Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το αδικαίωτο όραμα
14/10/2015, 11:45 πμ

Το αδικαίωτο όραμα

Γράφει η Βιβή Γεωργαντοπούλου //

 

 

«Σιδερένιο Τακούνι», Τζακ Λόντον, εκδόσεις Γκοβόστη, 2011

Από τις εκδόσεις Γκοβόστη κυκλοφόρησε το βιβλίο ενός σπουδαίου Αμερικανού μαρξιστή συγγραφέα, βιβλίο το οποίο αξίζει να διαβάζεται διαχρονικά, πέρα από οποιαδήποτε προσωπική ιδεολογική προτίμηση έχει διαμορφώσει ο βομβαρδισμένος από θεωρίες, ιδεολογίες, πολιτικούς ή κομματικούς αφορισμούς και όλα τα υπόλοιπα αναγνώστης.
Πρόκειται για το “Σιδερένιο Τακούνι” του Τζακ Λόντον,ένα παθιασμένο κείμενο 300+ σελίδων το οποίο δεν το γνωρίζει το ευρύ,παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό,όπως τα άλλα,θαυμάσια κι αυτά έργα του,που εκείνα ,πχ “Ο Ασπροδόντης”,μέχρι και ταινίες έγιναν από το Χόλυγουντ….
Μήπως όμως γιατί πραγματεύεται θέματα που ενοχλούν; Αν το διάβαζα χωρίς να ξέρω ούτε πότε και ποιος το έγραψε, ούτε ποιος έκανε την εξαιρετική μετάφραση-ο συνήθης ύποπτος,ο Άρης Αλεξάνδρου,θα καταλάβετε παρακάτω γιατί τον λέω έτσι- και αφήνοντας κατά μέρος την μόνιμη αντιπάθειά μου στους διαλόγους, που στα πρώτα κεφάλαια ήταν αναγκαίοι μεν πολλοί δε,θα δήλωνα εντυπωσιασμένη έτσι κι αλλιώς από το εύρος της σκέψης του και την δύναμή του,την μαχητικότητα και τον ιδεαλισμό του και βεβαίως θα με είχε συγκινήσει το κατανοητό και χωρίς στολίδια ύφος με το οποίο ο πληθωρικός κι ενθουσιώδης Λόντον -διαβάστε, παρακαλώ, τα σχετικά με την ζωή του και την προσωπικότητά του- δια στόματος των ηρώων του,παραθέτει τα ατελείωτα, πολύ ενδιαφέροντα μαρξιστικά κατεβατά περί ταξικών και κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς να διστάζει στο παραμικρό να τις προπαγανδίζει με θέρμη και καγχάζω όταν ακούω ή διαβάζω ότι επειδή γράφτηκε το 1907 είναι πάνω απ΄όλα προφητικό.Εμβριθές πολιτικό κείμενο/μυθιστόρημα είναι, τολμηρό και ευφυές που βασίζεται σε μελέτη θέσεων και ανάλυση ιστορικών γεγονότων που τροφοδοτούν την μυθοπλασία του.
Ο Λόντον αποδεικνύεται άριστος μελετητής και στοχαστής των ζητημάτων που ταλανίζουν (ακόμα δυστυχώς) την ανθρωπότητα και στην (τρέχουσα, ζοφερή) πραγματικότητα είναι επιβεβαιωμένο το έργο του ως απολύτως (και όχι ες αεί ελπίζω) α δ ι κ α ί ω τ ο !
Τις προφητείες με μεταφυσικό αλατοπίπερο ας τις αφήσουμε στον Νοστράδαμο και στις Κασσάνδρες της απανταχού κινδυνολογίας.Η ανάγνωση του “Σιδερένιου Τακουνιού” μου γέννησε πολλές σκέψεις. Αναρωτήθηκα κατ΄αρχάς ποιος -κι αν μπορούσε πρωτίστως από άποψη συγγραφικού ταλέντου- θα τολμούσε σήμερα να γράψει με τέτοιον οίστρο ξεκάθαρης μαρξιστικής αντίληψης άρτια μυθιστορήματα όταν κινήματα,ιδέες,ιδεολογίες ,όνειρα, αγώνες κτλ κτλ έχουν χειραγωγηθεί ύπουλα και μεθοδικά φυλακιστεί δυο και τρεις φορές ανελέητα -με ευθύνη συχνά για το τσαλαπάτημά τους,των ανθρώπων που τα ασπάστηκαν ή και τα υλοποίησαν διαστρεβλώνοντάς τα- στο κουτί της σύγχρονης Πανδώρας, της παγκοσμιοποίησης.
Το “Σιδερένιο Τακούνι” ως μυθιστορία το διατρέχει μια συγκεκριμένη και αναγνωρίσιμη αντίληψη επαναστατικότητας με την πιο ρομαντική (!) της έννοια παρόλο που (και)ο Λόντον τάσσεται υπέρ της σύγκρουσης,της επανάστασης και της δια της βίας μετάβασης της κοινωνίας στον σοσιαλισμό.
Βεβαίως εκείνη την εποχή οι σοσιαλιστές παγκοσμίως και άρα και συγγραφείς όπως ο πληθωρικός και χειμαρρώδης Λόντον,μπορούσαν ανεπηρέαστοι ακόμα,αμόλυντοι από θλιβερές διαστρεβλώσεις,να παρουσιάζουν τολμηρά και δυναμικά την ιδεολογία τους και τους χαρακτήριζε μια ζεστασιά που φυσικά δεν σε αφήνει αδιάφορο ούτε τώρα. Ακόμα κι αν κάποιος ακούγοντας τις λέξεις επανάσταση, σοσιαλισμός, μαρξισμός,εργατική τάξη κτλ κτλ βγάζει,ίσως, φλύκταινες ή αρχίζει τις καραμέλες περί ξύλινου λόγου και δεσποτικών ιδεολογιών,σκέφτομαι , πώς καλό θα ήταν να βάλει κι αυτός κι όλοι μας το νιονιό μας να δουλέψει μήπως και αναγνωρίσουμε επιτέλους ότι από την ερμαφρόδιτη,σκληρή και απάνθρωπη παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού είναι χίλιες φορές αγνότερος και δικαιότερος -στα χαρτιά τουλάχιστον και στα βιβλία- ο διεθνισμός του πιο χλιαρού μαρξιστή στοχαστή, συγγραφέα, εργάτη, εργαζόμενου κι όποιου άλλου ανά τους αιώνες ποδοπατιέται από το παγκόσμιο χρήμα όμως από την άλλη επιθυμεί ζωή με κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς να πίνει το αίμα των συνανθρώπων του καθισμένος στην καρεκλίτσα του και βεβαίως να μην πίνουν άλλοι το δικό του! Πόσο μάλλον ο Λόντον στο “Σιδερένιο Τακούνι”.

Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε ότι “Σιδερένιο τακούνι” είναι το σκληρό όνομα που δίνει ο Τζακ Λόντον στην Πλουτοκρατία.Το βιβλίο του με αυτόν τον τίτλο κυκλοφόρησε το 1907 και μας περιγράφει τον πόλεμο που θα ξεσπάσει μια μέρα -αν οι κακές μοίρες το επιτρέψουν- ανάμεσα στην Πλουτοκρατία και το Λαό. Αλίμονο! Ο Τζακ Λόντον είχε εκείνη την ιδιαίτερη μεγαλοφυΐα που προβλέπει όσα ο όχλος δεν μπορεί να διακρίνει και κατείχε μια ειδική γνώση που του επέτρεπε να προαισθάνεται το μέλλον. Προέβλεψε τα γεγονότα εκείνα που εκτυλίσσονται τώρα μπροστά στα μάτια μας. Το τρομερό δράμα που μας παρουσιάζει τόσο ζωντανά το “Σιδερένιο Τακούνι” δεν ξέσπασε ακόμα και δεν ξέρουμε πότε θα εκπληρωθεί η φοβερή προφητεία του Αμερικανού μαρξιστή. (Ανατόλ Φρανς) Τίποτα δεν είναι πιο εκπληκτικό στο έργο του Τζακ Λόντον από την αληθινά προφητική πρόβλεψη για τις μεθόδους που το Σιδερένιο Τακούνι θα χρησιμοποιήσει για να διατηρήσει την κυριαρχία του πάνω στην συντετριμμένη ανθρωπότητα. Ο Λόντον είναι τελείως απελευθερωμένος από ρεφορμιστικές και πασιφιστικές αυταπάτες. Από τον καμβά του για το μέλλον απουσιάζουν εντελώς η δημοκρατία και η ειρηνική πρόοδος. Πάνω από τη μάζα των αποκλήρων υψώνονται οι κάστες της εργατικής αριστοκρατίας, του πραιτωριανού στρατού, της παντοδύναμης αστυνομοκρατίας και, το επιστέγασμα όλων αυτών, η ολιγαρχία του πλούτου. Όταν διαβάζει κάνεις αυτές τις γραμμές, δεν πιστεύει στα μάτια του: είναι ένας πίνακας του φασισμού, της οικονομίας του, της κυβερνητικής πρακτικής του και της πολιτικής ψυχολογίας του. 

Το κεφάλαιο “Το θεριό της αβύσσου ουρλιάζει” είναι αναμφισβήτητα ο πυρήνας του βιβλίου. Όταν εκδόθηκε το μυθιστόρημα, το αποκαλυπτικό αυτό κεφάλαιο πρέπει να θεωρήθηκε το άκρον άωτον της υπερβολής. Όμως, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, η πραγματικότητα ξεπέρασε τη φαντασία. Κι όμως η τελευταία λέξη της πάλης των τάξεων δεν είχε ειπωθεί ακόμη: “To θεριό της αβύσσου” είναι ο λαός που έχει φτάσει στο έσχατο όριο της ταπείνωσης, του εξευτελισμού και της εξαθλίωσης. Και δε θα ήταν συνετό να κατηγορήσουμε τον γράφοντα για πεσιμισμό! Όχι,ο Λόντον είναι αισιόδοξος,αλλά η αισιοδοξία του χαρακτηρίζεται από οξυδέρκεια και διορατικότητα. “Να σε ποια άβυσσο θα μας γκρεμίσει η μπουρζουαζία αν δεν τη συνεφέρετε” – έτσι σκεφτόταν, κι αυτή η σκέψη σήμερα ηχεί ασύγκριτα πιο επίκαιρη και πιο ζωντανή απ’ ό,τι πριν από τριάντα τόσα χρόνια. (Απόσπασμα από επιστολή του Λέοντα Τρότσκι προς την Τζόαν Λόντον)

Διαβάζοντας αυτά που συνέβαιναν στους ήρωες του Λόντον σκεφτόμουν παράλληλα ότι ακριβώς τότε ο Λένιν(συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 1907) αναχωρούσε,ομοίως δυναμικά μετά την πρώτη εκείνη, αποτυχημένη, απόπειρα επανάστασης το 1905,από την Ρωσία και θα περνούσαν δέκα ολόκληρα χρονάκια πριν επανέλθει στην χώρα του και προκύψει η κοσμοχαλασιά του 1917 και όλα τα υπόλοιπα που συνέβησαν και ναι μεν εσείς κι εγώ και πολλοί άλλοι,ας πούμε ότι τα κουτσογνωρίζουμε αλλά ο Λόντον ο ίδιος δεν πρόλαβε να τα ζήσει και να τα συνεκτιμήσει στην πολιτική του ζυγαριά. Δεν ξέρω δηλαδή τι θα σκεφτόταν και τι θα έγραφε αν δεν είχε πεθάνει πριν τις αθλιότητες πχ του Στάλιν -βεβαίως και τα λέμε κι αυτά,πρέπει- ή πριν από το πιο φρικαλέο απ όλα:πριν ξεσπάσουν,δύο μάλιστα μέσα σε μια 20ετία, παγκόσμιοι πόλεμοι!
Ας μείνω όμως -δεν ξέρω για πόσο- μόνον στον ιδεαλισμό του Λόντον και στο “Σιδερένιο Τακούνι”, διότι αν πιάσουμε τα υπόλοιπα δεν θα βγει άκρη, καθώς ούτε αριστερολαγνεία με διέπει αλλά το ότι ο Κάρολος Μαρξ πχ έχει αναλύσει πολλά ζητήματα διαχρονικά και με μεγάλη ακρίβεια,ε,τι να κάνουμε το βλέπω πολύ καλά και μου την δίνει το πώς κάποιες εξουσιομανείς μειοψηφίες στραπατσάρισαν και μαγάρισαν την βαθιά και ενδιαφέρουσα σκέψη του.
Η γραφή του Τζακ Λόντον λοιπόν είναι έξυπνη και διεισδυτική,μεγαλοπρεπής όπως το ίδιο το θέμα, περιέχει άπειρες ιδέες, ξεχειλίζει από ανθρωπιά,διάθεση και ακάματη ελπίδα για το πολυπόθητο δίκαιο για όλους.Για κείνο το περιβόητο καλύτερο,συλλογικότερο και κοινωνικότερο πανανθρώπινο αύριο στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση του οποίου καλείται η εργατική τάξη να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σύμφωνα πάντα,ξαναθυμίζω,με την πρωτογενή ή αν θέλετε αυθεντική μαρξιστική θεωρία την οποία ο Λόντον και εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη είχαν ασπαστεί και με αυτήν ως άλλο ευαγγέλιο προσπάθησαν να σπείρουν το έδαφος ώστε αυτό το υπέροχο στα όνειρα αύριό τους να καρποφορήσει μέσα από τον σοσιαλισμό.
Ένα σοσιαλισμό που πιστεύω ακράδαντα,η ταπεινούλα εγώ,πως δεν έχει καμία  σχέση με ό,τι είδαμε στην ως τώρα ιστορία μας,ο οποίος σαφώς έχει υποστεί ήττες από το μειλίχιο τέρας και ως τέρας , εξηγούμαι,δεν ορίζω μόνο τον κακό,δυτικό καπιταλισμό αλλά όποια λερναία ύδρα αναπτύσσεται, όπου κι όταν στους λαούς εδραιώνεται εξουσία που δεν προέρχεται από αυτούς. Το ότι ο Λόντον έγραψε όπως και όσα έγραψε από καρδιάς, πριν προλάβει να δει τα χαΐρια του σοσιαλισμού -δηλαδή πριν αυτός μεταλλαχθεί σε εξαγώγιμη μασκαράτα και τον καταντήσουν φιάσκο παγκοσμίως, πριν αλλοιωθεί στην πράξη από καθεστώτα που τάχα τον εφάρμοζαν και λογής κόμματα που τον πολτοποιούν μέχρι σήμερα-είναι το βασικό δεδομένο για να κρίνω από αυτό και μόνον με θετική διάθεση το βιβλίο.
Εδώ πρέπει να γίνει και μια διευκρίνηση από μέρους μου: τον κόσμο που πίστεψε και αγωνίστηκε και θυσίασε την ζωή του -κάνοντας λάθη πάμπολλα και τραγικά και παίρνοντας, στις εμπόλεμες κυρίως φάσεις, στον τάφο και τις ζωές πολλών άλλων που δεν ακολούθησαν ή και εναντιώθηκαν- δεν μπορώ να τον βάλω στο τσουβάλι της συσσωρευμένης χυδαιότητας του ψευτοσοσιαλισμού των παραπάνω που έφερα, χοντροκομμένα έστω, ως παράδειγμα.
Οι αδικημένοι του κόσμου απέναντι στους λιγοστούς μα πανίσχυρους δυνάστες τους πάντα έχουν ανάγκη έναν προφήτη,μια θρησκεία,έναν φιλόσοφο,μια θεωρία,έναν ήρωα,έναν ηγέτη,ένα κάτι να στηριχθούν πάνω του, ένα κάτι με φλογερό κι ανατρεπτικό τρόπο εκφραζόμενο από πρωτοπόρους, συνήθως γενναίους στο φρόνημα και από φυσικού τους ιδεαλιστές ανθρώπους,τίμιους,με μαχητική ιδιοσυγκρασία ώστε να τους δώσει ώθηση να παλέψουν με την σειρά τους αλλά δεν είναι ή δεν εξελίσσονται κάθε φορά αγνά,ωραία και καλά τα πράγματα.
Ο ήρωας λοιπόν του βιβλίου,ο Ερνέστος Έβερχαρντ είναι ακριβώς έτσι,είναι μια όμορφα και ιδανικά δοσμένη φιγούρα αγωνιστή και άδολου ανθρώπου στις ΗΠΑ του 1907 -λίγο πριν, λίγο μετά -στην τεράστια,εύφορη χώρα που θα μπορούσε να τους θρέψει όλους,αλλά όχι,είχε ήδη γίνει η χώρα των πάμπλουτων και ανήθικων τραστ, της απίστευτης φτώχειας των μαζών που περιγράφουν κι άλλοι σπουδαίοι Αμερικανοί συγγραφείς το ίδιο συγκλονιστικά αλλά και πεδίο συγκρούσεων των τάξεων στις αρχές του επεισοδιακού εικοστού αιώνα με τις μεγάλες απεργίες και πανεργατικές κινητοποιήσεις εκείνων των καιρών πχ στο Σικάγο και σχεδόν παναμερικανικά ,στο Πίτσμπουργκ πολύ πιο πριν και αλλού και που στο τέλος βάφτηκαν με ποταμούς αίματος.
Τον Ερνέστο του ο Λόντον τον τοποθετεί σε ένα πανύψηλο βάθρο με ένα καλό συγγραφικό τέχνασμα:αφήνει την εξιστόρηση, με αξιοπρόσεκτη αφηγηματική απλότητα,της όλης ιστορίας στην γυναίκα τού ήρωά του,την αστή αλλά γρήγορα αφυπνισμένη,Άβις Κάννινγκαμ,η οποία τα βλέπει όλα από την ιδανική απόσταση,κοντά και ταυτοχρόνως μακριά της, ρομαντικά,αγωνιστικά,αγνά, αισιόδοξα, φιλτραρισμένα και καθαρμένα εν τέλει από τον επίσης ρομαντικό κι αγνό κι ωραίο της έρωτα προς τον Ερνέστο.
Πολλές σελίδες από την αφήγησή της είναι συγκλονιστικές,θα μπορούσε κάλλιστα να δει/πιστέψει ο αναγνώστης ότι γράφονται σήμερα μπροστά μας και για ό,τι διαδραματίζεται ακριβώς τώρα,που ένας ακόμα παγκόσμιος πόλεμος –αυτός ο οικονομικός που ζούμε- επιλέχθηκε ως γιατροσόφι πάλι από την Γερμανία και τους συμμάχους της για την διόρθωση της καινούργιας αναπηρίας/βλάβης τού έτσι κι αλλιώς άδικου,κάκιστου και απολύτως αποτυχημένου στην πράξη (καπιταλιστικού, πλουτοκρατικού, νεοφιλελεύθερου,πέστε το όπως σας έρχεται λιγότερο άβολα) συστήματος.
 
 
 
Παραθέτω από το Βήμα της 4ης Δεκεμβρίου ένα έξοχο άρθρο του Αναστάση Βιστωνίτη επειδή, αφού είχα τελειώσει την ανάρτησή μου έριξα –αν και δεν το συνηθίζω μα κάτι με έσπρωξε αυτήν την φορά-μια ματιά στα σχόλια για το βιβλίο και διαπίστωσα ότι αφενός διάβασα σχεδόν με τον ίδιο τρόπο προσέγγισης το μυθιστόρημα (παρακαλώ να μην παρεξηγηθώ,ως απλή αναγνώστρια εγώ)αλλά το άρθρο έχει ειδικό ενδιαφέρον επειδή ο συντάκτης αναφέρεται και στον Αλεξάνδρου. Προτείνω επίσης σε σας την αναζήτηση της βιογραφίας του Λόντον έστω στην wikipedia,όπου απλά και εγκυκλοπαιδικά γραμμένες εκεί οι πληροφορίες της ζωής του θα σας εντυπωσιάσουν συμπληρώνοντας εγώ απλώς ότι το μυθιστόρημα είναι γνωστό και με τον τίτλο “Σιδερένια Φτέρνα”.

Τζακ Λόντον: Η ιστορία µιας άγνωστης ελληνικής µετάφρασης

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 04/12/2011

Το 1943 ο Άρης Αλεξάνδρου, 21 ετών τότε, άρχισε να εργάζεται ως µεταφραστής στον πρωτοποριακό, για την εποχή, εκδοτικό οίκο του Κώστα Γκοβόστη. Τρία χρόνια αργότερα του παρέδωσε τη µετάφραση του µυθιστορήµατος Σιδερένιο Τακούνι (Iron Heel) του Τζακ Λόντον, που θα γνώριζε απανωτές εκδόσεις, από άλλους ωστόσο εκδότες και µεταφραστές. Η µετάφραση του συγγραφέα του Κιβωτίου έµεινε στο «αρχείο» για 75 χρόνια. Για την ακρίβεια, ο Κώστας Γκοβόστης ανακάλυψε πρόσφατα – εντελώς συµπτωµατικά – το χειρόγραφό της πίσω από κάτι παλιούς χάρτες. Το µυθιστόρηµα αυτό του Λόντον κυκλοφορεί ήδη σε άλλες, µεταγενέστερες µεταφράσεις από πέντε εκδοτικούς οίκους – ενδεικτικό όχι µόνο της αξίας του αλλά και της πρωτοποριακής θεµατικής, όπως και της διαχρονικότητάς του.
Ωστόσο η µεταφορά του στη γλώσσα µας από έναν Ωστόσο η µεταφορά του στη γλώσσα µας από έναν κορυφαίο µεταφραστή έχει ειδική σηµασία.΄Οχι µόνο επειδή συµπληρώνει τη σχετική βιβλιογραφία αλλά και γιατί µας δίνει αφενός τη γλωσσική αίσθηση της εποχής, όπως και την αντίστοιχη ευαισθησία του µεταφραστή, αφετέρου τον προβληµατισµό που είχε αναπτυχθεί στον κόσµο της Αριστεράς εκείνης της εποχής. Αρκεί µόνο να σηµειώσουµε ότι ο Ανατόλι Λουνατσάρσκι, κοµισάριος της Παιδείας και της Κουλτούρας στα πρώτα χρόνια µετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, έγραψε βασισµένος στο Σιδερένιο Τακούνι το σενάριο για µια ταινία, ελάχιστα γνωστή στη ∆ύση, η οποία ωστόσο θεωρείται από τις πρώτες ταινίες επιστηµονικής φαντασίας του σοβιετικού κινηµατογράφου.
 Το Σιδερένιο Τακούνι είναι ένα πρώιµο δυστοπικό µυθιστόρηµα. Γράφτηκε το 1906, έναν χρόνο µετά τη συντριβή της λαϊκής εξέγερσης στη Ρωσία, και κυκλοφόρησε την επόµενη χρονιά. Η έκδοσή του προηγήθηκε κατά πολύ των τριών διάσηµων δυστοπικών µυθιστορηµάτων του 20ού αιώνα: των Εµείς του Γεβγκένι Ζαµιάτιν (1920), Γενναίος νέος κόσµος του Αλντους Χάξλεϊ (1932) και 1984 του Τζορτζ Οργουελ (1949).  Επιπλέον, ανήκει στα αντιπροσωπευτικότερα πολιτικά βιβλία όλων των εποχών – κι αυτό παρά το ότι ο Λόντον είναι περισσότερο γνωστός για άλλα έργα του, όπως Ο θαλασσόλυκος, Το κάλεσµα της άγριας φύσης και Ο Ασπροδόντης.∆εν είναι άνευ σηµασίας να θυµίσει κανείς ότι έναν χρόνο µετά την έκδοσή του ιδρύεται στις ΗΠΑ το FBI από τον γενικό εισαγγελέα Τσαρλς Τζόζεφ Μποναπάρτε µε αρχική ονοµασία Γραφείο Ερευνών (Bureau of Investigations). ∆ώδεκα χρόνια αργότερα πλήθος εργατών διώχνονται από τα σπίτια τους και 10.000 συνδικαλιστές και ακτιβιστές ρίχνονται στις φυλακές. Επικεφαλής των διώξεων είναι ο διαβόητος Τζ. Εντγκαρ Χούβερ, βοηθός τότε του γενικού εισαγγελέα, που έπειτα από τέσσερα χρόνια θα τεθεί επικεφαλής του FBI. Εν τω µεταξύ, το 1922 ο Μουσολίνι καταλαµβάνει την εξουσία στην Ιταλία.
Τα παραπάνω µοιάζουν µε επακόλουθα του µυθιστορήµατος, αφού η υπόθεσή του είναι µια εφιαλτική φαντασία: η επιβολή ενός φασιστικού καθεστώτος στις ΗΠΑ όπου όλη την εξουσία θα την έχει το Σιδερένιο Τακούνι, µε άλλα λόγια ο µηχανισµός καταστολής και βίας που χρησιµοποιεί η οικονοµική ολιγαρχία («Ολιγαρχία» άλλωστε ήταν ο αρχικός τίτλος που είχε επιλέξει για το βιβλίο του ο Λόντον). Κι αν το µυθιστόρηµά του αγαπήθηκε από τον κόσµο της Αριστεράς για ολόκληρες δεκαετίες, αυτό οφείλεται στο ότι πολύ πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση ο συγγραφέας όρισε τον φασισµό ως την ολοκληρωτική µορφή που παίρνει το καπιταλιστικό κράτος όταν απειλείται σοβαρά από µια ενδεχόµενη επανάσταση της εργατικής τάξης.Την ιστορία κάποιου Ερνέστου Εβερχαρντ, ηγετικής µορφής αυτής της επανάστασης, αφηγείται ο Τζακ Λόντον µέσω της συζύγου του Αβις. Και µέσα από τις σελίδες του αναδύονται το εργατικό κίνηµα των ΗΠΑ, οι αγώνες των εργατών και των συνδικάτων, ο ρόλος του Τύπου της εποχής, οι µηχανισµοί καταστολής του συστήµατος και κυρίως η άθλια ζωή των προλετάριων στα αστικά κέντρα, ώσπου στο τέλος µε τη βοήθεια του Σιδερένιου Τακουνιού καταλύεται η δηµοκρατία και επιβάλλεται µια δικτατορία των επιχειρήσεων.
Το βιβλίο όµως δεν είναι σχηµατικό.Οι εργάτες του Λόντον είναι ολοκληρωµένοι χαρακτήρες και δεν αγιοποιούνται. Οι εκπρόσωποι της άρχουσας τάξης δεν είναι επίσης όλοι αδίστακτοι και καθάρµατα. Ο κόσµος που ζει και περιγράφει είναι πραγµατικός, τα πρόσωπα ζωντανά, αυθεντικά και απολύτως πειστικά, ενώ σε κανένα σηµείο της αφήγησης δεν σου δίδεται η εντύπωση ότι ο συγγραφέας µετατρέπει σε µυθιστόρηµα ένα, ας πούµε, κοινωνιολογικό εργαστήριο.
Οι περιγραφές των απεργιών που σαρώνουν απ’ άκρη σ’ άκρη τις ΗΠΑ είναι µεγαλειώδεις.Και όποιος θέλει να διαβάσει ένα βιβλίο όπου να περιγράφεται αυτό που λέµε «ταξικός αγώνας»,δηλαδή αγώνας που δίνεται στον δρόµο,στο εργοστάσιο,στα ορυχεία και στα χωράφια,δεν έχει παρά να διαβάσει αυτό το θαυµάσιο µυθιστόρηµα. ∆εν θα το λέγαµε προφητικό. Η Αµερική µετά το New Deal του Ρούζβελτ ήταν πια µια διαφορετική χώρα. Και µετά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο ακόµη πιο διαφορετική. Αλλά ο σηµερινός αναγνώστης δεν µπορεί να αποφύγει τον πειρασµό να συγκρίνει το Σιδερένιο Τακούνι µε το αντίστοιχο της δικής µας εποχής. Μόνο που οι µόνοι ολιγάρχες σήµερα, που δεν ελέγχουν απλώς κοινωνίες αλλά ολόκληρα κράτη απ’ άκρη σ’ άκρη στον πλανήτη, είναι οι έµποροι του χρήµατος. Αυτοί συνιστούν πλέον το «Σιδερένιο Τακούνι».

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top