Fractal

Αναγνώστης και ποιητής

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Γιάννης Στίγκας «Ισόπαλο τραύμα», εκδ. Κέδρος

 

”[…] αλλά τόσοι ποιητές -διάολε-
για ένα μόνο φεγγάρι!;”

…διαβάζω μέσα στο ”Ισόπαλο Τραύμα” του και χαμογελώ.

Αυτοί οι στίχοι περιλαμβάνονται σε ένα από τα τρία ποιήματα που γράφει για τον Μίλτο Σαχτούρη. Και εκτός από τον Σαχτούρη πολλοί ποιητές παρελαύνουν μέσα σε αυτό το βιβλίο του Γιάννη Στίγκα.

Είναι οι άνθρωποι που τον επηρέασαν στη σκέψη και τη γραφή του και άσκησαν πάνω του κάποια γοητεία; Πιθανόν! Αγαπημένες συνδέσεις, αφιερώσεις, πετυχημένα παιχνίδια διακειμενικότητας και όχι μόνο. Δεν πρόκειται για εξωτερικές, επιφανειακές αναφορές, αλλά για ουσιαστικό ζύμωμα με το έργο και την οπτική αυτών των ανθρώπων. Διαβάσματα που αγάπησε φαίνεται βαθιά και τον καθόρισαν την λογοτεχνική ζωή του.

Ένιωσε την ανάγκη να  κάνει έναν ”ποιητικό” διάλογο, ουσιαστικό και βαθύ με πρόσωπα και στίχους που τον στιγμάτισαν.

”το βάθος” έλεγε
”το βάθος σε σημείο εξάντλησης
και γλώσσα είναι
και πατρίδα μου”

Το βάθος είναι το ζητούμενο στην Ποίηση και σε κάθε Τέχνη. Και δω τολμώ να πω πως το βάθος ακριβώς αποτελεί την αιτία της γέννησης αυτής της συλλογής. Το βάθος του βιώματος πρώτα πρώτα, το βάθος της σκέψης, το βάθος της επεξεργασίας όλων αυτών, το βάθος των προθέσεων για την δημιουργία γνήσιας  ποίησης. Έτσι είναι η τέχνη που γέννησε την άλλη τέχνη, οι αληθινοί στίχοι που γέννησαν τους άλλους αληθινούς στίχους.

Ένα κομμάτι της ιστορίας της ποίησης ζωντανεύει μπροστά μας, αλλά με έναν ανοίκειο, ανορθόδοξο και γοητευτικό τρόπο, διά του ”αλλιώτικου” βλέμματος του ποιητή. Τα κοιτάγματά του είναι πολλά και εκλεκτά. Πρώτο ποίημα: ”KΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ” που ”ακόμα του χρωστά /ένα χαμόγελο η Πρέβεζα/ ”και ”ως γνήσιος ποιητής /ποτέ δεν το απαίτησε/”. Ακολουθεί ένα ποίημα ”ΟΠΛΙΣΜΕΝΟ ΜΕ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ” για την Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ ”γιατί από πολύ μικρή/παίζει το μ’ αγαπά/δεν μ’ αγαπά/”

Όσο για το ποίημα που έγραψε  στη μνήμη του Τάσου Λειβαδίτη, ”ΠΟΙΗΜΑ ΠΟΥ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΜΟΥ ΦΑΝΗΚΕ ΣΑΝ ΣΠΟΝΔΗ (και γι αυτό του διέφυγα)”, πόσο τον καταλαβαίνω τον Στίγκα και όσοι έχουν διαβάσει το δικό μου ”Ένα ποίημα για τον Τάσο Λειβαδίτη” καταλαβαίνουν γιατί το λέω αυτό.

”Κάτι
κάτι
κάτι  χρωστάω στον Λειβαδίτη” σκεφτόμουνα

Παρακάτω συναντάς τον Πόε και τα κοράκια του, τον Μπόρχες, τα τρία ποιήματα με χιούμορ, και παιγνιώδη διάθεση για τον Σαχτούρη, τον Τάκη Σινόπουλο που προσπαθούσε να καταπιεί ένα σφυρί, την Τζένη Μαστοράκη, καθώς και τους μοιραίους και καταραμένους Ρεμπώ και Βερλαίν:

MAZI ΣTA NYXTEΡΙΑ
ΜΑΖΙ ΚΑΙ Σ’ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ

Ο Αρθούρος Ρεμπώ

Που μικρός βασάνιζε πεύκα
κι όταν μεγάλωσε
βασάνιζε τον πατέρα τους.

Ο Βερλαίν
(ή καμιά φορά το άχρηστο οινόπνευμα)

Είτε τον αποδέχεστε
είτε όχι
ο Βερλαίν
δημιούργησε

το πρώτο διαμπερές ποίημα.

Στη συνέχεια, πέφτουμε πάνω στον Ντύλαν Τόμας, στον Οκτάβιο Παζ, στον κόμη Λωτρεαμόν, στον Μαγιακόφσκι που ”δεν τονε θέλουνε στον Κάτω Κόσμο’’, σε ποίημα αφιερωμένο στον Γιάννη Κοντό, σε ποίημα αφιερωμένο στον Καρούζο και σε σύντομο ποίημα αφιερωμένο στον Ρίτσο που είναι το εξής:

KAΡΠΟΦΟΡΙΑ ΣΧΕΔΟΝ ΑΒΑΣΤΑΧΤΗ

                                             μνήμη Γιάννη Ρίτσου

Πότε θα ‘ρθεις να πάρεις το φωτοστέφανο;
Τo σπίτι έχει πλαντάξει στα μήλα

Επίσης, θέμα του αλλού αποτελεί και ο Ρομπέρ Ντεσνός, που εκτελέστηκε μαζί με δεκάδες χιλιάδες κόσμο με λιμοκτονία και τύφο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερεζίν.

 

Γιάννης Στίγκας

 

Υπάρχει και ένα ιδιαίτερο ποίημα για τον αναλφάβητο βοσκό Μιγκέλ Ερνάντεθ που συνελήφθη και κλείστηκε στη φυλακή από τους φασίστες του Φράνκο:

[…]
δεν βάζω εγώ τελεία στην κραυγή
διαλυτικά και τέτοια
δεν έχω εγώ
γλωσσάρι για τον κεραυνό
έτσι όπως σκάει
με πείθει

[…]

Όσο για τον Αλιέντε:

[…]

O Σαλβαντόρ Αλιέντε

από μόνος του ποίημα.

Το βιβλίο κλείνει με το ποίημα που φέρει τον τίτλο ”ΤΕΤΟΙΟ ΑΓΩΝΙΣΜΑ Η ΠΟΙΗΣΗ”, μέσα στο οποίο παρουσιάζονται να συζητούν για την ποίηση και τη λειτουργία της, καταθέτοντας ο καθένας την δική του άποψη, οι παρακάτω: Eλύτης, Ρίτσος, Καρούζος, Καρυωτάκης, Λόρκα, Ντύλαν, Ρεμπώ, Σαχτούρης.

Και λέει ο Ελύτης:

Γραμμή εκκίνησης το φως
και θούριος είμαι
κι ο ήλιος με ντοπάρει

Και λέει ο Ρίτσος:

Γραμμή τερματισμού το φως
για τους νεκρούς μου τρέχω
να λαχανιάσουν μέσα μου.

[…]

O Γιάννης Στίγκας διαβάζει και γράφει… ο Γιάννης Στίγκας παλεύει με τα διαβάσματα και τις αναγνωστικές του εμπειρίες. Ρόλος διττός. Αναγνώστης και ποιητής. Ποιητής και αναγνώστης. Με θεατρικότητα, στοχασμό, τρυφερότητα, αλήθεια, σαρκασμό και ειρωνεία στα σημεία στην ουσία προτείνει και τρόπους ανάγνωσης της ποίησης, αλλά και τρόπους κατασκευής της. Πόσο βαθιές είναι οι πληγές που αφήνει ένα ανάγνωσμα; Γιατί αφήνει, ειδικά αν μιλάμε για αυθεντική τέχνη. Πόσο βαθιά πληγώνεται ο ποιητής όταν δουλεύει με στόχο να παράγει ποίηση; Ποιός από τους δύο πληγώνεται πιο βαθιά;  O αναγνώστης ή ο δημιουργός; Και οι δύο έχουν να αναμετρηθούν με πολλά πράγματα κάθε φορά, είναι αλήθεια. Το τραύμα είναι αναπόφευκτο, λοιπόν! Το αν μπορεί να είναι ισόπαλο αυτό είναι που πραγματεύεται ο Στίγκας. Ο αναγνώστης διευρύνει τον εαυτό του και αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση πάντα. Ο δημιουργός έχει να παλέψει με πολλά τέρατα και χίμαιρες μέχρι να φτάσει στο βάθος, στο φως!

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top