Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το αίνιγμα του άλλου
16/03/2016, 10:58 πμ

Το αίνιγμα του άλλου

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

sallis_limni«Στη λίμνη» του James Sallis, Μετάφραση: Κίκα Κραμβουσάνου, εκδ. Πόλις, σελ. 316

 

Ένα διπλό ταξίδι επιχειρεί ο James Sallis, ποιητής και συγγραφέας μυθιστορημάτων, βιβλιοκριτικός και δάσκαλος δημιουργικής γραφής, μουσικός και μουσικολόγος, στην φαινομενική νηνεμία της Λίμνης. Με ήρωά του τον Τζων Τέρνερ λάτρη των blus, στην εξιχνίαση της δολοφονίας ενός αγνώστου με εμμονή για τις φτηνές b-movies τρόμου και επιστημονικής φαντασίας και στο αινιγματικό παρελθόν του. Το μυστήριο του νεκρού θα λειτουργήσει σαν βότσαλο στη λίμνη. Το αίνιγμα του άλλου θα παραμένει εις τον αιώνα ο ίδιος μας ο εαυτός.

«Καταλαβαίνω», και καθίσαμε σιωπηλά, στον απόηχο αυτής της καταπληκτικής βραδιάς, δυο άνθρωποι ολομόναχοι μαζί κάτω από τ’ αστέρια και τα δέντρα, με τις προσωπικές μας ιστορίες καλά καταχωνιασμένες στις καρδιές μας, σαν να τις ηρεμούμε, να τις καθησυχάζουμε».

Ο Τζων Τέρνερ ο οποίος στην προηγούμενή του ζωή έχει υπάρξει πολλά [βετεράνος του Βιετνάμ, πρώην αστυνομικός, πρώην ψυχοθεραπευτής, έχοντας εκτίσει πολυετή κάθειρξη για ανθρωποκτονία] και επιθυμώντας πια να είναι ο Κανένας, μετακομίζει σε μια απομονωμένη αγροικία, δίπλα σε μια λίμνη στη μέση του πουθενά, ωστόσο παντού μπορεί να σε βρει και η αυτογνωσία και αυτό που αποκαλούμε «δικό σου» στο πεπρωμένο.

«Το ρεύμα μας είχε ξεβράσει όλους στην ίδια ακτή και έπρεπε να τα πιάσουμε όλα από το μηδέν, να χτίσουμε για τους εαυτούς μας ό,τι ζωές και ό,τι απίθανα ομοιώματα πολιτισμού μπορούσαμε. Πώς κάνουν με τα χέρια φιγούρες από σκιές πάνω στους τοίχους; Έτσι είναι η ζωή μέσα, σκιές σε τοίχους, φτιαγμένες με χέρια, μυαλό, καρδιά και διάθεση, παριστάνοντας ότι είναι όλα αληθινά».

Την ιαματική μοναξιά και σιωπή του θα καταλύσει ο σερίφης της κοντινής κωμόπολης, Λόννι Μπέιτς. Με ένα ουίσκι ανά χείρας θα τον επαναφέρει σε ό,τι υπήρξε, ζητώντας βοήθεια για να εξιχνιάσει ένα φόνο. Την δολοφονία ενός αγνώστου ο οποίος σκότωσαν  άγρια και τελετουργικά. Η αλληλογραφία του δημάρχου της πόλης [γράμματα και λογαριασμοί] θα περιπλέξει το σύμπαν, ξυπνώντας του και τη δική του ξεχασμένη ζωή.

«Πόσοι κόσμοι και πόσες ζωές πιστεύεις ότι αντιστοιχούν στον καθένα μας;» Κομβικό ερωτηματικό που επανέρχεται κάποια στιγμή στην ζωή και στην ιστορία.

Επειδή ο Τέρνερ βάζοντας σε κίνδυνο την κατακτηθείσα γαλήνη και μοναξιά, εν τέλει βοηθά. Για να βρεθεί στο επίκεντρο μιας οικογενειακής τραγωδίας και της δικής του προσωπικής τραγωδίας.

«Η απώλεια είναι το κλειδί, το μυστικό που κανείς δεν σου έχει μαρτυρήσει. Από την πρώτη μέρα της ζωής σου ένας σωρός αρχίζει να σχηματίζεται γύρω σου: ανάγκες, επιθυμίες, φόβοι, εξαρτήσεις, τύψεις, χαμένες επαφές. Βρίσκονται πάντα εκεί. Είναι όμως στο χέρι σου ν’ αποφασίσεις τι θα κάνεις με όλα αυτά. Γυάλισέ τα σ’ ένα ράφι. Θάψ’ τα πίσω από το σπίτι, κάτω από την κλαίουσα ιτιά. Κουβάλησέ τα μέχρι έξω, άφησέ τα στην μπροστινή βεράντα και κάτσε πάνω τους».

Τα απωθημένα μας εκδικούνται, θα διαπιστώσει. Τα σκουπίδια που κρύβουμε επιμελώς κάτω από τα χαλιά.

Η ιστορία εκτυλίσσεται σαν σπείρα, διπλά: σε ό,τι ερευνά και σε ό,τι επιθυμεί διακαώς να ξεχνά. Στις ζωές των άλλων και στη δική του ζωή. Το κλειδί είναι πάντα στο παρελθόν, μπορεί θαμμένο αλλά ποτέ ξεχασμένο.

«Εντωμεταξύ, η ψυχιατρική επιμένει ότι δεν απέχουμε και πολύ από τις μηχανές, δεν είμαστε παρά χαλασμένα μηχανάκια, παιχνίδια σπασμένα και προς επιδιόρθωση. Ένα ελατηριάκι εδώ, μια βίδα εκεί, τίποτε λάθος στροφές και το μυαλό χάνει, αδυνατεί να λειτουργήσει σωστά, και μπλοκάρουμε, κλατάρουμε, χαλάμε. Ρωτήστε οποιονδήποτε συνήγορο ανηλίκων. Εννιά φορές στις δέκα το παιδί είχε πέσει θύμα κακοποίησης. Και μ’ αυτό λύνονται όλοι οι γρίφοι, δεν μένει κανένα σκοτεινό σημείο. Όλα τα υπόλοιπα είναι ως επί το πλείστον απλώς ταχυδακτυλουργικά τρικ».

Συντροφιά του σ’ αυτό το επίπονο διπλό ταξίδι η μουσική, η λίμνη, μια γυναίκα και η καλοσύνη των ξένων. Ο εαυτός απέναντι, ο εαυτός σαν ξένος:

«Και μιας και το ‘φερε η κουβέντα, εκείνο το πρωί, κοιτάζοντας τον εαυτό μου στον καθρέφτη, είδα κάτι που δεν το είχα ξαναδεί. Δεν κράτησε πολύ αλλά και για τη μια στιγμή που ήταν εκεί, το αναγνώρισα. Χάρη, κάποιου είδους. Όποιος κι αν ήταν ο προορισμός μου όλον αυτό τον καιρό, είχα επιτέλους φτάσει. Το μόνο που μου έμενε να κάνω τώρα ήταν να ξεφορτώσω το φορτίο μου».

 

James Sallis

James Sallis

 

Με σαγηνευτική ατμόσφαιρα και ποίηση υπαρξιακή, με χρόνο που πηγαινοέρχεται και κεφάλαια που εναλλάσσουν παρελθόν με παρόν, το προσωπικό μυστικό με το μυστήριο της δολοφονίας, ο Τζέιμς Σάλλις ξετυλίγει διπλά, τα μεγάλα μυστικά της ζωής, το νόημα και τον θάνατο, την αυτοδιάθεση και το πεπρωμένο, τον έρωτα και τη μοναξιά, τις ειδικές συνθήκες που μπορούν να ωθήσουν ένα φιλήσυχο μπάτσο να φτάσει κάποτε μέχρι τον φόνο. Προσωπική ευθύνη και μοιραία στιγμή, αναγκαιότητα και τυχαίο, ελεύθερη επιλογή και χρέος, όλα θα τεθούν επί του μυθιστορήματος αργά, βασανιστικά και επί του πρακτέου, αναδεικνύοντας τον Σάλλις σε εκείνο που είναι: ένας από τους σημαντικότερους στυλίστες που διαθέτει τη δική του σαγήνη όχι μόνο να αφηγηθεί αλλά και να ερμηνεύσει μια ιστορία. Αποδεικνύοντας ότι ο υπαρξιακός γρίφος μπορεί να υπάρχει παντού. Ενίοτε και σε μια φαινομενικά απλή αστυνομική ή νουάρ ιστορία.

Για τον συγγραφέα υπενθυμίζουμε ότι ο Τζέιμς Σάλλις γεννήθηκε το 1944 στην πόλη Helena του Άρκανσω. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μουσικής, καθώς και ως καθηγητής δημιουργικής γραφής σε διάφορα πανεπιστήμια.
Το 1992, με το «The Long-Legged Fly», ο Σάλλις εγκαινιάζει τη σειρά νουάρ μυθιστορημάτων με ήρωα τον μαύρο ντετέκτιβ και καθηγητή γαλλικής φιλολογίας Lew Griffin, χαρακτήρα γεμάτο αντιφάσεις, μοναχικό, μερικές φορές αυτοκαταστροφικό, με έντονα αισθήματα ενοχής. Με το «Στη λίμνη» (Cypress Grove, 2003), ο Σάλλις ξεκινά μια νέα σειρά, με ήρωα τον λευκό πρώην αστυνομικό, πρώην κατάδικο για οκτώ χρόνια, και ψυχοθεραπευτή Τζων Τέρνερ.

 

* Δημοσιεύθηκε στο ethnos.gr

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top