Ιστορίες Μέλλοντος: “Μαζί”

Της Αγγέλας Γαβρίλη // *

Η γυναίκα απέναντί της την κοιτούσε με αυστηρό βλέμμα. Βλέμμα που περιείχε πίσω από την τυπικότητα, ένα είδος χαράς για τη δύσκολη θέση στην οποία την είχε φέρει.

Καμία από τις δύο δεν μίλησε για λίγο.

Τελικά η γυναίκα πίσω από το γραφείο, έκλεισε τη συνάντηση με μια τελευταία φράση: «Καταλαβαίνετε ότι ούτε εμείς ως εκπαιδευτικό ίδρυμα, ούτε η κοινωνία μας εν γένει, μπορούμε να δείξουμε ανεκτικότητα σε ανάλογες συμπεριφορές. Ελπίζω εσείς ως μητέρα, να μπορέσετε να επαναφέρετε την κόρη σας στις αρχές με τις οποίες είμαι σίγουρη ότι τη γαλουχήσατε, πριν το θέμα πάρει διαστάσεις…»

Αυτό το τελευταίο, περιείχε σαφώς ένα είδος απειλής. Σηκώθηκε, τη χαιρέτησε χωρίς να της δώσει το χέρι της και έφυγε από το γραφείο της διευθύντριας του σχολείου χτυπώντας πίσω της την πόρτα. Λάθος κίνηση, αλλά είχε ξεπεράσει τα όριά της σήμερα.

Σκεφτόταν τα γεγονότα καθώς διέσχιζε τους δρόμους με κατεύθυνση το μετρό και μετά το σπίτι της. Χωρίς να εστιάζει, το βλέμμα της κυλούσε πάνω στα τεράστια πόστερ που δέσποζαν στις αποβάθρες: παιδιά από όλες τις φυλές αγκαλιασμένα, δυναμικές γυναίκες που διέπρεπαν σε διάφορους τομείς της επιστήμης, μετανάστες ευτυχείς και απόλυτα ενταγμένοι στη νέα τους πατρίδα. Το κράτος είχε αποφασίσει να εξαλείψει το ρατσισμό σε κάθε του μορφή και πέρα από τους αυστηρούς νόμους που απαγόρευαν οποιαδήποτε «σχόλιο μίσους» ακόμα και σε ιδιωτικές συζητήσεις, χρησιμοποιούσε και την προπαγάνδα: «Ζούμε μαζί» ήταν το κυρίαρχο σύνθημα.

Μετά από μια δεκαετία όπου χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα, από ομάδες ψυχοθεραπείας των «μολυσμένων» από το ρατσισμό ώς στρατόπεδα αναμόρφωσης για τους ανεπίδεκτους μαθήσεως, η κοινωνία τους ήταν καθαρή.

Αποστειρωμένη… σχολίασε σιωπηλά.

Ναι, αλλά ασφαλής, απάντησε η φωνή στο κεφάλι της.

Το χάος που δημιούργησε η οικονομική κρίση επί μια εικοσαετία έφερε τα εγκλήματα μίσους: κυρίως προς τους μετανάστες στην αρχή, έπειτα και σε άλλες κοινωνικές ομάδες. Οι γυναίκες είχαν επίσης την τιμητική τους γιατί έπαιρναν τις δουλειές των αντρών. Ίσχυε απολύτως: ήταν πιο μορφωμένες, πιο εργατικές, αποφασισμένες να πετύχουν και επιπλέον περισσότερες. Οι άντρες στους χώρους εργασίας απολύονταν σωρηδόν. Δημιουργούσαν ομάδες στην αρχή, συμμορίες στη συνέχεια και έδιναν μερικά «μαθήματα», που μπορεί να έφταναν ακόμα και στο θάνατο, στο γυναικείο εργατικό δυναμικό. Τα ποσοστά της εγκληματικότητας είχαν εκτιναχθεί στα ύψη… Αν ήσουν γυναίκα ή μετανάστης, δεν ήσουν ασφαλής. Αν ήσουν και τα δύο, καλύτερα να μην έβγαινες από το σπίτι σου…

Τότε η νέα κυβέρνηση αποφάσισε να χτυπήσει το κακό στη ρίζα του. Και τα κατάφερε. Εκείνη το ήξερε από πρώτο χέρι: επικεφαλής μιας από τις πιο αποτελεσματικές ομάδες της αστυνομίας για τη δίωξη των ρατσιστικών εγκλημάτων. Δύο φορές παρασημοφορημένη, στα 36 της. Και μόλις εντελώς εξευτελισμένη από τη διευθύντρια του σχολείου της κόρης της. Το μαλακισμένο, πιάστηκε επ’ αυτοφώρω να γράφει ρατσιστικά συνθήματα στις τουαλέτες… Και ήταν η τρίτη φορά που συνέβαινε αυτό. Τόσα λεφτά στην πανάκριβη ψυχολόγο και ιδού το αποτέλεσμα.

***

Γιατί; Αυτό ρωτούσε τη μικρή ξανά και ξανά, και για απάντηση έπαιρνε τους αδιάφορα σηκωμένους ώμους. Δεν γυρνούσε καν να την κοιτάξει, το βλέμμα της παρέμενε καρφωμένο στην οθόνη καθώς σερφάριζε.

Έχασε την υπομονή της. Τη βούτηξε και την τράνταξε βίαια, για να της αποσπάσει την προσοχή. Το κορίτσι την κοίταξε τελικά, σηκώθηκε και αφού την έσπρωξε μακριά της, πήρε το μπουφάν της και έφυγε σχεδόν τρέχοντας από το σπίτι. Για δεύτερη φορά μέσα στην ίδια μέρα, μια πόρτα έκλεισε με θόρυβο. Η ηχώ του θυμού της έμεινε για ώρα εγκλωβισμένη ανάμεσα στους τοίχους.

Έβαλε ένα ουίσκι και προσπάθησε να ηρεμήσει, Να σκεφτεί, να βρει εξήγηση. Τι έκανε λάθος; Τη μεγάλωνε μόνη της, οι περισσότερες γυναίκες πλέον αυτό επέλεγαν. Οι σχέσεις τους με τους άντρες είχαν περιοριστεί στις απαραίτητες σεξουαλικές επαφές και στις τυπικές συναδελφικές σχέσεις στους χώρους εργασίας. Μετά τα γεγονότα και τη βία που υπέστησαν μαζικά στη διάρκεια του κύματος ρατσιστικών επιθέσεων, πολύ απλά δεν τους εμπιστεύονταν. Ούτε για τον εαυτό τους ούτε για τα παιδιά τους. Τους ανέχονταν μόνο για όσα ήταν απαραίτητοι και ώς εκεί. Τα αγόρια λάμβαναν ξεχωριστή εκπαίδευση από μικρή ηλικία, και ήταν υπό συνεχή επίβλεψη έως την ενηλικίωση. Το ελάχιστο δείγμα σεξιστικής ή βίαιης συμπεριφοράς και ήταν μαρκαρισμένα δια βίου…

Τι στο διάολο πήγε στραβά με τη μικρή; Γιατί;

Γνώριζε ότι ομάδες εφήβων έκαναν παρόμοιες «πράξεις αντίστασης στο καθεστώς», ανάμεσά τους και παιδιά δεύτερης και τρίτης γενιάς μεταναστών. Δημιουργούσαν κλειστά γκρουπ στα κοινωνικά δίκτυα και έβριζαν τους «Άλλους». Συχνά οργάνωναν και βίαιες συμπλοκές σε ερημικές τοποθεσίες. Πολλά παιδιά τραυματίστηκαν σοβαρά, μερικά θανάσιμα, σ’ αυτούς τους εφηβικούς πολέμους.

Οι συνάδελφοι της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος τους προσήγαγαν με συνοπτικές διαδικασίες, αρχικά για αναμόρφωση με ειδική ψυχολογική υποστήριξη και έπειτα, για όσους δεν ανταποκρίνονταν καλά στη θεραπεία, στα ειδικά στρατόπεδα. Τα διαχειρίζονταν ιδιωτικές εταιρείες και οι ιστορίες που κυκλοφορούσαν για τα όσα συνέβαιναν εκεί, ήταν φρικτές.

***

«Είναι άρρωστη, δεν φταις εσύ. Ο ρατσισμός είναι μικρόβιο, κανείς δεν είναι εντελώς απρόσβλητος. Μια στιγμή αδυναμίας του αμυντικού μας συστήματος, όπως και με τους κανονικούς ιούς, αρκεί. Πρέπει όμως να το φροντίσεις το συντομότερο, πριν γίνουν χειρότερα τα πράγματα. Ξέρεις τι πρέπει να κάνεις. Σου προτείνω τη Διαδικασία Δύο. Είναι η καλύτερη λύση και για εκείνη, με οριστικό αποτέλεσμα».

Είχε ζητήσει τη συμβουλή της προϊσταμένης της στην υπηρεσία. Ήταν η μέντορας της και την εμπιστευόταν, άλλωστε προτιμούσε να το μάθει από την ίδια, αν δεν το ήξερε ήδη.

Έβαλε καφέ στην κούπα της και βγήκε στην πίσω αυλή του τμήματος. Παραδόξως, δεν υπήρχε κανείς εκείνη την ώρα.

Το μυαλό της γύρισε πίσω, στη γέννηση της κόρης της: ο δύσκολος τοκετός, οι πρώτες μέρες της στο σπίτι όπου δεν ήξερε τι να κάνει με ένα μωρό που συνεχώς έκλαιγε, οι ξάγρυπνες νύχτες όταν ήταν άρρωστη, η πρώτη της μέρα στο σχολείο, η χαρά της όταν της έφερνε έναν καλό βαθμό ή μια ζωγραφιά. Ήταν ένα χαμογελαστό παιδί, αλλά έγινε μια κλεισμένη στον εαυτό της έφηβη, που δεν μοιραζόταν τις σκέψεις της με κανέναν. Ούτε με τη μητέρα της. Και τώρα αυτό… Η λύση που της πρότεινε η προϊσταμένη ακουγόταν σκληρή − και ήταν.

«Εμείς ως εκπρόσωποι του νόμου, πρέπει να είμαστε και το υπόδειγμα της εφαρμογής του», της είχε τονίσει στο τέλος της κουβέντας.

Η Διαδικασία Δύο είχε αναμφίβολα τα καλύτερα αποτελέσματα μέχρι σήμερα, αλλά ίσχυε μόνο για εφήβους. Αφαιρούσαν την επιμέλεια από τους γονείς και τους αναλάμβανε το κράτος. Ήταν ένας προγραμματισμός του νεανικού εγκεφάλου, βασισμένος στη νευροεπιστήμη, ώστε να αποβάλλει κάθε ρατσιστική σύναψη των νευρώνων του και να τις αντικαταστήσει με νέες συνδέσεις σύμφωνες με τις αρχές της κοινωνίας στην οποία ζούσαν. Είχε δει παρόμοιες περιπτώσεις: η θετική αλλαγή στη συμπεριφορά ήταν εντυπωσιακή, αλλά οι έφηβοι είχαν ένα άδειο βλέμμα που σε τρόμαζε…

Έπειτα ήταν και το θέμα των αναμνήσεων… Πολλοί δεν αναγνώριζαν πλέον πρόσωπα με τα οποία είχαν ζήσει όλη τους τη ζωή. Μερικοί ούτε καν το δικό τους πρόσωπό όταν το έβλεπαν σε καθρέφτη.

Σκέψου, της είπε η φωνή. Τι μέλλον θα έχει αν συνεχίσει έτσι; Και η δική σου καριέρα; Ποιες θα είναι οι συνέπειες της αδυναμίας σου να επιβληθείς στο ίδιο σου το παιδί, σε μια θέση όπου πρέπει να επιβάλλεις το νόμο στους άλλους;

Επέστρεψε στο γραφείο της και άρχισε να συμπληρώνει την αναφορά. Δίστασε για μόλις δύο λεπτά –η κόρη της επτά ετών της χαμογέλασε μπροστά σε μια τούρτα γενεθλίων− , και μετά την υπέγραψε.

Πίνακας: «Τίγρη σε τροπική καταιγίδα», (1891) Henri Rousseau

* Η Αγγέλα Γαβρίλη σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στην Ελλάδα και την Αγγλία, ενώ παρακολούθησε σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ). Είναι editor στο ελληνικό πρακτορείο εκπροσώπησης συγγραφέων Book Agency και βιβλιοκριτικός στο ηλεκτρονικό περιοδικό για το βιβλίο και τον πολιτισμό, Diavasame.gr. Το 2009 εκδόθηκε η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο ΑΡΚ, Ποιήματα σε πέντε πράξεις (εκδόσεις Γαβριηλίδης) που ήταν υποψήφια για τα βραβεία του «Διαβάζω» ενώ το 2010 και το 2012 συμμετείχε στις δύο συλλογικές εκδόσεις της «Ομάδας από Ποίηση» (εκδόσεις Γαβριηλίδης). Τον Απρίλιο του 2013 κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική της συλλογή, Iridium (εκδόσεις Momentum). Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η «Ίσκρα» από τις εκδόσεις Πάπυρος, είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.