Ο καθηλωμένος ποιητής
Μετάφραση- Επιμέλεια: Γιάννης Θηβαίος //
ΤΖΟ ΜΠΟΥΣΚΕ (1897-1950)
O Τζο Μπουσκέ τραυματίστηκε σοβαρά το 1918, κατά τη διάρκεια του 1ου παγκοσμίου πολέμου από μια γερμανική σφαίρα και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του καθηλωμένος σε αναπηρικό αμάξι, μέσα σε ένα δωμάτιο με κλειστά παράθυρα. Συγχρόνως όμως υπήρξε και ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της εσωτερικής ζωής. Το δωμάτιο ενός παραλυτικού, στην Καρκασόν, ήταν για σχεδόν τριάντα χρόνια ένας τόπος υψηλής πνευματικής δημιουργίας. Αν και ήδη από το 1936 είχε εκδώσει ένα σημαντικό βιβλίο με τον εύγλωττο τίτλο «Ερμηνεία της σιωπής», χρειάστηκε να περιμένει μετά τον πόλεμο του σαράντα για να γίνει γνωστός πέρα από ένα περιορισμένο κύκλο μυημένων, ενώ ο ίδιος παρέμενε ένας πολύ «συνεσταλμένος» ποιητής. Σπάνια η ποίηση άγγιξε με τέτοια καθαρότητα την «ερμηνεία» της εσωτερικής «σιωπής» και χάρη στη απεριόριστη ειλικρίνεια αποφεύγει το σχολιασμό. Όλη η κλίμακα των πνευματικών καταστάσεων, ακόμα και τα πιο ανείπωτα, διαμορφώνονται ως λεκτικά αραβουργήματα, όπου μέσα τους συγχωνεύονται η καθαρότητα και η μουσική αρμονία. Δεν απομακρύνθηκε ποτέ από την περιοχή όπου γεννήθηκε, ο Τζο Μπουσκέ είναι ένας μοντέρνος ποιητής αλλά συνάμα και αναχρονιστικός, παρών στην εποχή του αλλά και απών, διερμηνέας της εσωτερικής σιωπής και αγγελιοφόρος των μηνυμάτων της. Εξαιρετική περιπέτεια όλο του το έργο καθώς και οι μαρτυρίες που μας μεταφέρει.
ΤΟ ΛΕΥΚΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ
Το κρύο, η νύχτα, θέματα τόσο παλιά όσο και ίδια η ποίηση, εμπνέουν την «προσφυγή στο ποίημα» ως μια δημιουργική μεταμόρφωση. Για τη μεταμόρφωση αυτή χρησιμοποιεί όλη την έκταση της γλώσσας, τον στίχο και την πρόζα, για να αναδείξει καλύτερα την διαφορετικότητα της νυχτερινής περιπέτειας και του πέρα από μας το οποίο, από μαύρο που είναι στον κόσμο μας, το χελιδόνι γίνεται λευκό.
Δεν νυχτώνει στη γη· το σκοτάδι στριφογυρίζει, περιπλανιέται γύρω από μια μαυρίλα. Και ξέρω σκότη τόσο απόλυτα που κάθε σχήμα μέσα εκεί περιφέρει ένα φως και γίνεται το προαίσθημα, η αυγή ίσως ενός βλέμματος.
Αυτά τα σκότη είναι δικά μας. Ένα αβάσταχτο σκοτάδι μέσα μας κατοικεί. Η παγωνιά του πόλου είναι πιο κοντά μου κι απ’ αυτή τη δύσοσμη κόλαση όπου εγώ δεν θα μπορούσα ν’ ανασάνω. Κανένας μετρητής δεν θα μπορούσε να υπολογίσει αυτά τα μεγέθη: διότι εγώ βρίσκομαι σ’ ένα χώρο και τα σωθικά μου σ’ άλλον· Tον αγνοώ γιατί τα μάτια μου, κι η φωνή μου, και το βλέμμα μου, κι η ακοή μου δεν βρίσκονται ούτε στον έναν ούτε στον άλλον.
Ξημερώνει το εξόριστο βλέμμα του προσώπου σου
Δεν βρίσκει τα μάτια σου όταν στρέφεται γύρω σου
Αλλά ένας διπλός καθρέφτης κλειστός σ’ ένα άλλο χώρο
Όπου το πιο ψηλό αστέρι σβήστηκε μέσα στη φωνή σου.
Πάνω σ’ ένα σώμα που με την άνοδο της παλίρροιας γκριζάρει
Η μέρα ωριμάζει τη λήθη ενός άσπιλου πόλου
Και μουσκεύει στις μακριές βλεφαρίδες σου ένα άστρο σβησμένο
Απ’ το ουράνιο τόξο που στραγγίζει στις ρίζες του σταριού.
Oι μέρες που η μυρωδιά τους κοιμίζει κάτω απ’ τις ρόδινες πλαγιές σου
Μαζεύονται στα μάτια σου που ανοίγουν δίχως να σε δουν¹
Και το μεταξωτό φτερό τους κυλά στη περίκλειστη νύχτα σου
Τη γη όπου όλη η νύχτα έργο είναι μιας μόνο βραδιάς.
Η σκιά κρύβει έναν περαματάρη απουσίας ευωδιαστής
Χάνει στα χέρια σου τη μέρα που ήταν τα μάτια σου
Κι όπως η φθίνουσα λευκότητα στο κοίλωμα ενός κρίνου
Φθείρει όσο περνούν τα βράδια έναν ουρανό γι’ αυτούς πολύ μεγάλο.
Νυχτώνει μέσα μου αλλά δεν είμαι αυτό το τόσο βαρύ για να βυθιστώ μια μέρα μέσα του σκοτάδι. Αυτή η νύχτα είναι: λες κι έφτιαξε τα μάτια μου σήμερα και με κλείνει μέσα σ’ αυτό που βλέπουν. Χρώματα γαλαζωπά που δεν βλέπω παρά μέσα μου μόνο βαθιά, κόκκινα από το αίμα και μαύρο που βλέπει η καρδιά μου…
Νύχτα τ’ ουρανού, σκιά που έσκασε μόλις, είσαι η νύχτα μόνο για τα βλέφαρά μου.
Πολύ λίγη στάχτη έκαναν τα βλέφαρα
Και δεν είναι η στάχτη αυτή κι αυτός ο κόσμος ο σβησμένος
Όταν οι γροθιές του κοιμισμένου κρατούν όλη τη γη
Όπου η αγάπη και η νύχτα ποτέ δεν έχουν αρχίσει².
¹ Στο σημείο αυτό κορυφώνεται το γενικό θέμα του ποιήματος: η συνείδηση είναι συγχρόνως αφύπνιση και ύπνος, διαύγεια και τύφλωση.
² Αποτέλεσμα του ονείρου να μεταφέρει τον ποιητή σε έναν άλλο κόσμο, στο άπειρο.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
✔ Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία
16/04/2024, 9:16 μμ -
Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Μυστήρια στο νησί Πίτσι Πίτσου
16/04/2024, 9:16 μμ -
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ένα νέο λογοτεχνικό «τοπίο»;
16/04/2024, 9:09 μμ -
Παρακείμενα: «Το παρήγορο συναίσθημα της εσωτερικής έκλαμψης»
16/04/2024, 9:08 μμ -
Η δύναμη του πεπρωμένου
16/04/2024, 9:06 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
28 Ιουλίου – Καρλ Πόπερ
Eπιμέλεια: Δήμητρα Ντζαδήμα // Ο Καρλ Πόπερ γεννημένος σαν σήμερα το 1902 ήταν Αυστριακός φιλόσοφος που, μεταξύ των άλλων, άσκησε κριτική στον ιστορικισμό και στις νεομαρξιστικές τοποθετήσεις. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους της επιστήμης του 20ού αιώνα, ενώ άσκησε
Περισσότερα -
Απόδραση. Μια Διάλεξη Σχετικά με τη Μάθηση
Γράφει ο Χρήστος Δούκας // Απόδραση Μια Διάλεξη Σχετικά με τη Μάθηση Κυρίες και Κύριοι, ευχαριστώ για την πρόσκληση να μιλήσω για θέματα εκπαίδευσης, πρόσκληση που κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται στην ενασχόλησή μου με το θέμα από
Περισσότερα -
☆ “Πίσω από τις θημωνιές”. Ποιητικός νεορεαλισμός με διακριτικά σχολιασμένο τον κοινωνικό κυνισμό.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // Επιτέλους, κάτι γίνεται στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο. Η σκληρή ηθογραφία υποχώρησε προς όφελος ενός ποιητικού νεορεαλισμού που εκτονώνει τις κοινωνικές εντάσεις και σχολιάζει τα κακώς κείμενα με έναν υποδόριο (ευγενικό, θα έλεγα) τρόπο,
Περισσότερα -
Τα «ψυχαγώγεια»
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // “Εγκαταλείπεις, Καρακασιάν;” πεζογραφήματα, Γιώργος Π. Ιατρού, ΑΩ εκδόσεις Τον Γιώργο Π. Ιατρού τον είχα γνωρίσει ως συγγραφέα/εύστοχο ανθολόγο στο εξαιρετικό βιβλίο/λεύκωμα σκέψεων και εικόνων «Μεσόγεια, Το χαμένο περιβόλι της Αττικής», ΑΩ εκδόσεις, 2015,
Περισσότερα -
Λατρεύουμε την Αθήνα!
Του Νίκου Τσούλια // Η Αθήνα έγινε η δεύτερη ιδιαίτερη πατρίδα για ένα πολύ μεγάλο μέρος των Ελλήνων, αφού οι μισοί σχεδόν Έλληνες ζουν ή έζησαν ένα μέρος της ζωής τους εδώ. Θεωρώ ότι δύσκολα θα
Περισσότερα -
diP generation− (η γλώσσα ως επαναμάγευση των πραγμάτων)
Γράφει η Χρύσα Φάντη // “diP generation” Περιοδική έκδοση ─ Ανθολογία ποίησης και πεζού λόγου, Eπιμέλεια έκδοσης: Iφιγένεια Σιαφάκα, Σελ. 265, Εκδόσεις Θράκα, 2016 Κατά αλφαβητική σειρά ανθολογούμενοι: Μαρία Βαχλιώτη, Στέλλα Δούμου, Ειρήνη Καραγιαννίδου, Κωνσταντίνος Λουκόπουλος, Μαρία
Περισσότερα -
Δύο ποιήματα
Του Θεόδωρου Π. Ζαφειρίου // * Εγκλιματική αλλαγή Στάχτες Είμαστε από ύλη ονείρων. Σαίξπηρ Μέσ’ από τους καπνούς άκαυτη ξεπροβάλλει Η ομορφιά. Ονειροφαντασία ενός τοπίου Που ξέφυγε απ’ τους εμπρηστές.
Περισσότερα
