Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο κατά Σαραμάγκου Ιησούς
12/02/2015, 1:33 πμ

Ο κατά Σαραμάγκου Ιησούς

Γράφει η Βιβή Γεωργαντοπούλου //

 

«Το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον», Ζοζέ Σαραμάγκου, εκδ. Καστανιώτη , σελ 398

 

(Βιβλιοκριτική; Όχι δα. Προσωπικοί συλλογισμοί αμήχανα διατυπωμένοι μετά το πέρας μιας αλλιώτικης ανάγνωσης; Ναι, προφανώς.)

978-960-03-5833-9bΑπό τι εμπνεόμενος ή παρακινούμενος ένας συγγραφέας χαρισματικός, συγκρουσιακός, ευφυής και κυρίως αυθεντικός, αυτοδίδακτος γαρ, όπως ο Ζοζέ Σαραμάγκου, νέτα σκέτα δηλώνοντας εκτός των άλλων, ότι είναι (και) άθεος, μοχθεί πάνω στο χαρτί του και τελικά γράφει ένα πυκνό μυθιστόρημα με θέμα τον Ιησού Χριστό;

Ένα μυθιστόρημα που εύκολα ο μέσος δυτικός αναγνώστης ίσως εκλάβει σαν σπαραγμό μιας λανθάνουσας αγάπης και τίποτα λιγότερο από αυτήν, η οποία όμως, και εύλογα θα το υποθέσει, δεν μπορεί να μετατραπεί, σε πρακτικό επίπεδο, σε θρησκευτική πίστη κατά την εκκλησιαστική πεπατημένη και φυσικά να ομολογηθεί για χιλιάδες λόγους, που εμφανώς δεν αφορούν το «άγιο πρόσωπο»- υπήρξε ή δεν υπήρξε αυτό- από το οποίο τροφοδοτείται και για το οποίο πολλοί, βεβαιωμένα υπαρκτοί ετούτοι, εδώ και 2000+ χρόνια και συχνά όντας οι πιο αναρμόδιοι και ακατάλληλοι έχουν πει πολλά, άκρως αναρμόδια και ακατάλληλα και έχουν στο όνομά της, αυτής της πίστης, διαπράξει επανειλημμένα- και το κάνουν σ’ όλο τον πλανήτη με σκαιότητα και τώρα ακριβώς που μιλάμε για το βιβλίο-απίστευτα και κάθε είδους εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, και την κονιορτοποιούν σαν πίστη καθεαυτή, την προσβάλλουν, την αναιρούν, την ακυρώνουν;

Είναι ασεβές -και απέναντι σε ποιόν, Εκείνον ή τους αυτοχρισθέντες αντιπροσώπους Του- ως προς την πρόθεση και στην τελική διατύπωση αυτό το, από άποψη μη ταξινομημένης όμως διόλου δόκιμης τεχνικής, εξαιρετικό κείμενο ή να αρκεστούμε στην ελευθερία του λόγου και να το προσπεράσουμε ανώδυνα σαν ένα ακόμα ιδιαίτερο και αιρετικό βιβλίο;

Θέλει ο κατά δική του δήλωση άθεος Σαραμάγκου να γκρεμίσει με λέξεις και τι ακριβώς, ποιόν και από ποιό βάθρο και θώκο εξουσίας; Ή τον νοήμονα συνάνθρωπό του θέλει αφού τον αφυπνίσει να τον ανεβάσει σε ένα ταπεινό, σμιλεμένο όμως πάνω σε ακόμα πιο ψηλό σκαλοπάτι ψυχής και νου;

Γιατί καταπιάνεται ο Σαραμάγκου με αυτόν, τον άλλο Χριστό; Που δεν είναι λαμπερός σαν τους κινηματογραφικούς, σαν εκείνον του Τζεφιρέλι τον ωραίο, τον κυρίαρχο της όλης κατάστασης μα ούτε καν και σαν τον Χριστό του Παζολίνι;

Γιατί έγραψε αυτό το μυθιστόρημα, αφού είναι άθεος, μ’ αυτόν και γι’ αυτόν τον «ήρωα» που είναι εδώ πιο ανθρώπινος απ’ όσο λέχθηκε ως τώρα επισήμως, είναι πότε ένας δωδεκαετής σανδαλοφορεμένος, συνειδητοποιημένος και φτωχός Ιησούς, που κλαίει, πεινάει, βλέπει εφιάλτες, έχει ενοχές για την σφαγή των νηπίων που διέταξε ο Ηρώδης και δεν αποσόβησε ο θνητός του πατέρας ο Ιωσήφ, ενώ μπορούσε να το κάνει ή σε άλλα σημεία της ιστορίας, όσο αυτή προχωράει, άλλοτε όμως είναι ένας τριαντάχρονος άντρας με οργή, με θλίψη, με μύχιους προβληματισμούς για όλα και όλους γύρω του, που δεν ζει την ζωή που έχει φυτευτεί ως ζωή του στο δικό μας κεφάλι αλλά συναντά, ας πούμε ενδεικτικά, τον Θεό και τον διάβολο και αντιστέκεται, όσο μπορεί παραμένοντας συνεχώς Άνθρωπος , στις συγκλίνουσες βουλήσεις και των δυο τους, να τον εξασφαλίσουν καθένας για τους σκοπούς του;

Ο Σαραμάγκου μυθιστορεί, ανασκευάζει, δοκιμάζει να αλλάξει, να κόψει και να ράψει ,να αφηγηθεί ή απλώς να υποθέσει και να θέσει και στον αναγνώστη βαλμένες σαν ασκήσεις κριτικής επεξεργασίας του μυαλού του πλήθος από σκηνές και ιστορίες, που είτε τις αναφέρουν τα ευαγγέλια-φανερά και κρυφά-είτε όχι, είτε τις λένε τα θρησκευτικά βιβλία των σχολείων είτε όχι, δεν έχουν κανένα μεγαλοπρεπές, ηρωικό στοιχείο, ούτε προϊδεάζουν για μελοδραματικό θρήνο και άρα έξοδο. Φτιάχνει ένα ευαγγέλιο που δεν ξεφεύγει από το γνωστό μας σαν ημερολογιακή εξιστόρηση αλλά δεν είναι το ίδιο και που αυτό, το δικό του, σταματά στην Σταύρωση, χωρίς δηλαδή την λυτρωτική έξοδο με την έννοια της κάθαρσης στην τραγωδία ,επομένως ούτε την όποια ουράνια υπόσχεση και φυσικά χωρίς το επί γης μοσχοπωλούμενο παπαδοσυγχωροχάρτι.

Τι έχει να πει λοιπόν στο εκστασιασμένο κοινό (αλαλάζον, κολλημένο στην αρένα της εποχής, που λέγεται τηλεόραση) και πώς εξάγεται η αιτία συγγραφής όταν ο Σαραμάγκου, μυθιστορώντας αλλά όχι αυτοσχεδιάζοντας με έναν τέτοιον Χριστό, απευθύνεται ξεχωριστά στον καθένα παντογνώστη-αναγνώστη-καταναλωτή της άκριτα εικονοποιημένης και υπερκαταναλωτικής εποχής μας, αναπλάθοντας τα σημεία της θείας ιστορίας που χωλαίνουν-διότι ποιός στ’ αλήθεια μπορεί να κατανοήσει ακόμα και κάνοντας μια στενή θεολογική προσέγγιση την σφαγή των νηπίων- ή παραθέτοντας ένα πολύ ευρύτερο φιλοσοφικό και ιδεολογικό προβληματισμό;

 

collage

 

Θέλει άραγε να απομυθοποιήσει τον από τις εξουσίες κατασπαραγμένο Ιησού-προϊόν-μέσο; Γιατί τον απασχολεί, τι έχει να του δώσει αυτός ο Ιησούς, γιατί ασχολείται μαζί Του; Θέλει να χλευάσει για την υποκρισία τους μα και να νουθετήσει έμμεσα τους χριστιανούς, τους «πιστούς» πάσης φύσεως που Τον ακολουθούν κατά πως τους βολεύει, γκρούπις, σαν χόμπι ή δουλικά όσο κάποιοι, με παχυλά εκείνοι κομποδέματα, τους διατάσσουν;

Επιδιώκει να αποκρυπτογραφήσει ανελέητα το φολκόρ, την τυπική φόρμα της επικρατήσασας ανά τον κόσμο λατρείας που υποσκέλισε την ουσία και την σοφία της; Ή μήπως επιχειρεί να αμφισβητήσει, ψάλλοντάς τους τα κι εκείνων ένα χεράκι, τους ηγέτες της Καθολικής Εκκλησίας, αυτούς τους καλοζωισμένους ηγέτες με τις χρυσές στολές και τους διαμαντοδεμένους σταυρούς τους για τις χρόνιες πολιτικοκοινωνικές αγκυλώσεις τους και την εμμονή τους στο εμπόριο ψυχών, ενώ στην γη που Εκείνος σταυρώθηκε για λόγο σημαντικό, τον πιο σημαντικό απ’ όλους -κατά την δική τους ρήση στο κάτω κάτω-γίνονται φρικτά πράγματα που βεβαίως δεν αφορούν τον Χριστό, δεν πηγάζουν απ’ αυτόν αλλά από την λυσσαλέα μανία των χορτάτων, πολύ χορτάτων αντιπροσώπων Του για την εδραίωση της εφήμερης, ταξικής και ρατσιστικής ανθρώπινης εξουσίας τους ,την χτισμένη πάνω Του με δόλιο τρόπο από μέρους τους;

Ναι ,θα μπορούσαμε να τα ισχυριστούμε όλα αυτά κι άλλα πολλά, να κάνουμε και μια βολική και επιθετική πολιτική αποτίμηση- επειδή έτσι πιο εύκολα θα ξεμπερδεύαμε-και να καταλήξουμε ότι ναι, ότι αυτό γενικά θέλει με σκοπό: να γκρεμίσει. Να πει τα δικά του τα ολοφάνερα ευφυέστερα και σημαντικά, δεν είναι δα ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος που λέει σοφά λόγια για να γκρεμίσει…

Όμως, μήπως-κι εδώ αρχίζουν οι μπελάδες, τουλάχιστον οι δικοί μου -δεν θέλει απολύτως τίποτα από τα παραπάνω; Διότι εντυπωσιασμένη, μην πω άναυδη, από το δια ταύτα του βιβλίου, εγώ αυτό νομίζω. Η σκέψη μου και το συμπέρασμά μου είναι πως το μόνο που δεν επιθυμεί και δεν κάνει ο Σαραμάγκου είναι να «πειράξει» τον δικό του (μόνο δικό του άραγε), ιδανικό Ιησού, να τον αμαυρώσει, να τον φτηνύνει, να τον πληγώσει, να τον μειώσει-όπως έκαναν και κάνουν αυτοί που τον σταυρώνουν προσποιούμενοι πίστη- κι όλα αυτά επειδή ο μύθος Του και μόνο τους άφησε εκτεθειμένους ανεπανόρθωτα .

Είχα κλείνοντας το βιβλίο εντονότατη την αίσθηση ότι ο-όπως τον λένε συνεχώς-άθεος και μαρξιστής -αλήθεια γιατί τόση μανία να πηγαίνουν αυτά πάντα μαζί;- Σαραμάγκου επιχειρεί με έναν απολύτως διαφορετικό τρόπο να προστατεύσει τον Ιησού, το πρόσωπο, που είτε υπήρξε ιστορικά είτε όχι, λατρεύεται και μισείται ακατάπαυστα και όπως κι αν έχει είναι πια κάτι πολύ ,μα πολύ περισσότερο από ιστορία: είναι ένα τεράστιο (καταστρατηγημένο) σύμβολο και μια πολύπτυχη (τσαλαπατημένη) ιδέα. Κι αυτή η χυδαία καταστρατήγηση και το βέβηλο τσαλαπάτημα ενός συμβόλου σαν τον Ιησού εντός ή εκτός ευαγγελίων και κάθε άλλου καλουπιού πονάει και πληγώνει κάθε δίκαιο ή που θέλει να είναι και να φέρεται σαν τέτοιος άνθρωπο και σίγουρα έναν στοχαστικό εκφραστή σαν τον Σαραμάγκου κι ας δηλώνει με… ευλάβεια άθεος σε χίλιους τόνους.

Πονάει και πληγώνει «πιστούς» και «άπιστους» κατοίκους αυτού του πλανήτη, αν απλώς και μόνον επιλέγουν να είναι συνειδητοί δονκιχώτες και να συνεχίζουν- σε μια γη που δεινοπαθεί από τους πάσης φύσεως πολέμους που προκαλεί το παγκόσμιο χρήμα- καβαλώντας ταπεινούς ροσινάντηδες εκείνοι να ονειρεύονται δουλτσινέες και να πολεμούν ανεμόμυλους.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top