρωταγωνίστησε στη σειρά «Γ’ Χριστιανικό Παρθεναγωγείο» της Έλλης Αλεξίου. Στη
Περισσότερα -
✔ Τάκης Νταλάκος: «Οι μυθοπλασίες πρέπει να είναι αληθοφανείς»
Συνέντευξη στη Χριστίνα Σανούδου // Mε αφορμή το βιβλίο του, «Μακροβίπερα» Επίμονος, ευφυής και καλλιεργημένος, ο Χάρης Λουκάς είναι ο άνθρωπος που όλοι θα θέλαμε να γνωρίζουμε προσωπικά, ιδιαίτερα αν είχαμε πέσει θύμα απάτης ή
Περισσότερα -
Ποίηση: “Καλοκαίρι”
Του Μάνου Μαυρομουστακάκη // * Απλωμένο σώμα. Ήλιος που κάρφωνε. Χιλιάδες μικρά τσιμπήματα μεταβόλιζαν έγνοιες και χειμώνες. Κλειστά τα μάτια μου στον κόσμο που δεν ήθελα, για λίγο που απωθούσα. Τα όνειρα έτσι τού φωτός έμοιαζαν φωτεινότερα.
Περισσότερα
